عبور از خط سرخ طالبان؛ توافق دوحه در خطر است؟

سخنگوی طالبان از دیدار ملا برادر؛ معاون سیاسی این گروه با زلمی خلیلزاد؛ نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان خبر داده و گفته که در این دیدار بر خروج نیروهای خارجی در وقت تعیین شده آن، تاکید شده است.
 
به گفته محمد نعیم وردک؛ سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، ملا برادر و خلیلزاد شب گذشته (سه شنبه، ۱۰) دیدار داشته اند.
 
وردک در توییتی نوشته است که در این دیدار در مورد عملی‌شدن تمام ماده‌های پیمان دوحه گفتگو شده است.
 
او نوشته که هر دو جانب بر تعهد خویش به توافقنامه تاکید ورزیدند.
 
وردک گفته که طالبان بر خروج نیروهای خارجی در وقت تعیین شده آن، تاکید کردند؛ زیرا به باور این گروه «این گامی اساسی برای حل مشکلات افغانستان است».
 
ملا برادر در دیدار با خلیلزاد در حالی بار دیگر بر لزوم رعایت مفاد توافقنامه دوحه به ویژه خروج نظامیان خارجی در زمان تعیین شده، تأکید کرده که طالبان پیش از این بارها اعلام کرده اند که حضور نیروهای خارجی، موجب بازگشت آن گروه به جنگ می شود و هرگونه توافق صلح با دولت افغانستان تنها زمانی ممکن است که نیروهای خارجی به طور کامل، کشور را ترک کرده باشند.
 
با این حال، واشنگتن رسما اعلام کرده که به التیماتوم اول می برای خروج نظامیان امریکایی از افغانستان، متعهد نیست و آن را به لحاظ فنی، غیر عملی می داند. امریکا در عین حال، تصریح کرده که قصد ندارد مدتی طولانی در افغانستان باقی بماند؛ این تأکید شاید به این منظور صورت گرفته تا طالبان را به ادامه رویکرد دیپلماتیک و صلح آمیز ترغیب کند و مانع از بازگشت آن گروه به جنگ با نیروهای خارجی شود.
 
تحلیلگران اما معتقد اند که امریکا نمی تواند به صورت آنی و کامل، از افغانستان خارج شود و بدون دست یافتن به تضمین های قوی و مطمئن در زمینه تعهد واقعی طالبان به صلح و نیز قطع ارتباط آن گروه با شبکه هایی مانند القاعده، تصمیم به خروج کامل، عمیقا زیانبار و خطرناک خواهد بود.
 
در این میان، پرسش مهم تر این است که طالبان آیا به تهدیدها و رجزخوانی های شان عمل خواهند کرد و به جنگ با نیروهای خارجی بازخواهند گشت، یا با محافظه کاری با این واقعیت جدید کنار می آیند و «جهاد علیه اشغال» را برای رسیدن به منافع و امتیازات بزرگتر که در توافقنامه دوحه، درج شده، تعلیق و تعطیل خواهند کرد؟
 
این گروه در گذشته نشان داده که بیش از طرف امریکایی، خواستار حفظ روند دوحه است و حاضر است برای این این هدف، از بسیاری از اصول خود، چشم‌پوشی کند.
 
وقتی دونالد ترامپ؛ رییس جمهوری پیشین امریکا در واکنش به حمله مرگبار طالبان بر کاروان نیروهای خارجی در قلب کابل، روند مذاکرات دوحه را متوقف کرد و درباره سرکوب سنگین آن گروه هشدار داد، طالبان تلاش دیپلماتیک گسترده ای را به راه انداختند تا امریکا را بار دیگر به میز مذاکره بازگردانند.
 
این در حالی بود که ترامپ بارها طالبان را تهدید به سرکوب و مجازات سخت کرد و در این باره حتی سخن از کشتار ده میلیون نفر از مردم افغانستان برای پیروزی قاطع بر طالبان به میان آورد.
 
در حال حاضر‌ نیز به عقیده آگاهان، طالبان بیش از امریکا به توافقنامه دوحه نیاز دارند و برای حفظ آن تحت هر شرایطی تقلا خواهند کرد. این در نگرانی های عمیق سران طالبان از شکست ترامپ و پیروزی بایدن هم قابل مشاهده بود. پیش از انتخابات امریکا، طالبان در کنار گروه های بدنام و تبهکار دیگری در داخل امریکا و کشورهای خارجی، یکی از معدود جریان هایی بود که خواستار پیروزی ترامپ بود. طالبان حتی برای سلامتی ترامپ پس از انتشار خبر ابتلای او به کرونا هم «دعا» می کردند تا با مرگ او، توافق دوحه فرونپاشد.
 
بنابراین حتی اگر امریکا در موعد مقرر از افغانستان خارج نشود، بعید به نظر می رسد که طالبان به جنگی تمام عیار علیه نیروهای خارجی بازگردند و به این ترتیب، دولت بایدن را به نقض و نفی کامل توافق دوحه، وادار سازند و گردن‌کشی کابل از صلح با طالبان در چارچوب توافق دوحه را موجه جلوه دهند.
 
به نطر می رسد که امریکا هم این واقعیت را درک کرده و به همین دلیل، بی اعتنا به تهدیدها و هشدارهای تبلیغاتی طالبان، رسما اعلام کرده که خروج در زمان تعیین شده امکان پذیر نیست و در این باره، حتی بدون تعیین یک ضرب الاجل مشخص، تصمیم گیری درباره سرنوشت قوای خارجی در افغانستان را مشروط به برطرف شدن نگرانی های موجود درباره تعهدات طالبان و چشم انداز صلح کرده و به این ترتیب، توپ را به زمین طالبان انداخته است.

عبدالمتین فرهمند - جمهور