تنش با امریکا سقوط غنی را سرعت می‌بخشد؟

وزارت خارجه امریکا در واکنش به اظهارات تند مشاور امنیت ملی افغانستان علیه زلمی خلیلزاد، حمدالله محب را به مقر این وزارت احضار کرد.

دیوید هیل؛ معاون سیاسی وزیر خارجه امریکا در ملاقات با حمدالله محب انتقاد آقای محب از رویکرد امریکا در قبال مصالحه با طالبان را رد کرد و گفت که زلمی خلیلزاد نماینده وزیر خارجه امریکا است و "حمله بر سفیر خلیلزاد، حمله بر وزارت خارجه امریکا" بوده و این کار منجر به ایجاد "موانع" در روابط دوطرفه بین امریکا و افغانستان و همچنین روند صلح می‌شود.

آقای محب در اظهاراتی تند و بی‌سابقه، زلمی خلیلزاد را به "حاشیه راندن" و "مشروعیت زدایی" حکومت افغانستان و "مشروعیت بخشیدن" به طالبان متهم کرده است.

او در واشنگتن گفت: "فکر می‌ کنیم شاید (در مذاکرات) اهداف شخصی وجود داشته باشد؛ چون (در این روند) کمبود معلومات و اطلاعات موجود است."
 
او احتمال داد که خلیلزاد در پی تشکیل حکومت موقت است تا خود در رأس آن باشد.
 
بروز تنش در روابط امریکا و افغانستان بر سر عملکرد واشنگتن در روند صلح با طالبان، تازگی ندارد. پیش از این هم حکومت به رهبری اشرف غنی بارها در این زمینه واکنش نشان داده و حتی یکبار خود او با اشاره به سرنوشت داوودخان و داکتر نجیب، نسبت به عواقب رویکرد قدرت های جهانی در این زمینه هشدار داده و بر عزم خود برای عدم امضای یک توافقنامه «گندمک» دیگر حتی اگر به قیمت جانش تمام شود، تأکید کرده بود. با این حال، این بار به نظر می رسد وضعیت بحرانی تر از آن است که در گذشته وجود داشت.
 
حکومت آقای غنی به شدت در معرض خطر سقوط و فروپاشی قرار گرفته و دور پنجم گفتگوهای خلیلزاد با نمایندگان طالبان در قطر که ۱۶ روز به طول انجامید، زنگ هشدار سقوط را در کابل به صدا درآورده است. آقای غنی و تیم او در ارگ ریاست جمهوری، مذبوحانه تقلا می کنند تا در مسیر سرعت سقوط، مانع ایجاد کنند.
 
به نظر نمی رسد که اظهارات بی سابقه آقای محب در حمله به زلمی خلیلزاد، نظر شخصی او باشد و بدون هماهنگی ارگ، ابراز شده باشد. بنابراین، موضع گیری مشاور امنیت ملی آقای غنی نشان می دهد که رییس جمهوری اکنون بیش از هر زمان دیگری، خود را به سرنوشت داوودخان و داکتر نجیب الله نزدیک می داند.
 
او که در داخل کشور، با استفاده گسترده از امکانات دولتی و صلاحیت های ریاست جمهوری سرگرم کمپاین های شدید انتخاباتی است، در خارج از افغانستان با تهدید بزرگی به نام صلح امریکا با طالبان رو به رو شده است.
 
اشاره حمدالله محب به تلاش خلیلزاد برای تشکیل یک دولت موقت و قرار گرفتن در رأس آن، اگرچه با توجه به چشم انداز احتمالی شرایط پساصلح، غیرواقع بینانه به نظر می رسد، و چه بسا تلاشی برای تهییج افکار عمومی علیه عملکرد امریکا در روند صلح با طالبان باشد؛ اما این اشاره، دست کم از این حیث که خطر تشکیل دولت موقت، آینده دولت غنی را تهدید می کند و تنش های تازه میان امریکا و کابل، سیر سقوط اشرف غنی را سرعت خواهد بخشید، قابل تأمل محسوب می شود.
 
اگرچه ارگ ریاست جمهوری، به تعبیر حمدالله محب، آخرین نهادی است که در جریان جزئیات گفتگوهای صلح خلیلزاد با طالبان قرار می گیرد؛ اما تصور می شود که در پایان دور پنجم و طولانی ترین دوره مذاکرات امریکا و طالبان در دوحه، این زمزمه به گوش اشرف غنی رسیده که امریکا اراده ای برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و تمایلی به برگزیده شدن دوباره غنی ندارد، و به جای آن، با طالبان درباره توافق روی سازوکاری برای تشکیل دولت موقت که عملا جایگزین انتخابات و دولت منتخب خواهد شد، مشترکا کار می کند. اگر اینگونه نبود، بعید بود آقای غنی در این شرایط حساس و حیاتی که نیاز مبرمی به جلب حمایت امریکا از خود در انتخابات آینده ریاست جمهوری دارد، با حملات لفظی شدیداللحن و برهنه حمدالله محب، دست به انتحار سیاسی بزند.
 
به هر حال، آنچه واقع شده نشان می دهد که اظهارات بی سابقه حمدالله محب، دولت به رهبری اشرف غنی را به صورت بی پیشینه ای در مقابل واشنگتن قرار داده و این امر، ممکن است در نهایت، به تکرار دوباره سرنوشت داوودخان یا داکتر نجیب، این بار برای آقای غنی، منجر شود.
 
علی موسوی - جمهور