کوچی‌گری؛ راه‌حل‌های موقت یک بحران دایمی

مقام‌های محلی میدان‌وردک از حمله مسلحانه کوچی‌ها بر ولسوالی بهسود این ولایت خبر می‌دهند و می‌گویند که در این حمله ۱۲ نفر کشته، ۵ نفر زخمی و ۵ تن دیگر مفقود شده‌‌اند.
 
احمد جعفری؛ عضو شورای ولایتی میدان‌وردک گفته است که جنجال و درگیری با کوچی‌ها در این منطقه از چندین دهه به‌‌این‌سو ادامه دارد و حکومت در این زمینه توجهی نکرده‌است. او افزود که حکومت افغانستان چندروز پیش برای کوچی‌ها وعده‌ اختصاص بودجه‌‌ای دو میلیارد افغانی را «امتیازگونه» داد تا بر مناطق مرکزی و «هزاره‌جات» حمله نکنند؛ اما به‌گفته‌ او این وعده کاری از پیش نبرده‌است.
 
رییس جمهور غنی اخیرا با نماینده‌های کوچی‌ها دیدار کرد و به آن‌ها ضمن وعده‌ اختصاص بودجه دو میلیاردی گفت: «حفظ و مراقبت از چراگاه‌ها اصل اساسی است و من می‌خواهم چراگاه‌های کشور را برای ۲۰ نسل آینده حفاظت نمایم.»
 
احمد جعفری می‌گوید که کوچی‌ها با همکاری طالبان بر کجاب بهسود حمله کرده‌اند؛ اما مسؤولیت این حمله را طالبان برعهده گرفته‌اند.
 
رویداد خونین بهسود در حالی رخ می دهد که یکی از نگرانی های عمده مردم ساکن هزاره جات از به قدرت رسیدن اشرف غنی این بود که جولان بی مهار کوچی ها بر سرزمین پدری بومیان در سایه دولت اشرف غنی که خود یک کوچی است، تشدید شود و گسترش پیدا کند.
 
همانگونه که در بالا نیز اشاره شد، اشرف غنی چندروز پیش با اعطای امتیازان بی سابقه در عرصه هایی مانند توسعه اجتماعی، حمایت اقتصادی، آموزش و تحصیل و مشارکت دادن در دولت، کوچی ها را مورد توجه قرار داد و به این ترتیب، نشان داد که نگاه او به کوچی ها بسیار متفاوت تر از شهروندان بومی افغانستان می باشد.
 
چندسال پیش نیز زمانی که چند نفر از کوچی ها در پی درگیری با مردم محلی، به اسارت گرفته شدند، اشرف غنی بی محابا واکنش نشان داد و گفت که «گروگانگیری» را تحمل نمی کند!
 
این در حالی است که او در هیچیک از دیگر موارد که از مصادیق بارز «گروگانگیری» بوده، واکنش نشان نداده و اغلب با سکوت برگزار کرده است؛ برخوردی که بعضا با پیامدهای مرگبار و فاجعه بار برای گروگان ها همراه بوده و به شکل گیری جنبش های بی سابقه اعتراضات اجتماعی علیه حکومت و ارگ ریاست جمهوری، منجر شده است.
 
بنابراین آقای غنی به عنوان یک کوچی، همواره به قوم و قبیله خویش، نگاه خویشتن دارانه ای داشته است و به همین دلیل هرگز نباید انتظار داشت که در پی رویداد خونین اخیر در بهسود، ارگ ریاست جمهوری برای حمایت از قربانیان محلی و بومی، علیه کوچی های مسلح و مهاجم و قانون شکنی که آر پی جی به دوش، از پاکستان تا بهسود بی هیچ مانعی، راه می پیمایند، وارد عمل شود.
 
همین نگاه قوم گرایانه ارباب قدرت به معضل دیرپای کوچی گری علیرغم خطرات وحشتناک و پرهزینه ای که این جریان علیه امنیت و ثبات و همگرایی اجتماعی و وحدت ملی، ایجاد کرده و می کند، موجب شده تا حکومت صرفا به یافتن راه حل های کوتاه مدت و موقتی برای این بحران دایمی و پایدار، بسنده کند؛ اما هرگز به سراغ ریشه ها و بنیان های اصلی این بحران نرود.
 
در راه حل هایی که حکومت به کمک رهبران قومی شیفته قدرت و ثروت برای معضل کوچی گری، ارائه می کند، این کوچی و کوچی گری است که در امنیت و مصونیت باقی می ماند تا سال دیگر بار دیگر، تنش و تقابلی مرگبار میان کوچی های متجاوز و بومیان اصلی، بروز کند.
 
این بار در رویداد اخیر بهسود یک عامل دیگر هم به کمک ارگ و کوچی ها و رهبران محافظه کار قومی آمده است و آن پذیرش مسؤولیت این کشتار، از جانب گروه طالبان است. طالبان مدعی شده اند که در آن حمله، شماری از نیروهای دولتی را کشته اند؛ اما شاهدان محلی می گویند که قربانیان همگی ساکنان محلی و مردم غیرنظامی اند که در دفاع از خانه و کاشانه خویش، آماج تیرباری کوچی های مسلح قرار گرفته اند.
 
حکومت اما به سادگی می تواند این حمله را به طالبان نسبت دهد و مدعی شود که این رویداد، ارتباطی به تنش میان کوچی ها و مردم ندارد! بدون توجه به اینکه حمایت از جان و مال مردم در برابر حملات طالبان هم وظیفه حکومت است نه مرجع دیگری.
 
مردم اما می دانند که رییس جمهوری که خود یک کوچی است و همین چندروز پیش امتیازات ویژه و استثنایی و بی سابقه ای را به قبیله خویش اعطا کرده، با یک مسأله مبتلابه ملی، هرگز عادلانه رفتار نخواهد کرد؛ عدالتی که نتیجه ناگزیر آن، محکومیت کوچی های متجاوز مسلح و احقاق حقوق مالکانه مردم محلی خواهد بود.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور