هند، بازنده صلح امریکا و طالبان

وزیر امور خارجه پاکستان بار دیگر دولت هند را متهم به ایفای نقش «خرابکارانه» و «غیر مسئولانه» در افغانستان کرده‌است.
 
شاه‌محمود قریشی؛ وزیر خارجه پاکستان در اظهارات تازه‌اش گفته‌است که دهلی نو مخالف برقراری صلح در افغانستان است.
 
شبکه «د نیوز» پاکستان از قول آقای قریشی گزارش کرده که هند در افغانستان در حال ایفای نقش غیر مسئولانه و خرابکارانه است.
 
او پیش از این نیز مدعی شده بود که دهلی ‌نو خواستار بی‌ثباتی و مخالف برقراری صلح در افغانستان است؛ اما اسلام‌آباد برای مذاکرات بین طالبان و کابل تلاش می‌کند.
 
دولت افغانستان اما هند را از حامیان بزرگ منطقه‌ای خود از سال ۲۰۰۱ میلادی تاکنون می‌داند. کمک‌های هند در این مدت به افغانستان به بیش از ۳ میلیارد دالر می‌رسد.
 
این کشور همچنین در زمینه برنامه‌های ظرفیت‌سازی و آموزش سالانه بیش از ۳۵۰۰ دیپلمات و نیروهای امنیتی و اعطای بیش از ۱۰۰۰ بورسیه تحصیلی سرمایه‌گذاری کرده‌است.
 
لفاظی های پیوسته پاکستان علیه هند به ویژه پس از امضای توافقنامه صلح میان امریکا و طالبان نشان می دهد که اسلام آباد از هم اکنون خود را مهیای یک رویارویی شدید نیابتی با آخرین بقایای قدرت و نفوذ هند در افغانستان کرده است.
 
از نظر رژيم اسلام آباد، روی کار آمدن دولت به رهبری طالبان در کابل، آخرین میخ بر تابوت سلطه و نفوذ استراتژيک دهلی نو است و رجزخوانی های تنش آلود کنونی از جمله موضع گیری تهاجمی و بی پرده شاه محمود قریشی درباره نقش هند در افغانستان هم حامل این پیام معنادار است که پاکستان و طالبان، هیچگونه نقش و سهمی برای دهلی نو در چشم انداز آینده افغانستان قایل نیستند.
 
نکته ناامیدکننده این است که امریکا هم نقش هند، ارتباطات راهبردی دهلی نو با کابل و کمک های سخاوتمندانه آن کشور به پروژه های زیربنایی و برنامه های آموزشی افغانستان را کاملا نادیده گرفت و به طور یکجانبه به همکاری پاکستان در روند صلح با طالبان، تکیه و تأکید کرد.
 
پس از آنکه توافقنامه صلح امریکا و طالبان در میانه شوق و شعف پاکستانی ها به امضا رسید، خلیلزاد در سفری به دهلی نو تصریح کرد که هند باید نگرانی هایش درباره دورنمای صلح افغانستان را به گونه مستقیم با طالبان، در میان بگذارد. این موضع گیری اما نه چیزی از نگرانی و هراس و تردید هند در قبال چشم انداز صلح امریکا و طالبان، کم کرد و نه پاسخی بود که دهلی از واشنگتن، انتظار داشت.
 
طالبان از نظر مقام های هندی، اول اینکه یک گروه تروریستی است و از جانب دیگر، نیروی نیابتی پاکستان برای تأمین و تحمیل سلطه و هژمونی رژيم اسلام آباد بر افغانستان به حساب می آید. با این حساب، مذاکره با چنین نیرویی نه به نگرانی های هند پایان و پاسخ می دهد و نه دهلی را به اهدافش در زمینه تشکیل افغانستانی رها از سیطره هژمونیک اسلام آباد نزدیک خواهد کرد. چنین مذاکره ای تنها به طالبان به مثابه یک جریان سیاسی مشروع، اعتبار و وجاهت خواهد بخشید؛ چیزی که هند هرگز خواهان آن نیست.
 
این موضع امریکا در عین حال، حامل بار منفی، اهانت بار و تحقیرآمیز نیز بود و آن اینکه از نظر واشنگتن، طالبان صاحب و مالک مشروع سرنوشت آینده افغانستان هستند و هند باید این نقش و جایگاه را از طریق آغاز رایزنی های مستقیم با آن گروه، به رسمیت بشناسد.
 
از سوی دیگر، اختلاف دیرینه ارضی و مرزی هند با چین نیز اخیرا وارد یک مرحله حساس و مرگبار شده است که طی آن، بیش از ۲۰ سرباز هندی در درگیری با مرزبانان چینی کشته شده اند. اگرچه دوطرف به تازگی بر خروج نظامیان از منطقه مورد مناقشه توافق کرده اند؛ اما تنش های اخیر از این منظر که چین، متحد و حامی استراتژيک پاکستان است و هر دو کشور در دو سوی هند، قدرت های اتمی محسوب می شوند، خبر خوشایندی برای دهلی نو نیست. بر این مسایل، اگر تبانی امریکا با طالبان برای سلطه آن گروه بر افغانستان را هم بیافزاییم، تنها نتیجه ای که می توان گرفت این است که هند، بازنده اصلی این تحولات خواهد بود.
 
در این میان، باید منتظر ماند و دید که کابل به مثابه متحد استراتژيک دهلی نو، و هند به عنوان رقیب متخاصم پاکستان، این رویدادهای نگران کننده را چگونه مدیریت می کنند و از منافع مشترک شان در برابر موفقیت های چشمگیر پاکستان، مسئولانه، مقتدرانه و متحدانه، محافظت خواهند کرد.
 
محمدرضا امینی - جمهور