افغانستان و سه بلای مرگبار: کرونا، جنگ، بحران سیاسی

دولت افغانستان از برقراری آتش‌بس در یمن استقبال کرده و بار دیگر طالبان را به اعلام آتش‌بس در افغانستان دعوت کرده‌است.
 
وزارت خارجه، صبح امروز (شنبه، ۲۳ حمل) در اعلامیه‌ای‌ گفته‌است که دولت افغانستان از برقراری آتش‌بس میان طرف‌های درگیر در یمن که به درخواست سازمان ملل اعلام شده، استقبال می‌کند.
 
در اعلامیه این وزارت آمده‌است که دولت افغانستان بار دیگر از طالبان می‌خواهد که برای مهار کرونا آتش‌بس اعلام کنند.
 
در اعلامیه وزارت خارجه آمده‌است: «دولت افغانستان به منظور عرضه خدمات بشردوستانه و صحی به شهروندان آسیب‌پذیر و متاثر از ویروس کوید – ۱۹ در سراسر کشور این گروه را دعوت می‌نماید تا دست از خشونت کشیده و زمینه آن را میسر سازند که خدمات و کمک‌های اولیه و صحی به مردم رنج‌دیده ما ارائه گردد.»
 
درخواست وزارت خارجه از طالبان برای آتش بس به منظور مبارزه با کرونا در شرایطی مطرح می شود که آن گروه تاکنون در این باره انعطاف نشان نداده است.  به همین دلیل، با وجود آنکه حتی بر اساس آمارهای رسمی، آمار مبتلایان و قربانیان کرونا در افغانستان همه روزه افزایش می یابد، هیچ خبری در این باره از مناطق تحت کنترل طالبان، مخابره نمی شود. این در حالی است که به نظر می رسد آمار غیر رسمی که دولت توان ثبت آن را ندارد بسیار بیشتر است.
 
کارشناسان اما پیش از این هشدار داده اند که شیوع کرونا در افغانستان می تواند به مراتب مرگبارتر از جنگ باشد و اگر دولت و طالبان به راه حلی مشترک و سازنده برای مبارزه با این ویروس، دست پیدا نکنند، به تعبیر والی پیشین هرات «مرده های مان را جمع نمی‌ توانیم».
 
در تازه ترین مورد، سازمان عفو بین الملل هشدار داده است که کرونا می تواند مرگبارتر از جنگ در افغانستان باشد.
 
در کنار این هشدارها همه طرف های درگیر بحران های دامنگیر افغانستان باید بدانند که هم کرونا، هم جنگ نظامی و هم جنگ قدرت سیاسی با خردورزی، مسؤولیت پذیری و تعهد به منافع ملی، قابل مهار هستند و می توان جلو آنها را گرفت.
 
در این شکی نیست که کرونا مرگبار است؛ ویروسی که بیش از  ۱۰۰ هزار نفر را در عرض سه ماه عمدتا در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته جهان، به کام مرگ فرستاده و بیش از یک و نیم میلیون نفر دیگر نیز به آن مبتلا شده اند، نمی تواند برای کشور جنگ زده، فقیر و فاقد زیرساخت های صحی و پشتوانه های مالی قدرتمندی مانند افغانستان، کم خطر و غیر کشنده باشد؛ اما جنگ هم به سهم خود مرگبار است و جان های بسیاری را گرفته است؛ اگرچه شاید نه به سرعت کرونا!
 
افزون بر اینها بن بست سیاسی در کابل نیز به طور غیر مستقیم، جان های بسیاری را خواهد گرفت یا در معرض خطر مرگ قرار خواهد داد؛ بحرانی که تا همینجا کاهش یک میلیارد دالری کمک های امریکا به بخش امنیت افغانستان را در پی داشته و این امر می تواند جان سربازان در جبهات جنگ را با خطر رو به رو کند، ضریب امنیت مردم در قبال عملگرایی مرگبار تروریست ها را پایین بیاورد و حتی با اعمال سیاست های ریاضتی دولت، روی برنامه های مبارزه با کرونا هم تأثیر بگذارد و به این ترتیب، به آن امکان دهد که با سرعت بیشتری جولان دهد و جان بستاند.
 
با توجه به این مسایل، صرف استقرار آتش بس برای مقابله مؤثر با کرونا کافی نیست؛ اگرچه این مهم می تواند بخشی بزرگ از چالش های فراراه این برنامه را از میان بردارد و روند کمک رسانی به اقشار نیازمند را در مناطق دوردست و محروم، تسهیل کند؛ اما دولت اگر در صدد کسب نتایج بهتری است در کنار تلاش برای آتش بس با طالبان باید همزمان به رایزنی های سودمند و ثمربخش برای دست یافتن به یک راه حل سیاسی جامع و پایدار برای بن بست موجود نیز شدت ببخشد تا در نتیجه، پیامدها و عوارض اقتصادی ناشی از جنگ قدرت برای مقابله با کرونا را مهار کند.
 
به این ترتیب، مهار همزمان دو بلای مرگبار جنگ و کرونا در افغانستان، فرای از اینکه کدامیک مرگبارتر از دیگری است، نیازمند رفع همزمان سه چالش عمده در ابعاد نظامی، سیاسی و اقتصادی است. اگر این اتفاق رخ ندهد یا یک یا دو چالش باقی بماند، کرونا رویه خشن و فاجعه بارش را زودتر از آنچه پیش بینی می شود به ما نشان خواهد داد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور