سناریو ماندن ترکیه در قلب کابل

طبق گزارش ها در ۲۴ جوزای سال جاری در نشست سران ناتو در بروکسل ترکیه پیشنهاد کرده بود تامین امنیت میدان هوایی کابل را بر عهده بگیرد.اما این گزارش ها نیز با واکنش های مختلف از طرف های گوناگون روبرو شده است ، از یک طرف طالبان آن را نقص توافقات دوحه می‌داند و می گوید که حضور نیروهای ترکیه را در کابل برنمی‌تابد .
همچنین از طرف دیگر وزارت دفاع کشور با اینکه اعلام نموده است این تصمیم با آن ها شریک نشده است اما ظاهرا نگاه مثبت به این اتفاق دارند و از آن حمایت می‌کنند. در این بین موضع امریکایی مثبت تلقی  می‌شود و آنان حضور نظامیان ترکیه  را در فرودگاه کابل برای محافظت از آنجا ضروری می‌دانند و موافق این خواسته ترکیه هستند .

با این حال سوال اساسی زمانی مطرح می‌شود که انگیزه این حضور در میدان هوایی کابل چیست ؟

در این یادداشت کوشش شده است که به سوال فوق پاسخ داده شود،در نخست باید به سیاست خارجی ترکیه در قبال افغانستان از ابتدای حضور ترکیه در قالب ISAF و NATO و نقش آفرینی این کشور  در پروسه صلح پرداخته شود.
ترکیه از ابتدای حمله نظامی ناتو و آمریکا به افغانستان در قالب عضوی از کشورهای ناتو نیروی نظامی به افغانستان اعزام کرد هرچند که ترکیه در مدت زمان حضور نیروهایش در افغانستان درگیری مستقیم با گروه‌های شورشی و تروریستی نداشته است اما در آموزش و پشتیبانی لوژستیکی پولیس و نیروهای امنیتی افغانستان نقش بارز داشته است. از طرف دیگر ترکیه اقدام به ایفای نقش در سایر بخش های مورد نیاز افغانستان از قبیل سرک سازی، مکتب سازی و ساخت دانشگاه و کتابخانه کرده است.

واکنش طالبان
سهیل شاهین سخنگوی طالبان در دوحه در ۱۱ ژوئن به رویترز گفته بود که ترکیه در ۲۰ سال گذشته بخشی از ماموریت ناتو بود بنابراین نیروهای ترکیه باید بر اساس توافق نامه ای که در ماه فوریه ۲۰۲۰ با ایالات متحده امضا کردیم از افغانستان خارج شوند وگرنه ترکیه یک کشور بزرگ اسلامی است افغانستان با ترکیه روابط تاریخی داشته است و ما امیدواریم که در آینده با ایجاد یک حکومت اسلامی جدید در کشور روابط نزدیک و خوبی با آنها داشته باشیم.
همچنین وی گفته بود که گروه طالبان با مقام های ترکی در تماس بوده و نشست‌های نیز بین دو طرف صورت گرفته است سخنگوی طالبان اذعان کرده بود مقام‌های ترکیه اطمینان داده بودند بدون رضایت این گروه تصمیمی نمی‌گیرند اما آنها خلاف تعهد به ادامه حضور در افغانستان فیصله کرده است
اما  به باور نویسنده موارد زیر می‌تواند از عوامل تمایل ترکیه به محافظت از میدان هوایی کابل باشد؛
 
تقویت جایگاه ترکیه در ناتو از طریق نقش آفرینی در پروسه صلح افغانستان 
به خوبی می‌دانیم که ترکیه در سازمان ناتو به به دلایلی از جمله تلاش هایش با امریکا نتوانسته است آنطور که هدف عضویتش بوده است در آن سازمان نقش آفرینی کند و به اهداف خود برسد بناً ترکیه با دنبال نمودن نقش آفرینی مهم در پروسه صلح افغانستان به دنبال آن است که جایگاه خود را در صحنه بین الملل به طور عام و به طور خاص در سازمان ناتو تقویت نماید که نمونه بارز آن میزبانی از نشست های مهم در مورد افغانستان از جمله کنفرانس قلب آسیا و نشست اشاره کرد استانبول البته پروسه استانبول به دلایل متفاوتی برگزار نشد

