چرا پیش از آن‌که امریکا با طالبان صلح کند و در شعاع آن، تصمیم به خروج کامل نظامیانش از افغانستان بگیرد، این ارزیابی انجام نشد؟ چرا در طول ۲۰ سال گذشته، اقدامات و تمهیدات مؤثری برای تقویت دولت و نیروهای امنیتی افغانستان از سوی امریکا و ناتو صورت نگرفت؟

وال استریت ژورنال گزارش داده که نهادهای اطلاعاتی امریکا به این نتیجه رسیده‌اند که دولت افغانستان به محض تکمیل روند خروج نیروهای امریکایی شش ماه دوام نمی‌کند و با سقوط مواجه خواهد شد.
 
این در حالی است که روند خروج نیروهای امریکایی از افغانستان از اول ماه می آغاز شده و قرار است در ۱۱ سپتامبر تکمیل شود.
 
پیش‌تر وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) نیز گفته‌بود که امکان دارد روند خروج نیروهای این کشور از افغانستان با در نظر داشت وضعیت و حملات طالبان تغییر کند.
 
جان کربی؛ سخنگوی پنتاگون گفته‌است که امکان دارد سرعت خروج نیروهای امریکایی از افغانستان با توجه به وضعیت و حملات طالبان و انکشافات اخیر کاهش یابد.
 
او افزوده‌است که زمان تعیین‌شده برای خروج کامل نیروهای امریکایی هنوز تغییر نکرده؛ اما ممکن است با توجه به وضعیت، تغییر کند.
 
وضعیت به اندازه‌ای وخیم و بحرانی است که سقوط دولت افغانستان ظرف شش ماه پس از خروج نیروهای خارجی، هرگز یک ارزیابی بدبینانه به نظر نمی‌آید. سقوط روزانه چندین ولسوالی با وجود تقلای دولت برای بازپس‌گیری مراکز ولسوالی‌های ساقط شده، از نظر تبلیغاتی به غلبه طالبان کمک می‌کند و موجب تضعیف شدید آمادگی روانی نیروهای امنیتی برای مقاومت و مقابله می‌شود.
 
با این حال، این وضعیت، پیش از این نیز قابل پیش‌بینی بود. به بیان صریح‌تر، سازمان‌های اطلاعاتی امریکا بدون شک، قبلا هم می‌توانستند نتیجه بگیرند که اکر نیروهای خارجی، افغانستان را ترک کنند، دولت کابل تا چند ماه دیگر قدرت مقاومت و فرصت بقا خواهد داشت.
 
بر این اساس، پرسش مهم این است که چرا پیش از آن‌که امریکا با طالبان صلح کند و در شعاع آن، تصمیم به خروج کامل نظامیانش از افغانستان بگیرد، این ارزیابی انجام نشد؟ چرا در طول ۲۰ سال گذشته، اقدامات و تمهیدات مؤثری برای تقویت دولت و نیروهای امنیتی افغانستان از سوی امریکا و ناتو صورت نگرفت؟
 
موضوع مهم‌تر این است که ارزیابی سازمان‌های اطلاعاتی امریکا با آنچه به تازگی از سوی مارک میلی؛ رییس ستاد مشترک ارتش امریکا مطرح شده کاملا تعارض دارد.
 
جنرال میلی معتقد است که افغانستان ۳۰۰ هزار نیروی نظامی دارد و این میزان نیرو برای مقابله با طالبان و حفاظت و دفاع از سرزمین افغانستان در برابر حملات آن گروه، کافی است.
 
این در حالی است که بر اساس تصمیم نیروهای خارجی، انتشار آمار دقیق تلفات نیروهای مسلح افغانستان، ممنوع است و به این ترتیب، هیچ اطمینانی وجود ندارد که شمار نیروهای مسلح کشور ۳۰۰ هزار نفر باشد.
 
نکته دیگر هم این است که نیروهای امریکایی و شرکای آن‌ها در ناتو در ۲۰ سال گذشته، اقدامی راهبردی برای تقویت نیروهای امنیتی افغانستان انجام نداده‌اند. این نیروها حتی به پهپاد دسترسی ندارند؛ در حالی که طالبان از آن برخوردار اند و جالب این است که آن‌ گروه بعد از امضای پیمان صلح به امریکا به نحو پرسش‌برانگیزی به این تکنالوژی مرگبار و استراتژيک دست یافته‌است.
 
به این ترتیب، مشخص نیست که ناظران، ارزیابی نهادهای اطلاعاتی امریکا را درباره خطر سقوط دولت افغانستان، تنها شش ماه پس از خروج کامل قوای خارجی باور کنند یا ابراز اطمینان جنرال مارک میلی را.
 
 ابهام دیگر این است که ارزیابی نهادهای اطلاعاتی امریکا آیا براساس تحلیل واقعیت‌های موجود صورت گرفته یا برنامه‌ از پیش تعیین‌شده این نهادها برای وقوع این رویداد بوده‌است.
 
این ابهام به ویژه از آن‌جا ناشی می‌شود که سازمان‌های اطلاعاتی امریکا برای ده‌ها سال آینده، برنامه‌ریزی و راهبردسازی می‌کنند و بی‌تردید درباره جنگ افغانستان و چشم‌انداز اتفاقات آینده آن نیز چنین آنالیز و ارزیابی در مقیاس ده‌ها ساله دارند.
 
از سوی دیگر، امضای توافق‌نامه صلح میان امریکا و طالبان هم به این ابهام دامن می‌زند و تردیدها در زمینه برنامه آگاهانه امریکا برای ساقط‌ شدن دولت افغانستان توسط طالبان، پس از خروج قوای خارجی را تقویت می‌کند؛ زیرا امریکا با علم به این واقعیت، با طالبان صلح کرد و در این خصوص، حتی صریح‌ترین تعهدات خود در قبال امنیت و ثبات افغانستان و بقای دولت کابل را نادیده گرفت و زیر پا گذاشت.

علی موسوی - جمهور