مسئولیت تاریخی صلح با کیست: اشرف‌غنی یا طالبان؟

اشرف غنی؛ رئیس جمهوری می‌گوید که هیچ تضمینی وجود ندارد که زندانیان آزادشده طالبان دوباره به تهدید امنیتی تبدیل نشوند.
 
آقای غنی شامگاه پنجشنبه ۲۳ اسد در صحبتی از راه دور با شورای روابط خارجی امریکا تاکید کرد که صلح در جهان همواره هزینه داشته و آزادی این زندانیان هزینه‌ای است که افغانستان در این مرحله پرداخت.
 
او بار دیگر گفت که طالبان باید نشان دهند که مدیریت و توانایی اداری در این گروه وحود دارد و چنان که وعده داده‌اند نیروهای شان دوباره وارد جنگ نخواهد شد.
 
آقای غنی همچنین گفت که برای دستیابی به آینده مشترک با طالبان، برخلاف مذاکرات امریکا با این گروه، دولت زمان بیشتری در دست دارد و مقید جدول زمانی نیست. او افزود که نداشتن جدول زمانی روند و کیفیت مذاکرات را تغییر می‌دهد.
 
به گفته او، بار مسئولیت تاریخی در این مذاکرات بر دوش طالبان است که تا چه حد خواسته‌های‌شان را با جامعه افغانستان و خواسته‌های آنها هماهنگ می‌کنند.
 
اظهارات رییس جمهوری در کنار تصمیم های بحث برانگیز چند روز اخیر او در زمینه آزادی ۴۰۰ زندانی خطرناک طالبان، بدون هیچ پیش شرط یا دستاوردی ملموس و آنی، ناامیدکننده است و بی اعتمادی ها درباره چشم انداز صلح با طالبان را افزایش می دهد.
 
آقای غنی در حالی که فرمان آزادی بی قید و شرط ۴۰۰ زندانی خطرناک طالبان را امضا کرده، رسما اعلام می کند که هیچ تضمینی وجود ندارد که این افراد دوباره به میدان جنگ بازنگردند. او در عین حال، در موضعی که بسیار سطحی و ساده انگارانه به نظر می رسد، ابراز امیدواری می کند که طالبان باید نشان دهند که توان مدیریت نیروهای شان را دارند و اجازه بازگشت آنها به جنگ را نمی دهند.
 
این در حالی است که طالبان، پیش از این نشان داده اند که حتی اگر قدرت اداره شبه نظامیان و فرماندهان نظامی پرقدرت و متنفذ خود را هم داشته باشند، اراده ای برای کاهش خشونت یا استقرار یک آتش بس پایدار ندارند و جنگ همچنان اولویت اصلی آن گروه محسوب می شود. با این حساب، چه اطمینانی وجود دارد که صدها فرمانده نظامی، رهبر پرنفوذ و مهره های خطرناک طالبان با آزادی از زندان های دولت، بار دیگر ماشین جنگی آن گروه را تقویت نکنند و به سربازگیری گسترده برای سازماندهی صفوف ملیشه های آن در میدان جنگ، دست نزنند؟
 
از آقای غنی و لشکر پرشمار مشاوران او انتظار می رفت که ۴۰۰ زندانی طالبان را حتی در صورت موافقت لویه جرگه ای که از اساس مشروعیت و اعتبار قانونی نداشت، بدون پیش شرط آزاد نکنند و اجرای این تصمیم را مشروط به استقرار آتش بس دوام‌‌دار و توقف کامل جنگ می‌کردند.
 
پیش از این هم مقام های دولت افغانستان در رده های مختلف، بارها تأکید کرده بودند که آزادی زندانیان طالبان در قبال استقرار آتش بس دایمی و فراگیر و توقف جنگ صورت می گیرد؛ اما در نهایت، کابل به گونه ای تسلیم فشارهای بی امان واشنگتن شد که حتی شعارهای تبلیغاتی، اهداف جنگ روانی و حتی مواضع رسمی اش را فراموش کرد.
 
در حال حاضر اما به نظر می رسد که تنها برنامه رییس جمهوری برای مذاکره با طالبان، خریدن زمان است؛ رویکردی که پیش از این نیز تا حدودی مشهود بود و یکی از اصلی ترین دلایل مانع‌تراشی‌ها و بهانه‌‌جویی‌های متعدد در روند اجرای توافقات امریکا و طالبان در قطر از سوی کابل، همین بود که دولت مستقر، زمان بیشتری در قدرت بماند و موعد بازگشت طالبان به قدرت به تأخیر بیافتد.
 
این نشان می دهد که آقای غنی نه دغدغه اهداف و ارزش های بنیادین نظام جمهوری را دارد، نه به دلهره ها و نگرانی های مشروع مردم افغانستان، اهمیت می دهد و نه حتی نگران احیای امارت و سقوط جمهوریت است. او تنها می خواهد یک دوره کامل در قدرت بماند و از امتیازات آن به مثابه رییس جمهوری، بهره مند باشد.
 
این امر به شدت نگران کننده است و نه تنها انتظارات مردم، گروه های قومی و جریان های سیاسی مخالف طالبان و منتقد دولت از روند صلح را نادیده می گیرد؛ بلکه کشور را به سمت استبداد، اقتدارگرایی و اراده معطوف به قدرت هدایت می کند که به شیوه ای وقیح با شعار جمهوریت و مردم سالاری صورت می گیرد.
 
با این حال و با وجود آنکه رییس جمهوری، «مسئولیت تاریخی» مذاکرات صلح را بر دوش طالبان بار می کند و توپ را به زمین آن گروه می اندازد؛ اما از نظر مردم افغانستان، مسئولیت تاریخی اصلی این مرحله مهم، مستقیما متوجه آقای غنی است. این اوست که درباره آزادی بی قید و شرط ۴۰۰ زندانی مخوف و خوفناک طالبان، قضاوت خواهد شد. این اوست که درباره نگاه اقتدارگرایه به صلح، سیاست و حکومت، مورد داوری بی رحمانه تاریخ و نسل های آینده قرار خواهد گرفت. و این اوست که بر بنیاد شاخص میزان تعهد و وفاداری صادقانه به آرمان های نظامی جمهوری، ارزش های مردم سالارانه و حقوق دموکراتیک مردم افغانستان در تعامل با طالبان و قدرت های بزرگ، مورد ارزیابی و راستی‌آزمایی قرار خواهد گرفت.
 
تاریخ می بیند و ثبت می کند؛ حتی اگر نتیجه همان چیزی نباشد که باب میل و مراد ماست.
 
علی موسوی - جمهور