‌‌بحران سیاسی؛ یک هفته سرنوشت‌ساز

بحران سیاسی ناشی از انتخابات ریاست جمهوری همچنان پا بر جاست. تنها انعطافی که در حال حاضر شاهد هستیم، تمدید ضرب الاجل عبدالله برای ادامه مذاکرات سازش و توقف روند انتصاب مقام های حکومتی توسط اشرف غنی؛ رییس جمهوری است.
 
بدیهی است که رایزنی های فشرده پشت پرده برای رسیدن به یک توافق طرفینی در جریان است و جوانب درگیر این بحران هر کدام سعی می کنند حد اکثر امتیاز را به دست آورند.
 
شکست مذاکرات اما به سود هیچکدام از طرف ها نیست. آنها می دانند که با از دست دادن امکان پنجره های باز گفتگو، عمیقا متضرر می شوند. در این میان، زیان عبدالله شاید بیشتر و جدی تر باشد؛ زیرا با توجه به شدت گرفتن روند انتصاب اعضای کابینه دولت جدید از سوی اشرف غنی، او میدان موسعی برای مانور نخواهد داشت. سلطه بر سپیدار به تنهایی نمی تواند یک امتیاز ارزشمند برای امتیازگیری یا قدرت نمایی محسوب شود.
 
از سوی دیگر، آقای غنی هم تحت فشارهای شدید حامیان خارجی دولت قرار دارد تا هرچه سریع تر به راه حلی برای پایان بحران دست یابد. اگرچه با توجه به سلطه ارگ ریاست جمهوری بر شریان های مالی، مراکز اداری، قوای مسلح و واحدهای محلی، دامنه قدرت آقای غنی به عنوان رییس جمهور، آشکارا وسیع تر است؛ اما در صورت ادامه بحران سیاسی، نمی توان نسبت به سناریوهای بدتر، نگران نبود؛ سناریوهایی نظیر سلب اعتماد حامیان مالی خارجی دولت افغانستان و کاهش قابل توجه بسته های کمکی آنان برای ادامه بقا و حیات نهادهای مختلف دولتی.
 
تا اینجا آقای غنی سعی کرده است کاهش یک میلیارد دالری کمک های امریکا به بخش امنیتی افغانستان را کم اهمیت جلوه دهد و با تأکید بر اعمال سیاست های ریاضتی برای مهار عوارض آن و کاهش زیان های ناشی از این امر به حداقل ممکن، دست به کار شود؛ اما امریکا تهدید کرده است که ادامه بحران، روی تعهد کشورهای کمک کننده به ارائه کمک های بیشتر، اثر منفی می گذارد؛ زیرا آنها وجود دو دولت موازی را تحمل نمی کنند.
 
این هشدار یک پیام واضح دارد و آن اینکه کمک های خارجی، اهدافی کاملا سیاسی دارد و اگر کمک کننده ها نسبت به پیشبرد اهداف و منافع خود در افغانستان، تردید داشته باشند، کمک های شان را متوقف می کنند. یکی از این اهداف و منافع، ادامه پروژه صلح امریکا – طالبان بر بنیاد نقشه ای است که در دوحه، ترسیم شده است.
 
طالبان اخیرا با صدور یک اعلامیه، به صورت صریح هشدار دادند که امریکا و دولت افغانستان، مفاد توافق صلح را نقض کرده اند. آنها در این زمینه از جمله به عدم آزادی ۵ هزار زندانی خود اشاره کردند. امریکا هم بارها اذعان کرده است که این زندانیان باید آزاد شوند؛ موضوعی که تاکنون با مقاومت دولت افغانستان مواجه شده است و مذاکرات طالبان و دولت در کابل در این باره، جریان دارد.
 
به این ترتیب، اگر بحران سیاسی، همچنان ادامه پیدا کند، چالش های پروژه صلح امریکا- طالبان، چندین برابر خواهد شد؛ زیرا اختلافات دوطرف قطعا به عرصه صلح هم سرایت خواهد کرد؛ کما اینکه در حال حاضر نیز عبدالله از هواداران صلح با طالبان و تحقق پیش شرط های آن گروه از جمله آزادی زندانیان است؛ اما ارگ ریاست جمهوری به رهبری آقای غنی، طرح های خاص خود را دارد و نمی خواهد با دادن همه امتیازها پیش از به دست آوردن هیچ امتیازی، خود را خلع سلاح کند.
 
با این توضیح، امریکا عمیقا نگران پیامدهای بن بست سیاسی برای صلح با طالبان است. اگر پروژه صلح واشنگتن شکست بخورد، اعتبار ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری امریکا به شدت لطمه خواهد دید. ضمن آنکه ممکن است شاهد موج جدیدی از خشونت و خون ریزی در افغانستان باشیم و آتش بس مبتنی بر توافق صلح میان طالبان و نیروهای خارجی هم شکسته شود. این بدترین سناریوی قابل تصور برای امریکا است. بنابراین، هیچکدام از دوطرف بحران سیاسی در کابل نمی توانند انتظار داشته باشند که از حمایت حداکثری واشنگتن برخوردار می شوند؛ زیرا آنچه برای امریکا اولویت دارد، اجرای کامل توافق صلح با طالبان است و بحران سیاسی حاکم بر کابل، این امر را با چالش رو به رو کرده است.
 
با توجه به این مسایل، روزهای پیش رو بسیار حساس و تعیین کننده خواهد بود؛ زیرا تمدید زمان گفتگو از سوی عبدالله و توقف تعیین اعضای کابینه از سوی آقای غنی، آخرین فرصت را برای دستیابی به یک توافق رقم زده است؛ توافقی که شاید برای هیچیک از طرفین، ایده آل نباشد؛ اما برای عبور از بن بست و تسهیل فرایند صلح، اهمیت استراتژيک دارد.
 
علی موسوی- جمهور