جنگ پنجشیر وارد مرحله ای پیچیده و سرنوشت‌ساز شده است. هر دو طرف ادعا می‌کنند که پیشرفت‌هایی داشته اند. طالبان حتی ادعا کرده اند که این ولایت را به طور کامل به اشغال خود درآورده اند. نیروهای مقاومت اما تاکید می‌کنند که آنها در نقاط استراتژیک حضور دارند و به مبارزه خویش علیه طالبان ادامه خواهند داد.
در این میان البته قربانی‌هایی نیز گزارش می‌شود از جمله کشته شدن فهیم دشتی؛ روزنامه نگار و فعال رسانه‌ای که سخنگوی جبهه مقاومت ملی بود. گفته می شود او شب گذشته در یک رویداد بحث‌برانگیز که روشن نیست چگونه رخ داده جان خود را از دست داده است. در کنار او جنرال ودود ذره خواهرزاده فرمانده احمدشاه مسعود قهرمان ملی نیز در پنجشیر کشته شده است.
این رخدادها در حالی واقع شده که بر بنیاد گزارش نیروهای جبهه مقاومت ملی، شب گذشته هواپیماهای پاکستانی نیز مواضع آنها در پنجشیر را بمباران کرده اند. آنها در این زمینه فلم ها و مستنداتی نیز منتشر کرده و گفته اند که طالبان توان مبارزه با نیروهای مقاومت ملی را ندارند؛ اما پاکستانی‌ها عملاً با تجاوز به حریم امنیت ملی و حاکمیت سیاسی کشور، تمامیت ارضی افغانستان را نقض کرده و به کمک طالبان شتافته اند.
نکته قابل تامل این است که این رخداد را تنها دو روز پس از سفر بحث‌برانگیز جنرال فیض حمید؛ رئیس سازمان جاسوسی پاکستان به کابل صورت می گیرد. او بدون وجود یک دولت مشروع در افغانستان وارد پایتخت کشور شد و گفته می‌شود که با برخی از رهبران طالبان و همچنین گلبدین حکمتیار از چهره های وابسته به پاکستان دیدارهایی داشته است.
بسیاری از کارشناسان می‌گویند که شدت جنگ پنجشیر با سفر رئیس آی اس آی به کابل ارتباط دارد و ورود مستقیم جنگنده‌های ارتش پاکستان به جنگ پنجشیر یکی از پیامدهای این سفر بوده است.
در چنین شرایطی احمد مسعود؛ فرمانده جبهه مقاومت ملی در پنجشیر با انتشار یک پیام صوتی از همه مردم افغانستان خواستار قیام ملی و عمومی علیه طالبان شده است. او اعلام کرده که طالبان پیشنهاد جبهه مقاومت ملی برای توقف جنگ و آغاز مذاکرات بر بنیاد رهنمود علمای دینی را رد کردند و به این ترتیب، از ماهیت و هویت واقعی خویش پرده برداشتند. بنابراین هیچ توجیهی برای سکوت در برابر طالبان باقی نمی ماند و همه مردم افغانستان در هر جایی که قرار دارند و به هر ابزاری که دسترسی دارند باید به این قیام عمومی بپیوندند و از سرزمین و تمامیت ارضی خویش دفاع کنند.
به نظر می رسد که موضع آقای مسعود به طور هوشمندانه‌ای بر بنیاد آنچه در عرصه جنگ میدانی پنجشیر رقم خورده، بنا شده و او به درستی مردم افغانستان را به چالشی سخت فراخوانده است؛ زیرا اکنون بسیاری از مردم و افکار عمومی در افغانستان به این نتیجه رسیده اند که جنگ جاری در پنجشیر جنگ میان دو نیروی معارض داخلی نیست و ورود مستقیم متجاوزان پاکستانی به این جنگ عملاً ماهیت مبارزه استقلال طلبانه داده و جبهه مقاومت ملی هم از مشروعیت کافی در ابعاد ملی برخوردار است و جنگ آنان از دیدگاه بسیاری از مردم افغانستان، فرای طیف بندی های قومی و مذهبی جنگی برای استقلال افغانستان و مبارزه علیه اشغال محسوب می‌شود.
