چپن؛ مظهری ملی که به دست زنان تولید می شود

چپن یا چکمن بدخشی از لباسهایی است که مردم شمال کشور، علاقه ی زیادی به پوشیدن آن دارند و در بسا موارد، یکی از مشخصه های مردم شمال، همین خرقه است.
این لباس، عمدتا به دست توانمند زنان بدخشانی دوخته شده و بازارهای کشور عرضه می شود؛ اما دیگر ولایات کشور از جمله شهرهای شمالی، در تولید این لباس دست بالایی دارند.
عبدالروف که خود را فروشنده چپن معرفی می کند در صحبتی با خبرنگار جمهور می گوید: " چند رقم چپن داریم. چپن ساده و پخته ای بسیار زیاد استفاده می شود که زنان در بدخشان زیادتر جور می کنند. این یک رواج قدیم است که از سابق ها مانده و بیشتر مردم بدخشان آن را جور می کنند".
به گفته وی؛ شیوه ی دوختن چپن به شکلی است که بیشتر مردم شمال کشور به خصوص بدخشانی ها آن را خوب یاد دارند و یکی از منابع درآمد برای آنها نیز محسوب می گردد.
احمدشاه روفی که در شهر فیض آباد ــ مرکز ولایت بدخشان ــ زندگی می کند؛ چکمن بدخشی را یکی از محصولات بسیار مهم و اختصاصی ولایت بدخشان می خواند.
او مدعی است که خواستگاه این لباس در افغانستان، بدخشان است و شمال کشور بیشتر از این لباس استفاده می کنند. به بیان وی؛ این لباس مخصوص بزرگان و ریش سفیدان و محترمین است که به نوعی با پوشیدن آن، جایگاهشان گوشزد می شود.
آقای روفی می گوید: " زنان ولسوالی های کشم، بهارک، شغنان و دیگر مناطق، در جور کردن این لباس بسیار مهارت دارند".
غلام محی الدین دکاندار شهر پلخمری ولایت بغلان، تاکید می کند که قبلا این لباس توسط بزرگان و متنفذین استفاده می شد؛ اما اکنون جوانان نیز دوست دارند آن را پوشیده و در محافل مختلف شرکت کنند.
او که بیشتر فروشنده چپن است می گوید که این محصول بیشتر در بدخشان تولید می شود و فروشندگان، آنرا به مردم این ولایت فرمایش داده و از آنجا تهیه می کنند.
به بیان وی؛ این محصول پیشترها کمتر فروش داشت اما ظرف چند سال گذشته فروش آن بالا رفته است. زیرا جوانان در شمال کشور، علاقه زیادی به استفاده از آن دارند.
او نیز تاکید می کند که این لباس مخصوص بزرگان و افراد مسن است که از جایگاه و احترام خاصی در جامعه برخوردار می باشند اما اکنون جوانان نیز به پوشیدن آن علاقه مند شده اند.
او می گوید: " {باخنده} خوب جوانان به خاطر اینکه خود را بزرگ جلو بدهند؛ چپن می پوشند تا مردم آنها را احترام کنند. خوب است. به اندامشان خوب معلوم می شود. لباس ملی ماست".
به گفته غلام محی الدین در بهار و فصول گرم، چپن نازک باب است و در فصل سرما، چپن های پخته ای بیشترین فروش را دارند؛ زیرا فرد را در مقابل سرما نیز محافظت می کند. او می افزاید که در روز ده تا پانزده چپن را به فروش می رساند که قیمت آن بین ۳ تا ۵ هزار افغانی می باشد. اما بنابر دوخت و جنس آن، قیمت آن تا چند برابر نیز افزایش می یابد.
شکریه اصیل رییس اطلاعات و فرهنگ ولایت بغلان در صحیتی با خبرنگار جمهور تصریح می کند که این لباس، در گذشته ها به نام خرقه یاد می شد که بیشتر پیامبران و رهبران قومی از آن استفاده می کردند و جایگاه مقدسی را در بین مردم داشت.
وی می گوید: " اما در شرایط کنونی این لباس مورد استفاده خیلی از افراد قرار می گیرد. این لباس یک تحفه ملی است. مثلا در تقرر والی ها و وزیران، معمولا این لباس هدیه داده می شود. حتا برای مهمانان خارجی این لباس هدیه داده می شود که یکی از مظاهر صنعت دست زنان افغان به شمار می رود".
خانم اصیل در ادامه حرفش می گوید که متاسفانه این لباس به همراه ریش و لنگی، به یک تمثیل ترسناک از مردم افغانستان برای جهانیان تبدیل شده است و گویا کسی که دارای چنین لباسی است؛ مظهر خشم و نفرت و آدم کشی است در حالی که این موضوع در افغانستان کاملا متفاوت بوده و کسی که چنین لباسی دارد؛ مورد احترام مردم است.
وی تاکید می کند که این سنت بزرگ که از گذشته ها باقی مانده باید حفظ شود و مردم به آن باید به چشم یک صنعت بزرگ که صنعت کاران آن زنان هستند ببینند.
انیتا کارگر ــ بغلان