محافظت از منافع و باز نمودن جای پای نظامی برای خود در افغانستان
ترکیه از جمله کشورهای مهم صاحب در تحولات افغانستان می باشد این نفوذ  به دلایل به دلیل هم تبار بودن بخشی از جامعه افغانستان که همان ازبک‌ها و ترک بارها می‌باشد است.
و از طرف دیگر نیز ترکیه به دلیل مسلمان بودن تصویر مثبت در ذهن مردم افغانستان دارد که این تصویر مثبت بیشتر مربوط به تلاش های ترکیه در اعطای بورسیه های تحصیلی ساخت مکاتب و پل سازی ها می باشد. البته ترکیه این حضور را در رقابت با کشورهایی چون ایران پاکستان هند و روسیه نیز این سیاست را دنبال می کند که پس از خروج ناتو در افغانستان جای پایی داشته باشد تا بتواند در تحولات آینده افغانستان بازی نماید.همچنین به دلیل اینکه ترکیه در افغانستان سرمایه گذاری های متنوعی انجام داده است طبیعتاً حضور نظامی اش در افغانستان میتواند محافظت از این سرمایه گذاری ها را  آسان نماید .

 سرپوش نهادن به کارنامه خود درخاورمیانه و غرب آسیا
پس از بحران سیاسی و نظامی در سوریه ترکیه از جمله کشورهایی بود که اقدام به  حمایت نظامی و لوژستیکی به شورشیان و گروه‌های تروریستی در این کشور نمود. حتی در مواردی هم به دخالت مستقیم نظامی در سوریه روی آورد سیاست ترکیه در سوریه چهره این کشور را در اذهان جامعه بین المللی و کشورهای منطقه و اروپایی مُکدر نموده بود لذا ترکیه کوشش دارد که با محافظت از میدان هوایی کابل این چهره خود را اصلاح نماید و نقش خود را در تحولات افغانستان مثبت جلوه کند.

نتیجه گیری
در پایان باید گفت ترکیه از زمانی کدر پروسه صلح افغانستان مطرح شد که قطر کشورهمسو با ترکیه در منطقه صاحب میزبانی از گفتگو های طرفهای درگیر در افغانستان شد ترکیه سعی دارد با پر نمودن نقش کمرنگ عربستان سعودی و در رقابت با این کشور جایگاه خود را در تحولات افغانستان تقویت نماید به عبارت دیگر ترکیه این پیشنهاد به  این دلیل مطرح میکند که رابطه حسنه ای نیز با پاکستان دارد در واقع آنها این انتظار را دارند که حتی  در صورت استقرار طالبان در کابل باز هم در صحنه حضور داشته باشند این توقع ناشی از آن است که ترکیه  در قبال  مناقشه هندو پاکستان جانب اسلام آباد را گرفت و این انتظار را دارد که  حتی بعد از استقرار طالبان پاکستان از نفوذ خودش بالای طالبان استفاده نماید و حضور ترکیه را در کابل تسهیل نماید.
از جانب دیگر ماندن ترکیه در افغانستان و محافظت از میدان هوایی کابل می‌تواند جامعه بین المللی را به تحولات افغانستان و کمک به پایداری دولت افغانستان امیدوار نماید زیرا میدان هوایی کابل مهمترین مسیر رسیدن کمکهای بین المللی به دولت افغانستان می باشد حضور ترکیه میتواند این امید را برای حامیان دولت افغانستان پررنگ می نماید.

محمدرضا حسینی- ارسالی به خبرگزاری جمهور