القاعده و طالبان؛ پیوندی فراتر از توافق با امریکا

یک مقام ارشد سازمان ملل به بی‌بی‌سی گفت که القاعده با وجود توافق تاریخی امریکا و طالبان در اوایل سال جاری، "در میان گروه طالبان، حضور سنگین دارد".
 
ادموند فیتون-براون؛ هماهنگ کننده تیم نظارتی سازمان ملل بر داعش، القاعده و طالبان گفته است که طالبان در آستانه امضای توافقنامه با امریکا به القاعده نیز قول داده که این دو گروه متحد باقی بمانند.
 
آقای فیتون-براون گفت: "طالبان به طور مرتب و در سطح بالا با القاعده صحبت می‌کرده و به آنها اطمینان می‌داده که به روابط تاریخی خود با القاعده احترام می‌گزارد."
 
او گفت که رابطه بین القاعده و طالبان "به طور اساسی" با امضای توافقنامه با امریکا تغییر نکرد. او افزود: "القاعده به‌شدت با طالبان پیوسته است و آنها کارهای نظامی و آموزشی زیادی را با طالبان انجام می‌دهند و این تغییر نکرده است."
 
همانگونه که در اظهارات این مقام سازمان ملل نیز آمده است، روابط طالبان و القاعده، بنیادی و ریشه دار است. آنها نه تنها در طول سالیان، پیوندهای عمیق سازمانی، تشکیلاتی و شبکه‌ای برقرار کرده اند؛ بلکه مهم تر از آن، هردو جریان، رویکردهای یگانه فکری و ایدئولوژیک دارند و این امر، گسست و جدایی میان آنها را عملا غیر ممکن می کند.
 
نکته مهم دیگر، آبشخورهای مشترک سیاسی، امنیتی و استخباراتی هر دو نیرو است. چندی پیش عمران خان؛ نخست وزیر پاکستان در اظهاراتی جنجال برانگیز از اسامه بن لادن به عنوان «شهید» یاد کرد؛ تعبیری که نشان می دهد پاکستان همچنان از القاعده حمایت می کند و این حمایت با توجه به وابستگی آشکار طالبان به پاکستان، هرگونه جدایی میان طالبان و القاعده را دور از تصور می نماید.
 
در برابر، برخلاف ارتباطات طالبان با القاعده که بسیار عمیق، پرپیشینه، پیچیده، ایدئولوژیک و مبتنی بر بنیان های محکم و استوار است، توافق آن گروه با امریکا یک پیمان استراتژيک نیست. طالبان می دانند که نه امریکا به این توافق به عنوان یک پیمان راهبردی نگاه می کند و نه طالبان چنین نیازی احساس می کنند.
 
این پیمان، به معنای توافق ترک مخاصمه میان دو نیروی متخاصم است و فراتر از آن، امریکا قادر نیست ارکان ایدئولوژيک و اصول فکری طالبان را تغییر دهد و در چارچوب تعهد آن گروه به مبارزه با تروریزم، القاعده را در افغانستان، منزوی و منحل سازد.
 
بنابراین، توافق طالبان با امریکا حتی ممکن است مورد حمایت القاعده نیز باشد؛ زیرا این توافق به طالبان امکان می دهد تا یکبار دیگر امارت خود را احیا کنند و به عالی ترین سطح قدرت در افغانستان دست پیدا کنند، و این یعنی بهشت امن تروریزم بین المللی بار دیگر احیا می شود و افراط گرایان سراسر جهان مثل گذشته در افغانستان، صاحب یک حاکمیت مستقل و فراگیر می گردند.
 
اخیرا حسام عبدالرؤوف، معروف به ابومحسن المصری؛ مرد شماره دوی شبکه القاعده در ولسوالی آشوب زده اندر در جنوب افغانستان توسط نیروهای امنیت ملی کشته شد. اندر از سال ها پیش، یکی از مهم ترین مراکز قدرت طالبان در جنوب بوده و حضور این مقام بلندپایه القاعده در این ولسوالی نیز این نکته را تأیید می کند.
 
این رویداد یکبار دیگر نشان داد که طالبان به تعهد خود مبنی بر قطع ارتباط با القاعده و مبارزه با تروریزم به نیابت از نیروهای خارجی، پایبند نیستند. البته آنها می توانند جنگ های گاه به گاه خود با تروریست های منسوب به داعش در افغانستان را بخشی از کارزار شان علیه «تروریزم» وانمود کنند و به این ترتیب، رضایت و حمایت امریکایی ها از توافقنامه دوحه را به دست آورند؛ اما داعش از نظر القاعده یک شبکه یاغی محسوب می شود که در نتیجه سرکشی فرماندهان القاعده در عراق از دیدگاه ها و فرامین اسامه بن لادن، و بدون اذن و موافقت و حتی اطلاع او شکل گرفت و از این جهت، دو نیرو هم در سوریه و عراق و هم در افغانستان، درگیر جنگ بوده اند. بنابراین مبارزه طالبان با داعش، مورد تأیید القاعده هم هست، و نمی توان آن را به حساب تعهد طالبان به امریکا در راستای مبارزه با تروریزم گذاشت.
 
موضوع دیگری که طالبان را به ادامه حمایت از القاعده، ترغیب می کند، میل شدید دولت کنونی امریکا به خروج زودهنگام نیروهای امریکایی از افغانستان است. طالبان می دانند که اراده سران واشنگتن به ویژه شخص دونالد ترامپ به خروج، جدی است و این امر، برخلاف دیدگاه فرماندهان پنتاگون و سران ناتو، پیش از آنکه تابع شرایط امنیتی در افغانستان به ویژه قطع ارتباط طالبان با القاعده باشد، مبتنی بر اجندا و برنامه کاخ سفید پیش خواهد رفت؛ پس چرا باید طالبان ارتباطات استراتژيک، تاریخی، ایدئولوژيک، سازمانی و شبکه‌ای خود با القاعده را بر پایه پیمانی خراب کنند که هرگز راهبردی نیست؟ و مهم‌تر از این‌ها هدف طالبان از صلح با امریکا خروج نیروهای خارجی از افغانستان است؛ هدفی که بدون جدایی آن گروه از القاعده هم محقق می شود.
 
محمدرضا امینی – جمهور