از کرونا تا فساد؛ آزمون سخت وزارت صحت

دولت افغانستان به ویژه وزارت صحت عامه، همزمان در معرض چند آزمون دشوار قرار گرفته است.
 
همه روزه سخنگویان، مشاوران یا مقام های ارشد وزارت صحت عامه با استفاده از کانال ها و ابزارهای مختلف ارتباطی، آخرین اطلاعات، آمار و گزارش ها درباره شیوع کرونا را در اختیار رسانه ها و افکار عمومی قرار می دهند.
 
این امر، موجب شکل گیری یک جریان منظم اطلاع رسانی درباره ابعاد شیوع این پاندمی مرگبار در افغانستان شده است. بی تردید، بسیاری از مردم با توجه به این رویکرد وزارت صحت عامه، تصویری مسؤول و پاسخگو از مدیران این وزارتخانه را در ذهن خود ترسیم خواهند کرد و در مجموع، بازخورد کلی این مجموعه، مثبت و مفید و سازنده خواهد بود.
 
نکته مثبت دیگر این است که - مثلا برخلاف کشوری مثل امریکا- در افغانستان، مدیریت رسانه ای جریان مبارزه با کرونا نیز بر عهده وزارت صحت گذاشته شده است؛ کاری که بسیاری از کشورهای دیگر در جهان نیز انجام می دهند؛ اما در امریکا به دلیل انتخابات پیش روی ریاست جمهوری از یکسو، و تعطیلی کارزارهای انتخاباتی پرجمعیت و بزرگ برای نامزدهای مطرح این روند از جانب دیگر، ترامپ به عنوان یکی از نامزدهای جدی، سعی می کند از تریبون کرونا به مثابه یک ابزار نیرومند و اثرگذار تبلیغاتی استفاده کند.
 
او همه روزه، دو ساعت در برابر دوربین های رسانه ای ظاهر می شود و البته بخش وسیعی از سخنرانی او صرف تلاش برای سودجویی سیاسی و انتخاباتی از بحران کرونا و بزرگنمایی کارهایی می شود که دولت اش برای مبارزه با آن انجام داده است.
 
به همراه ترامپ، تیمی از کارشناسان، داکتران و اعضای کمیته مبارزه با کرونا هم حضور می یابند؛ اما برخلاف انتظار، اغلب وقت دوساعته برای این منظور را ترامپ اشغال می کند. این امر موجب شده که حتی شماری از رسانه های معتبر امریکایی از پوشش زنده این کنفرانس های روزانه به دلیل ماهیت تبلیغاتی آن، خودداری کنند.
 
در افغانستان اما با وجود ادامه بحران سیاسی، ارگ ریاست جمهوری تلاش نکرده تا از بحران کرونا برای تقویت جایگاه سیاسی خود در این بحران، بهره برداری کند.
 
در این میان اما مسایلی هم هست که می تواند این تصور خوب را خراب کند. یکی از مسایل، چالش های سنگین وزارت صحت عامه در قبال مبارزه عملی با کرونا و مهم تر از آن، مهار امکانات بالفعل و بالقوه فساد در منابع مالی مختص این فرایند است.
 
اخیرا فساد شرم آور مالی در بخش تدارکات ریاست صحت عامه بلخ، بحث برانگیز شده و وزارت  صحت عامه نیز از معرفی مسؤولان این امر به دادستانی خبر داده است.
 
اقدام سریع وزارت صحت، تحسین برانگیز است؛ اما نباید انکار کرد که چیزی از حجم سنگین نگرانی‌ ها نمی کاهد؛ زیرا قرار است صدها میلیون دالر از سوی کشورها و سازمان های کمک کننده خارجی به صندوق مبارزه با کرونای دولت افغانستان، سرازیر شود. تردیدهایی عمیق و جدی درباره نحوه مدیریت این منابع، هزینه کردن صادقانه و عادلانه آن در راستای مبارزه با کرونا و مصونیت آن در برابر اپیدمی بنیان برانداز دیگری به نام فساد وجود دارد.
 
در همان آغاز، وقتی اعلام شد که کرونا در افغانستان، شیوع پیدا کرده است، تقلای کانون ها و کانال های شناخته شده فساد برای جلب منابع مالی و پر کردن جیب های شان به بهانه مبارزه با این اپیدمی نیز شروع شد.
 
از سوی دیگر، گروهی از منتقدان، رویکرد وزیر صحت برای اتخاذ تدابیر به منظور مبارزه با کرونا را نیز زیر سؤال بردند و او را متهم به عوام گرایی، خودنمایی، برخورد پروژه ای با یک بیماری پاندمیک و فقدان یک برنامه منسجم ملی با توجه به بافتار اجتماعی و ساختار سیاسی متفاوت و منحصر به فرد افغانستان کردند.
 
حتی اگر چشم خود را بر همه این انتقادها ببندیم، وضعیت در عرصه عمل هم چندان امیدبخش نیست. مثلا در هرات که کانون اصلی و اولیه شیوع کرونا در افغانستان محسوب می شود، تنها مرکز تشخیص کرونا برای دومین بار به دلیل نداشتن تجهیزات مورد نیاز، متوقف شد.
 
در بلخ هم اتفاق مشابهی رخ داد. این در حالی است که بلخ نیز از همان نخستین روزهای شیوع کرونا با این بیماری درگیر بوده و چندین قربانی داده است.
 
در کنار اینها ظرفیت مراکز تشخیص کرونا برخلاف وعده های وزارت صحت، همچنان پایین است و این مراکز، نتیجه نهایی چند ده رویدادی را که روزانه ثبت می کند، چندین روز بعد از انجام تست، اعلام می کند که این امر در برخی موارد، پس از مرگ قربانیان کرونا رخ می دهد.
 
ابتلای رو به گسترش کادرهای صحی و مرگ شماری از آنها و نیز شیوع و نفوذ کرونا به ارگ ریاست جمهوری هم بر دامنه تردیدها و نگرانی ها درباره توانایی وزارت صحت عامه در خصوص مواجهه مناسب با این ویروس، افزوده است.
 
بدتر از همه اینها، مصاحبه تازه وزارت صحت عامه است که رسما اعلام کرده که کرونا به یک بحران بزرگ، تبدیل شده و این وزارت، نه از عهده مهار آن برمی آید و نه با حرف‌درمانی و وارونه‌سازی واقعیت می‌تواند مانع از آن شود.
 
با توجه به این موضوعات، تصور می شود که دو اپیدمی کرونا و فساد، وزارت صحت عامه و چه بسا کلیت ساختار سیاسی افغانستان را در معرض یکی از دشوارترین آزمون های حیات خود قرار داده است؛ به گونه ای که غلبه بر هریک از این دو چالش اپیدمیک، بدون غلبه بر دیگری، امکان‌پذیر نیست.
 
علی موسوی - جمهور