بیومتریک‌سازی رأی‌دهندگان؛ لازم اما ناکافی

کمیسیون انتخابات از بررسی‌ها روی چگونگی بیومتریک‌کردن رأی‌دهندگان در روز انتخابات پارلمانی خبر داده می‌گوید که موقف کمیسیون در این باره به زودی اعلام خواهد شد.
 
حفیظ‌الله هاشمی؛ سخنگوی این کمیسیون گفت: «بررسی های ما دوام دارد، تا ۷۰ فیصد پیشرفت‌ها صورت گرفته که ممکن است در ۲۸ میزان از این وسیله استفاده بکنیم؛ ولی ۳۰ فیصد بعضی سؤال‌های تخنیکی و عملیاتی هنوز هم باقی مانده امیدوار هستیم که در دو سه روز آینده به این سؤال ها پاسخ پیدا کنیم.»
 
بیومتریک‌سازی رأی دهندگان روز چهارشنبه (۲۸ سنبله) از سوی عبدالبدیع صیاد؛ رییس کمیسیون انتخابات در ششمین نشست ملی انتخابات مطرح شد. آقای صیاد در این نشست گفته بود: «ما در حال حاضر با شرکت‌های مختلف در تماس هستیم که در روز انتخابات پارلمانی، رای‌دهنده‌ها بیومتریک شوند.»
 
اشرف‌غنی و عبدالله عبدالله نیز در واکنش هایی جداگانه، از این تصمیم، استقبال کرده و آن را در تأمین شفافیت انتخابات و رفع نگرانی های مردم، مؤثر توصیف کرده اند.
 
آگاهان نیز معتقد اند که بیومتریک سازی رأی دهندگان انتخابات آینده پارلمانی می تواند گامی مهم و اساسی در مسیر شفافیت انتخابات باشد و بی تردید، بخش مهمی از نگرانی مردم و احزاب سیاسی را برطرف خواهد کرد.
 
این مهم، یکی از شرایط محوری ائتلاف بزرگ ملی و دیگر احزاب سیاسی منتقد دولت هم است؛ اما آیا بیومتریک کردن رأی دهندگان در انتخابات پارلمانی، می تواند شرایط را برای برگزاری یک انتخابات شفاف و واقعی به تمامی فراهم کند؟
 
فراموش نکنیم که این خواسته شاید در میان شرایط احزاب سیاسی، محوری ترین بوده باشد؛ اما بی تردید، تنها شرط نبود.
 
ابطال روند ثبت نام رأی دهندگان، ابطال میلیون ها تذکره و استیکر جعلی و تغییر سیستم انتخاباتی از رأی واحد غیر قابل انتقال به سیستم تناسبی و رأی قابل انتقال و همچنین اعطای حق نظارت از انتخابات به احزاب سیاسی، از دیگر خواسته های مطرح شده از سوی جریان های منتقد دولت هستند.
 
هنوز این جریان ها نسبت به تصمیم تازه کمیسیون انتخابات مبنی بر بیومتریک کردن رأی دهندگان، واکنشی رسمی نداده اند؛ با این حال، بعید به نظر می رسد که فراهم کردن زمینه های تحقق این شرط، بتواند احزاب و جریان های سیاسی را نسبت به صرف نظر کردن از شرایط دیگر خود، متقاعد کند؛ زیرا در انتخاباتی که سخن از میلیون ها تذکره و استیکر جعلی و یک سیستم ناکارآمد و قدیمی انتخاباتی است که هدف از آن، تضعیف نقش احزاب در پارلمان آینده است و نیز احزاب، هنوز از نقش و جایگاه تعریف شده و قانونمند برای اعمال نظارت مستقل بر روند انتخابات برخوردار نیستند، نمی توان صرفا با بیومتریک کردن رأی دهندگان، شفافیت آن را تضمین و تأمین کرد.
 
دولت و کمیسیون انتخابات، اگر اراده ای واقعی برای برگزاری یک انتخاباتی مردمی و آزاد دارند، باید به سایر پیش شرط های احزاب نیز همانند این شرط، توجه نشان داده و جامه عمل بپوشانند.
 
همانگونه که نمایندگان احزاب، استدلال می کنند، برگزاری با تأخیر انتخابات پارلمانی، بسیار بهتر از برگزاری یک انتخابات به هنگام اما غیر شفاف و آکنده از تزویر و تقلب است.
 
مسأله مهم تر دیگری که در روند برگزاری انتخابات، حتی از سوی احزاب سیاسی نیز بنا به هر دلیلی، نادیده گرفته می شود، موضوع امنیت انتخابات است. هنوز هیچ تضمینی وجود ندارد که زمینه برای همه مردم افغانستان و میلیون ها رأی دهنده واجد شرایط در سراسر کشور، به صورت یکسان، فراهم باشد و آنها بتوانند از حق خود برای شرکت در انتخابات، استفاده کنند.
 
به استثنای غزنی که بی هیچ توجیهی و بدون آنکه راه حل جایگزین معقول و قانونمند برای آن ارائه شود، انتخابات از اساس در آن منتفی شده، امنیت در سایر مناطق کشور نیز به اندازه ای شکننده و ناپایدار است که بعید به نظر می رسد مردم از جان خود مایه بگذارند تا با مشارکت در انتخابات، مشروعیت پارلمان آینده را تأمین کنند.
 
بنابراین، حتی اگر تمام پیش شرط های احزاب، محقق شوند، تا زمانی که زمینه های لازم برای امنیت و مشارکت مردم فراهم نشود، مشروعیت انتخابات و پارلمان آینده، تأمین نخواهد شد.
 
این همان چیزی است که نشان می دهد بیومتریک سازی رأی دهندگان، لازم است؛ اما کافی نیست. برای برگزاری یک انتخابات واقعی، به چیزهایی بیشتر از بیومتریک سازی نیاز است.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور