چه کشورهایی در امور افغانستان، مداخله می‌کنند؟

شاه حسین مرتضوی؛ معاون سخنگوی ریاست جمهوری، در فیسبوک خود به اظهارات محمدجواد ظریف؛ وزیر خارجه ایران، واکنش نشان داد؛ اما پس از مدتی آن را حذف کرد.
 
آقای مرتضوی نوشت:"مقامات وزارت خارجه ايران اين روزها در نقش سخنگويان طالبان عمل می‌كنند. اگر كشور همسايه معتقد به گفتگو برای پیدا کردن راه حل است، چرا از از این شیوه برای حل مشكلات سياسی داخلی خود استفاده نمی‌کند؟"
 
آقای مرتضوی گفت که "دولت ايران در هراس است كه آزادی‌های موجود در افغانستان به
الگو برای ايران بدل شود، به همين دليل این کشور طرفدار انديشه‌های ملاعمر در افغانستان است."
 
آقای ظریف‌ گفته بود که غیرممکن است که طالبان در دولت آینده افغانستان نقشی نداشته باشند؛ اما این نقش نباید غالب باشد.
 
وزیر خارجه ایران گفته بود که درباره نقش طالبان در دولت، مردم افغانستان باید تصمیم بگیرند.
 
او گفت:"ما در منطقه و فراتر از آن، برای کمک به افغان‌ها در این تصمیم باید زمینه‌سازی کنیم نه اینکه تحمیل کنیم."
 
شاید در نگاه اول، شاه حسین مرتضوی حق داشته باشد که به عنوان معاون سخنگوی ریاست جمهوری، نسبت به استقلال و حاکمیت ملی کشور، حساسیت داشته باشد و در برابر مواضعی که به نظر «مداجله جویانه» می آید، با صراحت، واکنش نشان دهد؛ اما این قاعده، درباره اظهارات اخیر وزیر امور خارجه ایران، صادق نیست؛ زیرا او اذعان کرده است که طالبان نباید دوباره به قدرتی مسلط در افغانستان، بدل شوند. آقای ظریف در عین حال، این نکته را هم روشن کرده که تصمیم درباره نقش طالبان در دولت آینده افغانستان، حق انحصاری مردم افغانستان است و ایران در صدد تحمیل الگوی خاصی در این زمینه نیست.
 
بنابراین، آقای مرتضوی به عنوان یک معاون سخنگوی ارگ ریاست جمهوری، می توانست با زبانی دیپلماتیک که همزمان مصالح شکننده موجود در روابط دو کشور همسایه را هم مد نظر داشته باشد، بخش‌های سازنده اظهارات آقای ظریف را برجسته می‌کرد؛ اما موضع او، پیش از آن‌که به معاون سخنگوی دستگاه سیاسی رسمی افغانستان، شباهت داشته باشد، به دوران حضور او در روزنامه ۸ صبح، شبیه بود که در آن، به دلیل تضاد منافع و اختلافات ایدئولوژیک تمویل‌ کنندگان آن رسانه با ایرانی ها، شاهد بازتاب موضوعات ضد ایرانی فراوان بودیم.
 
شاید به همین دلیل، آقای مرتضوی، مجبور شد واکنش تند و بحث برانگیزش علیه وزیر خارجه ایران را حذف کند؛ زیرا به یاد آورد که او معاون سخنگوی ارگ است نه روزنامه نگاری در ۸ صبح.
 
با این حال، پست حذف شده آقای مرتضوی، یکبار دیگر این بحث پردامنه و حاشیه‌ساز را باز کرد که چه کشورهایی به واقع در امور داخلی افغانستان دخالت می کنند؟
 
حتی اگر از اظهارات خشم آلود حامد کرزی، هنگامی که او رییس جمهوری افغانستان بود، درباره رویکردد و رفتار «اشغالگرانه» امریکا در افغانستان، چشمپوشی کنیم، این واقعیت را نمی توان انکار کرد که ایالات متحده امریکا نخستین و بزرگترین کشوری است که در حال حاضر، به طور همه جانبه در امور داخلی افغانستان مداخله می کند. زلمی خلیلزاد به نمایندگی از دولت و مردم افغانستان با طالبان مذاکره می کند، در نقش وزیر خارجه امریکا برای این منظور به کشورهای مختلف سفر می کند، در نقش شاه حسین مرتضوی، درباره صلح و جنگ افغانستان و نقش کشورهای همسایه و منطقه در آن، اظهار نظر می کند، طرح آتش بس شش ماهه می ریزد، درباره آزادی زندانیان طالبان بدون اطلاع و حضور دولت افغانستان با آن گروه، گفتگو می کند، در باره دولت موقت و تعلیق انتخابات ریاست جمهوری، بحث می کند و...
 
بنابراین، آقای مرتضوی در نقش سخنگوی ارگ ریاست جمهوری، ابتدا باید تکلیف خود و دولت متبوع‌اش را با امریکا و خلیلزاد مشخص کند.
 
دومین کشور مداخله جوی خارجی، پاکستان است که قویا از تروریزم، حمایت می کند، به طالبان پناه می دهد، به افغانستان، ملیشه های مسلح و انتحاری می فرستد و...
 
اعراب، چینی ها و روس ها هم به سهم خود در امور داخلی افغانستان، مداخله می کنند، با طالبان ارتباط برقرار می کنند، با آنها مذاکره می کنند و در صدد اند با حمایت های همه جانبه از آن گروه، نقش خود در آینده سیاسی افغانستان که در پی صلح با طالبان، رقم خواهد خورد، تحکیم و تقویت ببخشند.
 
اروپایی ها هم در افغانستان حضور نظامی و سیاسی و استخباراتی دارند و در سازوکارها و روندهای بزرگ و مهم ملی، مداخله می کنند. سفارتخانه های آنان حتی در موارد جزئی و کاملا داخلی و مربوط به افغانستان مانند دعوای ایشچی – دوستم هم اعمال نظر و نفوذ می کنند.
 
با اینهمه، شاه حسین مرتضوی به عنوان مدافع حریم حاکمیت و استقلال افغانستان که ظاهرا – برخلاف اشرف غنی- به شدت با طالبان مخالف است و مایل است الگوهای «آزادی» در افغانستان را به ایران صادر کند و از آنسو مانع از تشکیل رژيم ملاعمری از سوی ایران در افغانستان شود، در برابر همه دیگر کشورهای مداخله گر، روزه سکوت می گیرد.
 
به نظر می رسد استقلال و حاکمیت ملی افغانستان، ابتدا نیاز به بازتعریفی روشن و ابهام زدایانه دارد تا در پرتو آن هم وظایف امثال مرتضوی هم مشخص شود و هم افرادی مانند وزیر خارجه ایران، حد و مرز اظهارات خود را بشناسند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور