احتمال معامله بزرگ ترامپ و چین

جنگ تجاری میان چین و آمریکا تا کنون مورد توجه بسیاری از کارشناسان و نویسندگان روابط بین‌الملل بوده است. در این ارتباط نیز «گراهام آلیسون»، استاد سیاسی کندی دانشگاه هاروارد، در یادداشتی که در «نشنال اینترست» منتشر شده، ضمن کم اهمیت دانستن این جنگ تجاری در آینده رو به رشد چین، پیش بینی کرده که ترامپ به هر قیمتی می‌خواهد خود را پیروز این جنگ معرفی کند و این اتفاق نیز بزودی خواهد افتاد.
ترجمه این یادداشت در ادامه آمده است:
با پایان دور نخست گفتگوها میان چین و آمریکا در پکن، انتظار می‌رود که دو طرف بصورت موقت از تشدید یک جنگ تجاری تمام عیار خودداری کنند. با توجه این که حدود پنجاه روز دیگر تا پایان موعد آتش بس اعلام شده از سوی ترامپ و شی جینپینگ در ارتباط با تعلیق افزایش تعرفه از ۱۰ فیصد به ۲۵ فیصد بر روی ۲۰۰ ملیارد دالر کالای چینایی از سوی آمریکا زمان باقی مانده، به احتمال زیادی گفتگوهای فعلی میان دو طرف تا همان زمان نیز ادامه خواهد داشت. اما پیش از پایان این سر رسید، انتظار می‌رود که ترامپ پیشاپیش پیروزی خود را در این مرحله از جنگ تجاری اعلام کند تا آتش بس فعلی را برای شش ماه دیگر تمدید کرده و در دوره دوم مسائل پرچالش بیشتری را مورد بحث و بررسی با چین قرار دهد.
ارزیابی من براساس تحلیل چالش‌های سیاسی و اقتصادی است که در حال حاضر شی جینپینگ و ترامپ با آن مواجه هستند. این ارزیابی همچنین براساس گفتگو با برخی اعضای کلیدی تیم مذاکراتی ترامپ و شی جینپینگ صورت می‌گیرد که در سفر اخیر به پکن با آن‌ها دیدار کردم.
در دیدار اخیرم از پکن، متوجه شدم که اگر بخواهیم چین را خوب بفهمیم، باید آن را بیشتر به عنوان یک شرکت در نظر بگیریم تا یک دولت. هر سال در ماه دسمبر، تیم‌های اقتصادی دولت اهداف خودشان را برای سال آینده ترسیم می‌کنند. درست مثل مدیر کمپنی اپل یا آمازون، آن‌ها ارزیابی می‌کنند که جریان‌های غالب در اقتصاد از جمله رشد اقتصادی، طرح‌های پرچم‌دار رشد اقتصاد جهانی و یا مسائل غیرقابل پیش بینی در جنگ تجاری چه چیزهایی هستند. براساس همین ارزیابی‌ها آن‌ها درباره چگونگی رسیدن به رشد اقتصادی که به سهامداران کمپنی ها قول داده‌اند، تصمیم گیری می‌کنند: مثلا ۶.۵ فیصد نرخ رشد اقتصادی.
در یک نشست دوستانه شی جینپینگ، رئیس جمهور چین در ماه دسمبر، او به اعضای کلیدی دولت گفت در شرایط فعلی حفظ رشد اقتصادی در سطح فعلی کمی دشوار به نظر می‌رسد و بهتر است آن‌ها در مورد وضعیت محتمل‌تر و واقعی‌تری تصمیم گیری کنند. بعد از آن در جریان جشن چهل سالگی «دروازه های باز» چین که ۱۸ دسمبر سال گذشته (کمتر از یک ماه پیش)برگزار شد، شی به مردم کشورش یا همان سهامداران کمپنی چین، گفت که طی چهل سال گذشته کشورش به رهبری حزب حاکم، توانسته‌ هر سال حداقل ۱۰ رشد اقتصادی بدست آورد که رقم واقعا شگفت انگیزی در میان کشورهای جهان است.
اما سخنرانی شی جینپینگ انتقاد بسیاری تندی هم داشت. آن جا که او خیلی با قاطعیت گفت که کسی نمی‌تواند ارباب وار چیزی را به مردم چین دیکته کند. برای من این طرز بیان عجیب بود، اما همکاران چینی من توضیح دادند که شی تلاش دارد تا با این گونه موضع‌گیری از برخی انتقادات درون حزبی از او در ارتباط با انعطاف زیاد در برابر آمریکایی‌ها جلوگیری کند و نشان دهد که همچنان چین بر سرنوشت خودش حاکم است و چیزی را که به نفعش هست انجام می‌دهد.
سوالی که خیلی وقت‌ها سیاستمداران چینی از من می‌پرسند این است که آیا دولت فعلی آمریکا تا کنون توانسته به یک سوال پاسخ بله دهد؟ به تازگی در جلسه‌ای که منوچین، وزیر خزانه‌داری امریکا با لیوهه، معاون نخست وزیر چین داشت، توافق شد تا عدم توازن تجاری دو طرف در سال ۲۰۰۱۹ به میزان ۷۰ ملیارد دالر کاهش یابد. هر دو طرف در حالی میز مذاکره و چانه‌زنی را ترک کردند که فکر می‌کردند که آن چه را خواستند انجام داده‌اند، اما بعد از آن‌ها دیگر اعضای تیم ترامپ از جمله رابرت لایتیزر، نماینده تجاری و پیتر ناوارو، دستیار کاخ سفید این توافق را دنبال کردند.