نکته قابل تامل این است که طالبان برخلاف نمایش اولیه شان در برابر جبهه مقاومت ملی در پنجشیر، فرمان عفو عمومی رهبری شان را نقض کردند و شعارهای شان برای صلح و مذاکره و منظور تشکیل حکومت فراگیر را نادیده گرفتند. به طور یکجانبه شکست مذاکرات را اعلام کردند و با تمام قوا برای درهم کوبیدن جبهه پنجشیر وارد عمل شدند و زمانی که دیدند نیروهای مقاومت در پنجشیر شکست پذیر نیستند به طور مستقیم از پاکستان درخواست کمک کنند و در همین راستا میزبان بلندپایه ترین مقام جاسوسی اسلام‌آباد در کابل بودند و تنها دو روز پس از این رویداد، حریم هوایی کشور توسط جنگنده‌های پاکستانی نقض شد و به این ترتیب، خطوط نبرد در پنجشیر از سوی ارتش پاکستان بمباران گردید.
طالبان در عین حال، نیروهای جبهه مقاومت ملی در پنجشیر را یاغی و باغی خواندند و این در حالی است که آنها هنوز دولت تشکیل نداده اند تا مشخص شود که آیا این دولت مشروعیت دارد یا نه و آیا مردم افغانستان از آن حمایت می‌کنند یا نمی کنند و اصولاً نمایندگان آنها در چارچوب دولت جدید حضور خواهند داشت یا خیر. به این ترتیب، چگونه می توان به جبهه مقاومت ملی که به هیچ کشور خارجی وابسته نیست و از هیچ کشوری دستور نمی گیرد و برای مردم خویش مبارزه می‌کند و برای حقوق مشروع و مسلم همه اقوام افغانستان می جنگند را یاغی و باغی خطاب کرد و درهم کوبیدن آنها را مشروع دانست؟
تصور می شود که این امر هم در کنار ورود مستقیم ارتش پاکستان به جنگ افغانستان، سفر بحث برانگیز رییس آی اس آی به کابل و درعین حال، پیام صریح احمدمسعود و فراخوان روشن او برای لزوم خیزش همگانی و قیام عمومی علیه طالبان بیش از هر زمان دیگری مشروعیت طالبان را زیر سوال برده و آینده سیاسی آنها برای حاکمیت در افغانستان را به چالش جدی کشیده است.
با توجه به این موارد بسیاری از کارشناسان معتقد اند که حتی اگر طالبان به کمک پاکستان بتوانند پنجشیر را درهم بشکنند و این دره افسانه ای را اشغال کنند این امر لزوماً متضمن پیروزی پایدار آنها نخواهد بود؛ بلکه بحران افغانستان وارد مرحله ای جدید خواهد شد و حتی امکان دارد که نیروهای مقاومت ملی با تجدید سازمان خویش، بدون توقف و تحدید به یک جغرافیای محدود و بسته، وارد یک نبرد گسترده شوند.
با توجه به این موارد انتظار نمی رود که جنگ پنجشیر برخلاف آنچه طالبان ادعا کرده اند به این سرعت به پایان برسد؛ بلکه این جنگ حتی اگر از نظر نظامی، یکی از طرف های آن به طور کامل بر وضعیت تسلط پیدا کند به اشکال دیگر ادامه خواهد یافت و به این ترتیب، افغانستان شاهد یک چالش سیاسی و امنیتی جدید خواهد بود؛ مگر آنکه طالبان، به شعارهای اولیه خویش وفادار برگردند، از استقلال افغانستان در برابر همه کشورهای متجاوز از جمله پاکستان مسئولانه صیانت نکنند، نیروها و جریان های ملی را به رسمیت بشناسند و حقوق آنان در چارچوب نظام جدید را اعاده کنند و مهمتر از همه اینکه دست از خشونت و ارعاب و توسل به زور بردارند و به این نتیجه برسند که افغانستان خانه مشترک همه اقوام ساکن در آن است و هیچ‌کس نمی‌تواند به طور یکجانبه و در سایه حمایت قدرت های متجاوز خارجی، حقوق دیگران را نقض کند و بر آن حاکم شود.
عبدالمتین فرهمند - جمهور
