توافق دوحه و آزمون دشوار موفقیت

گروه طالبان ادعا کرده‌ که توافق‌نامه صلح قطر از سوی امریکا و حکومت افغانستان نقض شده‌است.
 
این گروه گفته‌است که تاکنون به توافق‌نامه‌ صلحی که طالبان و امریکا به امضا رسیده پایبند بوده‌است.
 
در اعلامیه طالبان آمده‌است که عدم آزادی ۵ هزار زندانی آن گروه، حمله بر مراکز طالبان در ساحات غیر نظامی، بمباران مکان‌های غیر نظامی و برخی موارد دیگر، تخطی‌هایی است که از سوی دولت افغانستان و نیروهای امریکایی انجام شده‌است.
 
در اعلامیه طالبان همچنین گفته شده‌است که براساس توافق‌نامه‌ دوحه، قبل از آغاز مذاکرات بین‌الافغانی، افراد طالبان می‌توانند بر تمام مراکز نظامی دولت افغانستان در هر جایی حمله کنند؛ اما با آن‌هم دست به این کار نزده و تنها بر بعضی پاسگاه‌ها در مناطق روستایی حمله کرده‌اند.
 
این گروه در عین حال گفته‌است که هرگونه حمله بر جنگجویان طالبان، تحریک‌کننده بوده و اگر ادامه یابد، به توافق‌نامه آسیب زده و سطح جنگ را بیش‌تر خواهد کرد.
 
این در حالی است که پیش از این، امریکا به عنوان تنها طرف امضاکننده توافقنامه صلح با طالبان و نیز دولت افغانستان، طالبان را بارها متهم به نقض مفاد این توافق کرده و هشدار داده اند که خشونت های مرگبار طالبان علیه نیروهای دولتی در افغانستان، قابل تحمل نیست و با متن و مفاد توافق دوحه در تضاد قرار دارد.
 
اتهام های دوطرف به یکدیگر درباره نقض توافقنامه نشان می دهد که توافق دوحه، بسیار شکننده و آسیب پذیر است و دو سوی این توافق، نسبت به یکدیگر عمیقا بدبین و بی اعتماد هستند.
 
مقام های سابق و کنونی و صاحب نظران امریکایی نیز از زمان امضای این توافقنامه درباره بقا و پایداری آن ابراز تردید کرده و گفته اند که هیچ تضمین قابل اطمینانی وجود ندارد که بر بنیاد آن بتوان نسبت به رعایت کامل و دقیق توافق دوحه، خوشبین بود. آنها عمدتا این توافق را به نفع طالبان می دانند.
 
از سوی دیگر، طالبان توافق دوحه را یک «پیروزی»‌ برای خود می دانند و بر اساس روایتی که ملا فاضل مظلوم؛ از مقام های ارشد نظامی در زمان سلطه رژيم طالبان و از اعضای ارشد تیم مذاکره کننده آن گروه در سخنرانی اخیرش در کویته به دست داده، از دید آن گروه ۹۹ درصد توافق دوحه به سود طالبان است و تنها یک درصد آن به نفع امریکایی ها است.
 
گزارش منابع خبری از جریان امضای توافق دوحه نیز این برداشت را تایید می کند و نشان می دهد که در روز امضای توافقنامه چگونه اعضا و فرماندهان ارشد طالبان با غرور و افتخار از مقابل دوربین های خبری رژه می رفتند تا پیروزی شان را به رخ جهانیان بکشند.
 
بر اساس گزارش همین منابع همچنین خبرنگاران رسانه های پاکستانی، جریان مراسم امضای توافقنامه را با شور و اشتیاق فراوان گزارش می کرده اند و این در حالی است که در دیگر نشست های سیاسی مربوط به صلح افغانستان، یا رسانه های پاکستانی اصولا حضور نداشته اند و یا حضورشان بسیار کمرنگ بوده است.
 
یک روز پس از امضای توافقنامه صلح نیز انس حقانی با شمار زیادی از اعضای طالبان در هوتل شرایتون گرند دوحه، شب شعر برگزار کرده و در آن، از پیروزی طالبان سخن گفته است.
 
به باور صاحب نظران، این مستندات نشان می دهد که طالبان، هیچ حق و سهمی برای سایر طرف های سیاسی و قومی در معادلات صلح، قایل نیستند و تنها در صورتی به مفاد توافقنامه پایبند خواهند ماند که این توافق، بازگشت کامل آن گروه به قدرت را تضمین کند.
 
ملا فاضل مظلوم نیز در سخنرانی اش در جمع فرماندهان طالبان در کویته، تصریح کرده است که پس از روی کار آمدن دولت جدید، طالبان می توانند تصمیم بگیرند که چه کسانی را در کدام سمت ها در دولت آینده به کار بگیرند. این نشان می دهد که آن گروه در صدد انحصار کامل قدرت است و این تنها یکی از مواردی است که می تواند چشم انداز موفقیت توافق دوحه را با ابهام رو به رو کند و بر چالش های آن بیافزاید.
 
۴۰ سال بحران سیاسی در افغانستان، ریشه در برتری جویی، انحصارطلبی، اقتدارگرایی، تمامیت خواهی قومی و رویکرد حذفی به قدرت دارد. بنابراین، طالبان اگر تحت تأثیر این توهم که امریکا را وادار به شکست و تسلیم کرده اند و فاتح جنگ شده اند برای سلطه سراسری بر قدرت سیاسی، تلاش کنند، بی تردید بحران ۴۰ ساله نه تنها پایان نخواهد یافت؛ بلکه حتی بیم آن می رود که موج بعدی جنگ داخلی هم در راه باشد.
 
محمدرضا امینی - جمهور