لایتیزر رهبری مذاکرات اخیر آمریکا و چین را برعهده داشت. چینی‌ها هم به دقت مذاکرات اخیر نفتا میان آمریکا، کانادا و مکزیک) و موفقیت آن را که درست چند ماه پیش برگزار شده بود، مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها متوجه شدند که توافق قدیم نفتا با توافق فعلی حداکثر بین ۱۰ تا ۱۵ فیصد اختلاف دارد. پس آن‌ها متوجه شدند که کار سختی برای تبدیل چیزی که ترامپ آن را «بدترین معامله تجاری منعقد شده» به یک «معامله بزرگ» می‌خواند، ندارند و در این شرایط شی جینپینگ هم خیالش راحت خواهد بود که برای مدت‌ها بدون نگرانی می‌تواند به بازی خود ادامه دهد. پس چینایی‌ها فهمیده‌اند با حداکثر ۱۰ تا ۱۵ فیصد تغییر در وضعیت تجاری فعلی می‌توانند دل ترامپ را بدست آورده و او را خوشحال کنند. یک دوست چینایی به من یکبار گفت که چینایی‌ها مدت‌ها قبل از این که کریستف کلمب آمریکا را کشف کند؛ دوروبازی و نیرنگ‌زنی را بلد بودند.
مذاکره کنندگان چینی جزئیاتی از تواقق اخیر شی جینپینگ و ترامپ را در مورد توافق آتش بس اخیر در اجلاس جی ۲۰ اعلام کردند. براساس این توافق قرار شده تا شکاف و اختلاف حجم مبادلات تجاری دو طرف کمتر شود، موانع غیرتعرفه‌ای بر کالاهای چینایی کمتر شود، کمپنی های آمریکایی سهم بیشتری در بازارهای کلیدی چین بدست آورند و بر سرقت مالکیت معنوی محدودیت‌های زیادی اعمال شود. با این حال در مذاکرات اخیر در مورد موضوعات پرچالش‌تر و سخت‌تری مانند سیاست‌های صنعتی و نقش دولت چین در اقتصاد و بازار سخنی به میان نیامده است.
تیم مذاکراتی چین همچنین به حساسیت بسیار زیاد ترامپ نسبت به بازار سهام امریکا اشاره کردند. چشم انداز جنگ تجاری گسترده‌ کمپنی های آمریکایی را که بویژه رشدشان طی چند ماه گذشته به شدت افول کرده، دچار چالش‌های بیشتری خواهد کرد. رهبران چینی می‌دانند که وضعیت ترامپ در ادامه کار دولتش چندان مساعد و مناسب نیست و او در حالت مرگ و زندگی در مقابل تنش با رهبران دموکرات کنگره قرار خواهد گرفت. چین همچنین می‌داند که ترامپ هر آن چه را که لازم است انجام خواهد داد تا از سقوط بازارهای آمریکا جلوگیری کند. چون این سقوط می‌تواند به بحران اقتصادی منجر شده و شکست ترامپ را در انتخابات ۲۰۲۰ قطعی کند.
پس قبل از ۱ مارچ، یعنی پایان ضرب‌الاجل آتش بس در جنگ تجاری، انتظار می‌رود که ترامپ پیروزی خود را به عنوان دستیابی به یک «معامله تجاری بزرگ» اعلام کند، معامله‌ای که به معنای فروش بیشتر یک تریلیون دالر کالاهای آمریکایی به چین است. علاوه بر خرید گاز، نفت و محصولات آمریکایی، انتظار می‌رود توافق با هدف افزایش سهم کمپنی های امریکایی در بانک، صنعت بیمه و بازار باشد. از آن جایی که تولیدکنندگان آمریکایی در حال حاضر دارای ۶ فیصد واردات گاز فعلی چین، ۳ فیصد واردات نفت چین و ۱۴ فیرصد از واردات محصولات زراعتی این کشور هستند و در مقابل کمپنی های چینایی بر ۹۸ فیصد بازار بانکی، ۹۵فیصد اقتصاد بنگاهی و ۹۱ فیصد صنعت بیمه هستند، لذا افزایش جزئی سهم مشارکت کمپنی های آمریکایی برای چینایی‌ها کار چندان دشواری نیست و فاز دوم مذاکرات به احتمال بیشتری بر مسائل چالش‌سازتری از جمله مسئله مالکیت معنوی و سیاست‌های صنعتی دولت همراه خواهد بود.
در صفحه شطرنج ژئوپلیتیک، جنگ تجاری موضوع به نسبت کم اهمیتی است. در واقع شرایط حل و فصل این جنگ تجاری، تاثیری بر مسیر رقابت‌آمیز و توسیدیدوار (توسیدید تاریخ نگار یونان باستان) چین در حال رشد و آمریکای حاکم نخواهد گذاشت. حتی اگر چین همه چیزهایی را که ترامپ در جنگ تجاری فهرست کرده قبول کند، اما همچنان اقتصاد چین با رشد اقتصادی دو برابری نسبت به آمریکا ادامه می‌یابد. حال نتایج توافق بر روی بازارهای آمریکا یا چشم انداز سیاسی ریاست جمهوری ترامپ چه خواهد بود، خودش موضوع قابل بحث دیگری است.
با وجود این که خیلی‌ها نصیحت کردند که از پیش بینی کردن پرهیز کنیم، اما در هر صورت من اعلام یک معامله بزرگ توسط ترامپ را در جریان مذاکرات با چین بسیار محتمل می‌دانم.