"ملک سلمان" در ثور سال گذشته و در یک اقدام متحیر کننده، "مقرن بن عبدالعزیز" را از ولیعهدی برکنار کرد و به جای وی "محمد بن نایف" جوان را به این پست منصوب نمود.

این یک اتفاق نادر در سطح دربار شاهنشاهی عربستان نبود. پیش از این هم با روی کار آمدن "سلمان بن عبدالعزیز" شاه جدید عربستان، یک تصفیه گسترده در سطح قدرت این کشور انجام گرفت و بسیاری از چهره های شاخص ریاض، از سمت شان بر کنار و روانه خانه شدند.
"ملک سلمان" در ثور سال گذشته و در یک اقدام متحیر کننده، "مقرن بن عبدالعزیز" را از ولیعهدی برکنار کرد و به جای وی "محمد بن نایف" جوان را به این پست منصوب نمود.
مقرن پس از برکناری، از نایب رییسی شورای وزیران دولت نیز عزل شد و او ظرف این مدت هیچ پست رسمی و اجرایی ندارد. شاه پس از اینکه پرسش ها در این رابطه بالا گرفت؛ بسیار ساده عنوان کرد: " مقرن از من درخواست کرده بود که او را از این سمت بردارم؛ چون خودش علاقمند احراز این جایگاه نبود".
"سعودالفیصل" چهره شناخته شده ای که ظرف چند دهه گذشته، تمامی تحولات منطقه خاورمیانه با وی پیوند مستقیم داشت؛ پس از چهل سال، از وزارت خارجه عربستان عزل گردید و به جای آن "عادل جبیر" سفیر ریاض در واشنگتن به وزارت امور خارجه رفت.
و حالا پس از این اقدامات گام به گام، صبح امروز "محمد بن سلمان" فرزند شاه کنونی، با برکناری "محمد بن نایف" از ولیعهدی عربستان، به جایگاه بالای دولتی پس از پادشاه دست یافت.
محمد بن سلمان اکنون افزون بر تکیه زدن بر کرسی وزارت دفاع، معاون کابینه دولت عربستان نیز می باشد و ولیعهدی او نیز امروز با بیعت ۳۱ نفر از اعضای ارشد خاندان شاهی تایید شد. این هیات شامل ۳۴ نفر بود که به نظر می رسد سه تن از این جمع موافق با این تصمیم شاه نبودند.
از نظر بسیاری؛ این یک کودتای سیاسی در سطح رهبری عربستان به شمار می رود. اقدامی که هر چند در خود این کشور هنوز در خاموشی مطلق قرار دارد؛ اما ابعاد گسترده آن در سطح رسانه های جهانی – به ویژه شبکه های خاورمیانه – رو نما شده است.
"سلمان بن عبدالعزیز" هشتاد و دو ساله، در سال ۲۰۱۵ و پس از مرگ "ملک عبدالله" برادر ناتنی خود، به مقام شاهی عربستان رسید و از همان صد روز نخست زمام داری اش، یک به یک دست به پاکسازی کسانی زد که ظرف دهها سال، جزو قدرت های مطلقه دربار ریاض بودند.
او اسم این اقدامات را "اصلاحات گسترده برای نوسازی و تغییر در چهارچوب سیاست گزاری دولت" گذاشت و تاکنون هم به همان شدت در حال پیشروی است.
سیاست های شاه جدید عنوان جالبی به خود گرفت و رسانه های جهانی از آن با نام "زلزله سیاسی" در عربستان یاد کردند. مردی که در این سن، گمانه های زیادی از بیماری زوال عقل در او مطرح می شود و این تصمیمات اخیر نیز به شدت جو سیاسی درون دولت عربستان را با نگرانی مواجه کرده است.
حالا شاه ریاض، دست به اقدامی عجیب تر از قبل زده و پسر ارشد خود را به عنوان ولیعهد برگزیده است. عملی که طی یک اصلاحات بزرگ سیاسی در سطح نظام عربستان انجام گرفت.
ملک سلمان در اصلاحات جدید خود آورده است که از این پس تنها کسی قادر خواهد بود، جانشین پادشاه گردد که به صورت مستقیم و بدون واسطه با "ملک عبدالعزیز آل سعود" از نسل بنیانگذار عربستان سعودی باشد.
قبلا چنین قانونی در عربستان وجود نداشت و تمامی نوادگان "ملک عبدالعزیز" و وابستگان تنی و ناتنی او می توانستند در جانشینی او سهم بگیرند.
کارشناسان امور عربستان، علت این تغییر گسترده در سطح دولت عربستان آن هم نه محدود به یک زمان مشخص که دوام دار را، اعمال سیاست های خارجی جدید از سوی دولت "ملک سلمان" عنوان کرده اند.
جنگ یمن، سوریه و بسیاری از موضع گیری های تازه عربستان در منطقه، از اختلاف هایی بود که به صورت خاموش بین خاندان سلطنتی جریان دارد و این نوع سیاست از نظر بسیاری، یک خط مشی مرگ آور برای عربستان به شمار می رود.
سلمان بن عبدالعزیز از نظر بسیاری از درباریان ریاض، فردی با بیماری آلزایمر شناخته شده و دقیقا نمی داند که عربستان را به کجا هدایت می کند. پیش از این؛ بسیاری از دولت مردان این کشور تاکید کرده بودند که جنگ یمن باید شکل تازه تری به خود بگیرد و عربستان نباید خود را در یک باتلاق دوام دار غرق کند.
گرچه این جنگ به اتفاق، مورد قبول همه سران عربستان بود؛ اما شکل آن به شدتی که اکنون جریان دارد و روزانه دهها میلیون دالر را به دوش اقتصاد ورشکسته این کشور می گذارد؛ از نظر بسیاری از دولت مردان عربستان قابل پذیرش نیست.
هنوز ابتدای راه جنگ درون قبیله ای اعراب ریاض هستیم و باید دیده شود که تا فرارسیدن زمان مرگ این "شاه پیر" چه اتفاق هایی ممکن است رخ بدهد.
حالا او در حال تغییرات در نظامی است که ۸۵ سال پیش از این (۱۹۳۲) پدرش ملک عبدالعزیز بن سعود آن را پایه گذاری کرد و دقیقا مشخص نیست که این نظام موروثی که حتا سیستم فرهنگی و مذهبی آن نیز در کنار سیاست، هم پا حرکت کرده است را به کجا خواهد برد.
اقدامی که به هر ترتیب پنج شاه پیش از وی پس از "ملک عبدالعزیز" هیچگاه اجازه تغییر در سیستم آن را به خود ندادند و عربستان تقریبا از جمله کشورهایی بود که سیاست درباری اش در طول حیات آن دچار هیچ تحولی نشده بود.
الیاس کاتب – خبرگزاری جمهور