خروج امریکا و ائتلاف روسیه و پاکستان

سرگی لاوروف؛ وزیر خارجه روسیه در یک نشست خبری مشترک با همتای پاکستانی خود در اسلام آباد گفته که این دو کشور در قبال صلح افغانستان نظر مشترک دارند و برای تامین آن تلاش خواهند کرد.
 
او افزوده: «ما توافق کردیم که باید به طرف‌های درگیر در افغانستان برای رسیدن به یک توافق جهت پایان جنگ داخلی، از طریق گفتمان سیاسی همه‌شمول، تسهیلات بیشتر را فراهم کنیم.»
 
شاه‌محمود قریشی؛ وزیر خارجه پاکستان نیز گفت که اسلام‌آباد و مسکو، خواستار احیای صلح و ثبات در افغانستان هستند و در این خصوص «همکاری بسیار خوبی در حال شکل گرفتن است».
 
پاکستان متهم به حمایت از طالبان است.
 
این کشور از دید مقام‌های حکومت افغانستان به طالبان پناه می‌دهد و از این گروه حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کند.
 
اشرف غنی؛ رییس جمهوری چندی پیش در اظهاراتی گفت: «ما با پاکستان یک مشکل دایمی داریم؛ زیرا آنجا (برای طالبان) پناهگاه داده می‌شود.»
 
روابط روسیه و پاکستان در سال های اخیر به نحوی ملموس در حال توسعه بوده است و یکی از دلایل آن، موضع مخالف پاکستان نسبت به حضور قوای امریکایی در افغانستان است؛ حضوری که منجر به سقوط رژیم طالبان و استقرار دولتی در کابل شد که چندان با پاکستان، میانه مساعد نداشته است.
 
این در حالی است که پاکستان در زمان اشغال افغانستان توسط ارتش شوروی پیشین، نقشی بسیار کلیدی در شکست شوروی ایفا کرد. این کشور با تمام قوا و به صورت آشکار در تبانی با امریکا، اعراب و سایر قدرت های منطقه و فرامنطقه، صدها هزار عنصر جهادی را آموزش داد و تجهیز کرد و به جنگ علیه شوروی و رژيم کمونیستی دست نشانده مسکو در کابل، گسیل داشت.
 
در آن زمان، امریکا کمک های مالی و تسلیحاتی اش را برای شکست شوروی در افغانستان از طریق پاکستان به مجاهدین افغان می رساند و اسلام آباد نیز از این رهگذر، هم به اهداف سیاسی، استراتژيک و ایدئولوژيک خود مبنی بر براندازی یک دولت ضد پاکستانی در کابل و به قدرت رساندن گروه های جهادی سرسپرده پاکستان، دست می یافت و هم از نظر اقتصادی و مالی به سود سرشاری می رسید.
 
اکنون اما بازی برعکس شده؛ زیرا امریکا در افغانستان، جای شوروی را گرفته و گروه یا گروه های جهادی بر بنیاد منافع و اهداف راهبردی پاکستان، تغییر کاربری داده و این بار هم به همان بهانه «جهاد علیه اشغال» در برابر حامی دیروزشان، به کار گرفته می شوند.
 
بر این اساس، نوبت روسیه است که انتقام شکست اشغال افغانستان توسط شوروی پیشین را از امریکا بگیرد و این هدف تنها از مسیر اسلام آباد، قابل دستیابی است.
 
امریکا در افغانستان شکست خورد، از اهداف و شعارهای اولیه خود دست برداشت، از مواضع پیشین اش عقب نشست و در حال یافتن راهی امن و آبرومندانه برای خروج است. شاید این رویداد، معلول همکاری های پیدا و پنهان روسیه و پاکستان و حمایت مشترک آنها و چندین رژيم حامی تروریزم دیگر از گروه هایی مانند طالبان باشد.
 
اکنون افغانستان در آستانه یک تحول بزرگ سیاسی است؛ تحولی که بسیار شبیه به دوران سقوط رژيم کمونیستی مورد حمایت مسکو در کابل و به قدرت رسیدن گروه های جهادی مورد حمایت پاکستان است؛ با این تفاوت که این بار، امریکا به جای روسیه، هزینه های این پوست اندازی سیاسی را می پردازد تا خود را از طولانی ترین جنگ تاریخ ایالات متحده وارهاند.
 
بر این اساس، طبیعی است که مسکو و اسلام آباد، منافع و اهداف مشترکی در زمینه صلح افغانستان دارند؛ زیرا امریکا می رود و روسیه می خواهد نفوذ و جایگاه پیشین خود در معادلات داخلی افغانستان را احیا کند؛ اما با توجه به درسی که از شکست شوروی آموخته، می داند که این مهم تنها به کمک پاکستان، قابل تحقق است و باید به آن نزدیک شود.
 
در این میان اما این امر هم مهم است که امریکا روند صلح افغانستان را چگونه مهندسی می کند. آیا هدف واشنگتن، تنها تسهیل زمینه های خروج آسان و کم‌هزینه برای نجات از جنگی فرساینده و بی برنده است یا واشنگتن برای فردای صلح هم برنامه دارد و اجازه نمی دهد که همه چیز به کام مسکو و متحدانش برود و امریکا مثل شوروی، شرمسار و شکست خورده، صحنه را ترک کند؟
شاید نشست استانبول و نتایج و عواقب آن به این ابهام پاسخ دهد.
 
علی موسوی - جمهور