چالشهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان

انتخابات از مهمترين عناصر و مؤلفه هاي دموکراسي مي باشد. همه کشورهاي دموکراتيک سعي دارند تا انتخابات شان رقابتي، همگاني، عادلانه و شفاف باشد. شفاف بودن انتخابات مسئله اي است که منجر به شکل گيري نهادهاي داخلي و بين المللي به منظور نظارت بر انتخابات شده است. شفافيت انتخابات، عنصري است که رقابتي بودن انتخابات را تضمين مي کند. همچنين شفافيت انتخابات ارزش رأي تک تک افراد و شهروندان يک کشور را نشان مي دهد. همگاني بودن و عادلانه بودن انتخابات برابري همه شهروندان در تعيين سرنوشت شان را نشان مي دهد. اين عناصر در مورد انتخابات در تمام قوانين اساسي کشورهاي دموکراتيک گنجانده شده است و براي تحقق آن مکانيسم هايی را پيشبيني نموده است.

در قانون اساسي افغانستان نيز، در مواد مختلف از همگاني، عادلانه و شفاف بودن انتخابات ذکر شده است. در موادي مربوط به برگزاري انتخابات رياست جمهوري، شوراي ملي و شوراهاي ولايتي و ولسوالي سخن از همگاني بودن، عادلانه بودن و شفاف بودن انتخابات و مکانيسم هاي مختلف به منظور تحقق آن سخن گفته شده است.
همه اين ها دلالت بر اين دارد که انتخابات مؤلفه مهم دموکراسي مي باشد.

علاوه بر آن برابري سياسي، آزادي شهروندان، حقوق مدني و سياسي مردم در انتخابات متجلي مي گردد. زيرا در انتخابات همه افراد هم از حق انتخاب شدن و هم از حق انتخاب کردن برخوردارند. اين حق براي همه برابر است. همچنين حق انتخاب کردن نيز ميان همه شهروندان برابر مي باشد.

اصل عمومي بودن انتخابات به اين معني است که همه مردم اگر شرايط شرکت را داشته باشد حق دارند در انتخابات شرکت کنند. دولت طبق قانون اساسي مؤظف است که فرصت شرکت براي همگان را فراهم سازد. همچنين دولت مؤظف است تمام امکانات و نيازمندي هاي مردم براي شرکت در انتخابات را برآورده سازد. اکنون ضعف نهادهاي دولتي و اوضاع  رو به وخامت امنيتي و فضاي ازهم پاشيده سياسي، برجسته گرديده است. احتمال دارد، اين مشکل، تأثير شگرفي بالاي روند انتخابات برجا بگذارد. حکومت افغانستان تا کنون موفق به ارتقاي ظرفيت کميسيون مستقل انتخابات و تهيه منابع لازم براي آن نگرديده است.

شورش ها و ناامني هايي که در شرايط فعلي در سراسر کشور سايه افگنده است، توانايي مردم را جهت اعمال حقوق سياسي شان متأثر ساخته مي تواند و بدين طريق زمينه براي  تقلب بازهم افزايش مي یابد. ناتواني پوليس و فقدان تعهد و تخصص و مهارت شان هم مي تواند تأمين امينت براي پروسه انتخابات را با چالش روبرو بسازد.

نبود امنيت در افغانستان و ناتواني حکومت در تامين شفافيت انتخابات‌هاي گذشته و همچنين سرشماري نفوس، از چالش‌هاي عمده‌ي انتخابات آينده به شمار مي‌روند.
در حال حاضر مردم افغانستان از يک ورق ساده که توسط وزارت امور داخله توزيع مي‌شود، به عنوان شناسنامه استفاده مي‌‌کنند.

مردم انتظار دارند که حکومت با توزيع تذکره الکترونيکي از تقلب در انتخابات جلوگيري کرده، هويت اصلي شهروندان خود را تثبيت، آمار جمعيت و نفوس گروه‌هاي قومي خود را مشخص سازد و همچنين در راستاي تامين امنيت از آن کار بگيرد. (نظرمردم در مورد چالش های انتخابات ریاست جمهوری)

در زمان ثبت نام و تشخيص سن افراد راي‌دهنده، اسناد دقيقي نيست تا تشخيص شود که فرد متقاضي کارت راي‌دهي واجد شرايط است يا خير. به دليل نبود اسناد دقيق، برخي از راي‌دهندگان چندين کارت راي‌دهي مي‌گيرند و در روز انتخابات تمام آن را استعمال مي‌کنند. بخش عمده مشکلات در انتخابات ناشي از مشخص نبودن رقم دقيق راي‌دهندگان و مشخصات آنان است. بدون توزيع تذکره الکترونيکي شفافيت در انتخابات تامين نخواهد شد.
 
دیدگاه مردم
شماری از نهادهای ناظر انتخاباتی می‌گویند انتخابات مجلس نمایندگان نشان داد که کمیسیون مستقل انتخابات توانایی برگزاری انتخابات ریاست‌ جمهوری را در زمان تعیین ‌شده ندارد.

درحالی که آمادگی‌ها برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باید ماه‌ها پیش آغاز می‌شد، اما کمیسیون مستقل انتخابات هنوز سرگرم کشمکش‌های انتخابات مجلس نمایندگان است و روشن نیست که چه زمانی جنجال‌های این انتخابات پایان می‌یابد. یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان به این باورست که کمیسیون مستقل انتخابات نتوانسته انتخابات مجلس نمایندگان را درست برگزار کند.

اما آقای سادات یکی از کارمندان ارشد کمیسیون میگوید: درقانون انتخابات تعدیلات به وجود آمده و براساس همان تعدیلات تاریخ برگزاری انتخابات تغییر کرده و کمیسیون با نهادهای ناظر، احزاب سیاسی، نهادهای مدنی نشست های مشورتی دارد تا بتواند یک پلان عملیاتی را بسازد که قابل تطبیق باشد و مردم شاهد برگزاری انتخابات شفاف و بدور ازتقلب باشند.
 
مشتاق فرامرز - ارسالی به خبرگزاری جمهور