مجموعی که افغانستان به انرژی برق ضرورت دارد، 2000 میگاوات است، کابل همه ساله در فصل زمستان، تا 700 میگاوات انرژی برق ضرورت دارد، در فصل زمستان چون تقاضا بلند می‌رود. 77 الی 80 فیصد برق افغانستان وارداتی است، 20 تا 23 فیصد از منابع داخلی تولید می شود. افغانستان سالانه از 280 تا 300 میلیون دالر هزینه خریداری انرژی برق از همسایه‌ها می‌شود که از کشورهای چون ایران، تاجیکستان، ازبکستان و قزاقستان خریدار می‌شود.

امان‌الله غالب پسر حبیب‌الله غالب وزیر اسبق عدلیه است. آقای غالب در حکومت وحدت ملی، طی دو سال اخیر، سمت ریاست شرکت برشنا را به عهده گرفته است و پیش از این، به حیث معین در وزارت انرژی و آب، ایفای وظیفه کرده است.
آقای غالب رشته تحصیلی خود را تا مقطع ماستری در انگلستان به دست آورده است. مقطع لیسانس در رشته عمومی برق و مقطع ماستری خود را در رشته تولید انرژی برق پایدار از دانشگاه برونل این کشور به دست آورده است.
وی در حالی سمت ریاست شرکت برشنا را به عهده دارد که افغانستان شدیدا با کمبود انرژی برق مواجه است و در کنار آن، کابل که پایتخت این کشور است، همه ساله در فصل زمستان با کمبود انرژی برق روبروست و شهروندان در تاریکی مطلق به سر می‌برند.
کمبود انرژی برق از یک سو باعث افزایش آلودگی هوا در کابل شده و از سوی دیگر، شهروندان کابل، ریاست برشنا را متهم به عدم مدیریت انرژی برق می‌کنند.
روی این منظور، این بار خبرنگار خبرگزاری جمهور، گفتگو اختصاصی را با امان الله غالب رییس عمومی شرکت برشنا انجام داده است.

تشکر آقای غالب که فرصت‌تان را در اختیار خبرگزاری جمهور قرار دادید، نیم ساعتی که به دفتر شما نشستم، چندین بار، برق قطع و وصل شد، شهروندان کابل با همین گونه مشکل مواجه هستند، چرا در توزیع برق، نظم وجود ندارد؟

تشکر. در توزیع برق پرچوی منظم داریم، به همین خاطر لیست منظم را نشر کردیم که برق کابل از 48 ساعت، 8 ساعت پرچو است. اما در برخی ساحات این لیست تطبیق نمی‌شود، 10 الی 15 فیصد کل کابل است، به دلیلی که لین ترانسفر کوچه شان اضافه بار شده است. حالا در هر کوچه کابل، بلند منزل‌های متعددی ساخته شده است و این باعث شده که نصب میترها افزایش یابد. رشد نفوس و انکشاف در کابل بیش از حد است. در یک سال گذشته ما سی هزار میتر جدید توزیع کردیم. سیستم میترهای سابقه، به همان شکل سابق در کوچه‌ها است. هنگامی که در شهر ساخت و ساز می‌شود و سیستم تا زمانی که عیار می‌شود، وقت می‌گیرد، باید پیش از پیش با شرکت برشنا هماهنگ شود، روی این لحاظ پرچوی برق کابل منظم است، زمانی که ترانسفر کوچه‌های کابل مشکل پیدا می‌کند، برق با پرچوی دوباره روبرو می شود. 120 ترانسفر تقویت کردیم و بیش از 500 ترانسفر جدید را توسعه دادیم که در کل سی هزار میتر جدید در سیستم اضافه شده است. برق در ترانسفر که می‌آید، مردم فکر می‌کنند که دوباره قطع نشود، یک دفعه ای همه وسایل برقی را مورد استفاده قرار می‌دهند و این باعث می‌شود که بالای ترانسفر فشار بیاید و برق پرچو می‌شود، دوباره که روشن و وصل گردید، مردم دوباره وسایل برقی‌شان را قطع نمی‌کنند. مشکل اساسی در پرچوی همین است.

