از دام جنگ تا درام صلح؛ هشدارهایی که باید جدی گرفت

یونس قانونی؛ معاون پیشین ریاست جمهوری می‌گوید که اگر سیاسیون داخل و بیرون حکومت با یک صف واحد و طرح روشن به مذاکره با طالبان نروند، بازی مصالحه به یک توطئه دیگر تبدیل خواهد شد.
 
قانونی گفت یکی از مسایل پیرامون صلح این است که اجماع کلی در میان همه شهروندان وجود دارد و نیاز به صلح در افغانستان هست؛ اما در مورد چگونگی به دست آوردن صلح تفاوت دیدگاه‌ وجود دارد.

او گفت: "ما در تشخیص راهکار رسیدن به صلح دچار توهم شده ایم. اگر تصور کنیم صلح تنها توسط حکومت به وجود می‌آید یک توهم نادرست است و اگر سیاسیون تصور کنند که بدون حکومت صلح به دست آید هم نادرست است. باور ما این است که با مثلث حکومت، سیاسیون و جانب طالبان باید در روند مذاکرات، صلح به وجود آید."

به گفته او در تاریکی به صلح رفتن جز زیان به مردم افغانستان هیچ دستاوردی نخواهد داشت.
 
سخنان آقای قانونی تنها یک هشدار نیست؛ بلکه بیان بی پرده واقعیت هایی است که هم اکنون جریان دارد. حکومت و به طور مشخص، یک حلقه قومی قدرتمند در ارگ ریاست جمهوری، تلاش می کند همه کانال های رسیدن به صلح را مسدود کند تا هرگونه صلحی از مجرای ارگ، به فعلیت برسد. از سوی دیگر، در فرمول مورد نظر ارگ، به هیچیک از بازیگران دیگر که خارج از این حلقه قومی هستند، هیچ نقشی داده نمی شود و حتی اعضای هیأت مذاکره کننده نیز باید همان افرادی باشند که وزارت دولت در امور صلح برمی گزیند.
 
این رویکرد به طور طبیعی، واکنش منفی جناح های سیاسی را برمی انگیزد.
 
البته اشرف غنی؛ رییس جمهوری در این زمینه، توجیه خاص خود را دارد. او می گوید که کرزی ۱۳ سال رییس جمهور بود و در طول آن سال ها همه توان و تلاشش را صرف صلح کرد؛ اما نتوانست به نتیجه برسد؛ زیرا برنامه نداشت. او در این زمینه به توافق صلح خود با گلبدین حکمتیار و حزب اسلامی اشاره می کند و آن را یک تجربه موفق می داند.
 
آقای غنی در عین حال، عبدالله را نیز به بی برنامگی در روند صلح متهم می کند. به این ترتیب و با تأکید بر اینکه او برای صلح با طالبان، برنامه دارد، خود را محق می داند که تمام فرایندهای مرتبط با این روند را در اختیار خود بگیرد.
 
رهبران سیاسی و جناح های قومی اما این رویکرد را انحصارگرایی، خودمحوری، استبداد و تلاش برای تحمیل اراده خود بر یک روند ملی می دانند و در برابر آن واکنش نشان می دهند.
 
یکی از واکنش ها اما این است که آنان بدون آنکه منتظر تصمیم حکومت بمانند به طور مستقیم و مستقل با طالبان، ارتباط برقرار می کنند و حتی بر بنیاد برخی گزارش ها با آن گروه به توافق هایی نیز دست می یابند.
 
از سوی دیگر که امریکا نیز در بسیاری از مسایل مربوط به صلح با ارگ کابل، اختلاف نظر دارد روی رهبران سیاسی مخالف اشرف غنی، سرمایه گذاری کرده است تا از آنها به عنوان یک اهرم فشار به منظور تضعیف رویکرد سازش ناپذیر ارگ در حوزه صلح استفاده کند.
 
در چنین شرایطی اگرچه دام مرگبار جنگ، همچنان از مردم افغانستان قربانی می گیرد و به همین دلیل، همه خواهان استقرار صلح و پایان جنگ هستند؛ اما درام صلح و چشم انداز پس از آن نیز تیره و خطرناک به نظر می رسد. این همان چیزی است که یونس قانونی به درستی درباره آن هشدار داد و تأکید کرد که هم ارگ، راه را اشتباه می رود و هم رهبران سیاسی و جریان های قومی. راه میانه، تشکیل یک هیأت فراگیر و همه شمول و تدوین یک برنامه منظم و مورد توافق همه طرف ها برای ورود به مذاکرات مستقیم صلح با طالبان است؛ در غیر آن، ممکن است هم رهبران سیاسی و هم ارگ ریاست جمهوری در پی تبانی امریکا و طالبان در مقابل یک عمل انجام شده قرار بگیرند و همه چیز را در این قمار بزرگ ببازند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور