زمینه شناسی همکاری امریکا و روسیه در افغانستان

جنرال متیس در یک نشست خبری در واشنگتن گفته است که امریکا به همکاری روسیه در امر مبارزه علیه تروریزم در افغانستان امیدوار است.
او گفت:"در حال حاضر فقط گفته می‌توانیم که ما در از بین بردن تروریزم در افغانستان به همکاری های روسیه امیدواریم".

این در حالی است که ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهوری روسیه به تازگی گفته است که کشورش آماده است در مبارزه با تروریزم در افغانستان با امریکا همکاری کند.

در یک و نیم دهه گذشته، امریکا تلاش کرده تا برای روسیه در مسایل افغانستان نقش برجسته ای داده نشود و مسکو در حاشیه تحولات افغانستان قرار داشته باشد.

اما در این اواخر، روسیه بارها از حضور داعش در افغانستان ابراز نگرانی کرده و آن را یک تهدید برای افغانستان و منطقه به ویژه کشورهای آسیانه میانه خوانده است.

افزون بر این، روسیه از دیرباز مترصد روند تحولات افغانستان به ویژه به دنبال خروج تدریجی نیروهای ناتو از کشور بوده است.

امنیت، ثبات، مبارزه با تروریزم و مواد مخدر در افغانستان، از مسایلی بوده که همواره برای روسیه، اهمیت و موضوعیت داشته است؛ زیرا آنچه در افغانستان روی می دهد بدون تردید مستقیما بر کشورهای همسایه از جمله جمهوری های آسیای میانه نیز تاثیر می گذارد و این امر، روسیه را هم به صورت غیر مستقیم، متاثر می سازد.

از یاد نمی بریم که ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهوری روسیه، از نخستین کسانی بود که نسبت به ظهور داعش در بخش هایی از افغانستان هشدار داد؛ هشداری که البته در آن زمان با واکنش منفی دولت افغانستان مواجه و مردود اعلام شد.

با این حال، نکته قابل تأمل مهم تر در این میان، ناکامی غرب در مبارزه با تروریزم و مهار مواد مخدر در افغانستان است.

روسیه به خوبی می داند که افکار عمومی افغانستان نسبت به عملکرد غرب در زمینه های مبارزه با تروریزم و جلوگیری از کشت و تولید مواد مخدر، دیدگاه مثبت ندارد و از جانب دیگر، عملکرد حکومت افغانستان در زمینه تامین امنیت و ثبات در کشور نیز متاسفانه مثبت و قابل قبول نبوده است که یکی از اصلی ترین عوامل این امر نیز عدم کمک صادقانه غرب به حکومت افغانستان و از آثار مأموریت ناکام و ناتمام ناتو و امریکا در افغانستان محسوب می شود.

با این حساب، در حال حاضر، زمینه برای ورود روسیه به عرصه مبارزه با بحران های جاری در کشور از مسیر توسعه همکاری ها با امریکا و دولت افغانستان به خوبی فراهم است و روس ها، بارها نسبت به آغاز این همکاری ها، اعلام آمادگی کرده اند.

اگر این اتفاق به واقع بیفتد بدون تردید با استقبال بخش هایی از جامعه افغانستان نیز مواجه خواهد شد.
به لحاظ تجارت تاریخی نیز کم نیستند شمار کسانی که در مقایسه عملکرد دو قدرت سلطه گر امریکا و شوروی، شوروی را ترجیح می دهند و استدلال می کنند که بسیاری از زیرساخت های کنونی مورد استفاده دولت افغانستان در عرصه های نظامی، سازندگی و اداره و دولت داری، میراث های به جا مانده از دوره اشغال شوروی و سلطه رژیم های کمونیستی است.

با این حال، نباید از نظر دور داشت که ورود روسیه به روند همکاری های امنیتی- نظامی با امریکا در امر مبارزه با تروریزم در افغانستان، دیگر به روال گذشته یعنی بر پایه سیاست سلطه گرانه و استعماری روسیه شوروی نخواهد بود و بعید است سران کنونی کرملین نیز بار دیگر چنین خواب و خیالی را در سر بپرورانند.

اکنون شرایط در افغانستان، منطقه و جهان به کلی با دوران اشغال افغانستان توسط شوروی، متفاوت است.
اشغال مستقیم کشورها اگرچه هنوز سکه ای است که از رواج نیفتاده؛ اما دست کم در افغانستان امروز که دارای یک شاکله به ظاهر منسجم و تعریف شده از نظام و ساختار سیاسی فعال و ناظر بر تحولات سیاسی و اجتماعی است، این امر، امکان پذیر نیست.

از جانب دیگر، روسیه امروز نیز با شوروی سابق تفاوت های فاحش و چشمگیری دارد و در موقعیتی نیست که تجربه خونین و شکست خورده اشغال پرهزینه افغانستان را یکبار دیگر بیازماید.

با این حساب، استفاده از امکانات، ظرفیت ها و توانمندی های روسیه در زمینه مبارزه با تروریزم و مواد مخدر، به ویژه در صورتی که در همکاری و همراستا با مأموریت نظامی امریکا هم باشد، چیزی نیست که با منافع ملی افغانستان مغایرت داشته باشد یا تهدیدی علیه استقلال و حاکمیت ملی کشور به حساب آید؛ مشروط به اینکه این موضوع، بر پایه یک راهبرد روشن و زیر نظر دولت افغانستان صورت بگیرد تا فرصت ایجادشده در سایه این همکاری، تبدیل به تهدید نشده و دستمایه رقابت های استراتژیک قدرت های بزرگ شرق و غرب بر سر افغانستان قرار نگیرد.