نگاه ارباب‌ - رعیتی به رابطه حکومت و مجلس

میررحمان رحمانی؛ رییس مجلس نمایندگان همراه با اعضای هیات اداری این نهاد به دیدار اشرف‌غنی؛ رییس حکومت وحدت ملی رفته و مشکلات نمایندگان از جمله عدم توجه حکومت به مصوبات مجلس را با او در میان گذاشته‌است.
 
میررحمان رحمانی در نشست عمومی امروز دوشنبه (۱۳ عقرب) مجلس گفت که در این دیدار روی موضوعاتی مثل روند صلح، قانون‌گذاری، رفع محدودیت سفر نمایندگان، عدم توجه به مصوبات مجلس و مشکل نظارت مجلس از حکومت صحبت شده‌است.
 
آقای رحمانی افزود که آقای غنی پیشنهادات هیات رئیسه مجلس را پذیرفته و وعده داده‌است که بعد از این هیچ محدودیتی برای سفر اعضای مجلس به بیرون از کشور وجود نخواهد داشت.
 
رییس مجلس گفت که رییس‌ جمهور برای توجه و اجرایی‌ساختن مصوبات مجلس به نهادهای مربوطه هدایت داده تا این مصوبات عملی گردد.
 
این در حالی است که اعضای مجلس نمایندگان، همواره از عدم توجه حکومت به مصوبات مجلس و محدودیت در سفرهای رسمی نمایندگان، انتقاد کرده‌اند. نمایندگان ادعا دارند که حکومت در زمینه سفر وکلا به بیرون از کشور، سلیقه‌ای برخورد می‌کند.
 
از همان آغازین روزهای شکل گیری پارلمان مدرن افغانستان، تنش میان دو قوه مجریه و مقننه، امری شایع و معمول بوده است.
 
به باور کارشناسان، در کشوری که همواره قدرت در دست یک شاه دیکتاتور و خودکامه، متمرکز بوده است، وجود قوه ای به نام پارلمان که بتواند از حکومت در قبال عملکردهایش جواب بخواهد، با رأی خود به اعضای کابینه، مشروعیت و اعتبار ببخشد و یا از آنان سلب صلاحیت کند و همواره بر کارکردهای حکومت نظارت داشته باشد، به مثابه یک نیروی اضافی و مزاحم نگاه می شود.
 
این همان وضعیتی بوده که در طول این سال ها بارها شاهد آن بوده ایم. از کرزی تا اشرف غنی، هیچگاه رؤسای قوه مجریه نسبت به پارلمان، روی خوش نشان نداده و به آن به عنوان یک نیروی منتخب و مردم‌نهاد و دموکراتیک و مشروعیت‌بخش نگاه نکرده‌اند.
 
ارگ همواره تلاش کرده است تا اراده خود را بر پارلمان تحمیل کند، نمایندگان همسو با خود را وارد مجلس کند و در انتخاب اعضای هیأت رییسه هردو اتاق شورای ملی، به طور گسترده دخالت کند تا عناصر هوادار خود را در رأس قرار دهد.
 
در جریان استیضاح یا معرفی وزرا برای رأی اعتماد نیز حکومت همواره از راه های غیر مشروعی مانند تزریق پول، مهمانی های شبانه و زد و بندهای شبه مافیایی دیگر، سعی کرده است بر آٰرا و تصمیم های نمایندگان، تأثیر بگذارد تا هدف مورد نظر خود را برآورده سازد.
 
در دوره کنونی اما وضعیت بدتر هم شده است؛ زیرا بربنیاد ادعاها حلقات قدرتمندی در حکومت، مستقیما در مهندسی انتخابات پارلمانی و برگزیدن افراد و مهره های مورد نظر خود برای نمایندگی در مجلس، دخالت داشته اند.
 
به عقیده آگاهان، نگاه حکومت به پارلمان کنونی، بیش از هر دوره دیگری در گذشته، یک نگاه مبتنی بر مناسبات ارباب – رعیتی است. در این نوع نگاه، حکومت به مجلس به مثابه یک قوه مستقل و مقتدر و منتخب که از مردم نمایندگی می کند و حق نظارت و پرس و جو از حکومت را داراست، نمی‌نگرد؛ بلکه در یک موضع تحقیرآمیز از بالا به پایین، وکلا را مأموران برگماشته خود می داند و نسبت به آنها هیچگونه احساس پاسخگویی ندارد.
 
همین نگاه موجب شده است که میررحمان رحمانی به جای آنکه در مقام رییس قوه مقننه، از موضع اقتدار قانونمدارانه، حکومت را مجبور و ملزم به اجرای بی قید و شرط مصوبات این نهاد کند، در دیدار با اشرف غنی، از او عاجزانه خواستار توجه به این امر می شود.
 
اینکه در حال حاضر بیش ۲۰ وزارتخانه و چندین ریاست در چارچوب حکومت از سوی سرپرست های غیر مسؤولی اداره می شوند که هیچ اعتنایی به مواضع مجلس نمایندگان ندارند، اینکه پارلمان کاملا بیرون از دایره بازی های صلح قرار گرفته است، اینکه تأکیدها و نگرانی های نمایندگان درباره مسایل مهم ملی مانند انتخابات، امنیت، فساد، حکومت داری و... به نحو تحقیرآمیزی نادیده گرفته می شود و بسیاری از مسایل دیگر از این دست، نشانگر آن است که دوره کنونی، ضعیف ترین دوره کاری شورای ملی است و این همان مجلس مورد نظر حکومتی است که هرگز نخواسته است در قبال توابع و پیامدهای دموکراسی، مسؤول و متعهد باشد.
 
البته برای اغلب نمایندگان نیز فراتر از امتیازهای مالی، مصونیت های پارلمانی و اهداف و مطامع شخصی، هیچ اولویت دیگری وجود ندارد. نمایندگانی که برای رسیدگی به قانون شکنی دو همکارشان، شبانه جلسه می گذارند؛ ولی برای بررسی جدی ترین مسایل و بحران های ملی، در نشست های عادی روزانه حاضر نمی شوند، چه انتظاری از حکومت دارند؟ بدیهی است که شأن و جایگاه حقوقی و قانونی شان از سوی ارگ نادیده گرفته می شود.
 
حتی در همین دیدار اخیر هم مهم ترین خواسته میررحمان رحمانی از اشرف غنی، رفع محدودیت درباره سفر خارجی وکلا بود؛ خواسته ای که تنها پیامد آن، خالی شدن کرسی های بیشتر مجلس در نشست های روزانه و سفرهای سیاحتی و تجاری و شخصی نمایندگان به کشورهای خارجی خواهد بود.
 
علی موسوی - جمهور