تشکر، در مورد تولیدات داخلی بگویید که تولید برق چقدر است، چقدر انرژی برق از کشورها خریداری می شود و نیازمندهای افغانستان در چه سطحی است؟

مجموعی که افغانستان به انرژی برق ضرورت دارد،  2000 میگاوات است، کابل همه ساله در فصل زمستان، تا 700 میگاوات انرژی برق ضرورت دارد، در فصل زمستان چون تقاضا بلند می‌رود. 77 الی 80 فیصد برق افغانستان وارداتی است، 20 تا 23 فیصد از منابع داخلی تولید می شود. افغانستان سالانه از 280 تا 300 میلیون دالر هزینه خریداری انرژی برق از همسایه‌ها می‌شود که از کشورهای چون ایران، تاجیکستان، ازبکستان و قزاقستان خریدار می‌شود. مقدار خریداری  با قیمت‌های مختلف است که براساس تفاهمانه‌ها و قراردادهایی خریداری می‌شود.

ظرفیت تولید انرژی برق در افغانستان در چه سطحی قرار دارد و چقدر زمان خواهد گرفت تا که افغانستان به خودکفایی انرژی برق برسد؟

به حساب خود کفایی منابع آبی، آفتاب، ذعال سنگ، باد و گاز است. مطابق مطالعاتی که انجام شده، بیش از 380 گیگاوات یعنی 380 هزار میگاوات برق از منابع آبی، آفتابی و از باد است که می‌توان تولید کرد. در این میان از آب، 23 هزار میگاوات است، خب فعلا سیستم افغانستان که چیزی که موجود است، به اندازه 380 تا 400 میگاوات بندهای آبی ظرفیت تولید دارد، تولید تعلق به منابع ما دارد که آب وجود دارد یاخیر. تولید برق از باد بسیار کم است که 300 کیلووات از هرات و یکی دو ولایت دیگر داریم. از آفتاب در حدود 3 میگاوات برق داریم، البته مردم در خانه های شان تولید زیاد دارد.

نحوه توزیع برق در پایتخت، همه ساله در فصل زمستان جنجال آفرین بوده، به این مشکل چه زمانی خاتمه داده می‌شود؟

همان طوری که بیان کردم، سیستم برق، نیازمندی‌های کابل حدود 700 میگاوات است، خب امکاناتی که داریم، برق وارداتی از 300 میگاوات زیاد به کابل انتقال داده نمی‌شود. سیستم همین قدر عیار شده است. منابع داخلی، از آبی که داریم، صد میگاوات داریم تا که منابع تولیدی منابع برق دیگری اضافه نشود، راه حل نداریم. به همین خاطر پروژه 500 کیلوولت از پلخمری که است، مشکلات بر سر راه این پروژه قرار نگیرد، انتظار داریم که در آخر سال 2019 تکمیل شود و با تکمیل شدن این پروژه انرژی برق کابل حل شود و حتی برخی از ولایت‌های جنوب و جنوب شرقی نیز حل خوهد شد.

با نهایی سازی پروژه 500 کیلوولت، آیا برق کابل به طور دایمی حل می‌شود؟

بله، ظرفیت لین این پروژه تا 2000 میگاوات است، با تکمیل آن، برق کابل حل می‌شود.

آقای غالب، مردم شکایت دارند که انرژی برق در کابل عادلانه توزیع نمی‌شود، یکی که مقام و یاهم زورمند است، برق دارد اما دیگران ندارند، در این زمینه دیدگاه شما چیست؟

این اشتباه مردم است. در برخی ساحات مردم اشتباه فکر می‌کنند. در توزیع برق کابل سه کتگوری داریم که تقسیم بندی شده. کتگوری اول، ساحاتی است که ادارات دولتی قرار دارد که به ساحات سبز معروف است، در این ساحات، نهادهای امنیتی و سفارت‌خانه‌ها است که پرچوی برق بسیار کم است، البته فابریکه‌های تولیدی نیز شامل ساحات سبز می‌شود. کتگوری دوم، عام است که همه ما و شما، مردم است. کتگوری سوم، ساحات غیر پلانی است. بنا بر این، ساحاتی که، افراد خانه‌های شان در کتگوری اول قرار می‌گیرد، چه وزیر، چه زورمند است، در آن منطقه زندگی می کنند، در کتگوری اول قرار دارند. ما برق‌های 24 ساعته را از بین بردیم، اکثر مردم که انتقاد دارند، بررسی کنند که ممکن است، در خانه‌های که برق وجود دارد، ممکن این خانه‌ها خودشان جنراتور یا سولر یا وسیله ای دیگری داشته باشند. توزیع برق عادلانه است. مردم فکر میکنند که برق عادلانه نیست، اگر عادلانه نبود، ما فهرست و جدول پرچوی برق را نشر نمی‌کردیم، به خاطر همین است که توزیع برق عادلانه باشد، لیست را نشر کردیم. در ضمن برنامه‌های گفتمان با مردم داشتیم، باز اگر کدام مشکلی وجود داشته باشد، سهولت وجود دارد که ما به مشکلات رسیدگی کنیم.

مسئله دیگری که وجود دارد، این است که مردم در زمستان از انرژی برق کمتر برخوردار اند اما هزینه برق بالای مردم هنگفت است، یعنی با فصل تابستان زیاد تفاوت نمی‌کند، در این زمینه بگویید؟

این مسئله به گونه ای است که در کابل، 90 فیصد مشترکین رهایشی است و ده فیصد دیگر تجارتی. خب، در پرداخت بیل، همین ده فیصد، 50 فیصد برق را مصرف می‌کنند. در تابستان مصرف گرم کردن خانه نیست، مصرف آب گرمی و بایلر ضرورت نمی‌شود، در زمستان برقی که است، در این 20 ساعت، مصرف برق بیشتر است که همه از وسایل برقی غیراستندرد استفاده می‌کنند و باعث می‌شود که بیل برق زیاد شود. خب برق شان، مصارفی که در برق است، استفاده بیجا صورت میگیرد. سیستم ما میتر است و سیستم شفاف است، مطابق مصرف، میتر حرکت می‌کند و اگر کسی تشویش دارد، برشنا میتر را لابراتوار می‌کند، اگر چنین غیرشفاف باشد، شرکت برشنا به مردم پاسخ می‌دهد. استفاده‌های بیجا باعث می‌شود که بیل برق زیاد گردد.

آیا افراد زورمند و مافیا از شرکت برشنا بدهکار است، در چه سطحی قرار دارند و مبلغ آن چه مقدار است؟

دقیقا. زورمند کسی است که صد روپیه برشنا را نمی‌دهد، این یعنی زور. در مجموع مطابق مصوبات که داریم، 7 تا 8 میلیارد افغانی طلب داریم، ادارات دولتی، زورمندان و ساحاتی است که بیل برق توزیع نشده است. 50 فیصد ادارات دولتی است که در سال جاری توانستیم، 2.5 میلیارد افغانی وزارت مالیه از بدهکاری ادارات دولتی را بدهد و تفاهم شده باقی مانده را در سال بعدی بدهد. 2.5 میلیارد دیگر میترهای نایاب است، 2.5 میلیارد دیگر مشترکین است، لیست آن نهایی شده است که به وزارت مالیه، اداره امور و شورای وزیران فرستاده شده است و اگر پرداخت نشود، به نهادهای عدلی و قضایی معرفی می‌کنیم تا فشار وارد شود تا این که پرداخت گردد.

آیا تاهنوز فردی یا زورمندی به دلیل سرباز زدن از پرداخت هزینه انرژی برق از سوی شرکت برشنا به نهادهای عدلی و قضایی معرفی شده؟

صد فیصد، ما در سال گذشته، لیستی را نشر کردیم و لیستی که به سارنوالی معرفی کردیم، مدتی بعد از نشر این لیست، کسانی آمدند و قسط کردند و ما هم به این‌ها رهنمایی کردیم که چگونه پرداخت کنند. بیل برق ماهوار می‌چرخد، هر ماه افزود شده می رود. کسی که به موقع نپردازد، بالای آن افزود می شود. ما روی میترها کار می‌کنیم و تا بتوانیم جمع آوری کنیم، برشنا توانسته است، هزینه همسایه ها را به موقع پرداخت کند و ما برق را توزیع کنیم. برخی مشکلات امنیتی در ساحات بوده، مشکلاتی که در سیستم تخنیک بوده، مشکلی در سیستم آمده، ولی مطمین هستیم که توانستیم تا حد اعظم آن، در توان برشنا بوده، به خدمات مشترکین و برق ما رسیدگی کنیم.

به عنوان آخرین پرسش، آقای غالب، حداقل در ده سال پسین، آیا گفته می توانید که افغانستان در برابر انرژی برق، چقدر هزینه را به کشورهای همسایه پرداخت کرده؟

دقیق گفته نمی‌توانم اما سالانه از 500 تا 600 میگاوات برق است. سالانه 280 تا 300 میلیون دالر در سال خریداری برق داریم که این مقدار سالانه فرق می‌کند.

گفتگو از وحید فرزان - خبرگزاری جمهور