باور ندارم که امریکا تا شش ماه آینده مشخص کند. امریکایی‌ها اگر تصمیم جدی می‌داشتند برای حل بحران افغانستان، بسیار زودتر از این‌ها می‌توانستند، مدیریت کنند. اما متاسفانه روشن نیست که سیاست امریکایی‌ها آیا ختم بحران است یا مدیریت بحران. اگر سیاست امریکایی‌ها در افانستان مدیریت بحران باشد، سرانجام بحران، بحران مدیریت شده برای مدت‌ها ادامه خواهد داشت

سیدعبدالقیوم سجادی نماینده ولایت غزنی در مجلس نمایندگان است. آقای سجادی، دو دور تجربه کاری را در مجلس نمایندگان در کارنامه خود ثبت دارد و در عین حال، به عنوان محقق علمی، تدریس در علوم سیاسی- استاد دانشگاه، عضو و موسس مرکز مطالعات راهبردی افغانستان و عضویت لویه جرگه قانون اساسی را نیز تجربه نموده است.

غزنی ولایتی که در نزدیکی پایتخت موقعیت دارد، در طول سالیان گذشته یکی از امن ترین ولایت محسوب می‌شد اما در یک سال پسین، دست خوش ناامنی‌ها شده است. گروه طالبان، یک ماه پیش به طور گسترده بر مرکز این ولایت حمله کردند و در ادامه این حمله شان، نزدیک به یک ماه پیش، این گروه حملات‌شان را بر ولسوالی‌های مالستان و جاغوری غزنی نیز گسترش دادند.

طالبان در حالی حملات شان را بر این مناطق گسترش داده اند که گفتگوهای صلح با طالبان از سوی حکومت افغانستان و ایالات متحده امریکا به گونه جدی جریان دارد.

به همین منظور، خبرنگار خبرگزاری جمهور گفتگوی مفصلی را با عبدالقیوم سجادی پیرامون ولایت غزنی و گفتگوهای صلح انجام داده است.

تشکر آقای سجادی که فرصت تان را در اختیار خبرگزاری جمهور قرار دادید، علت ناامنی‌های غزنی چیست؟

تشکر. با توجه به برنامه‌های جدیدی که طالبان در سطح افغانستان داشتند و او تصرف برخی از ولایات بود، با توجه به موقعیت استراتژیکی که غزنی دارد، نزدیک بودن با پایتخت افغانستان و نیز مجاورت غزنی و ولسوالی‌های آن با ولایات دایکندی و بامیان باعث شد که طالبان یک برنامه ریزی جدی را برای تصرف ولایت غزنی روی دست گیرد. یک دلیل آن بر می‌گردد به موقعیت جیوپولتیک یا نظامی غزنی که یک مسیر ارتباطی است، طالبان می‌خواستند از طریق مناطق مرکزی و هزاره جات، از جنوب به سمت شمال باز کند، بحث دوم هم با توجه به موقعیت، جایگاه و اهمیت سیاسی غزنی دارد، تصرف این ولایت برای طالبان دارای اهمیت بود.

تصرف ولسوالی‌های مالستان، جاغوری و یا هم ارزگان خاص بی سابقه بود، دلیل هجوم طالبان بر این ولسوالی‌ها چی بود؟

بعد از شکست طالبان در تصرف مرکز ولایت غزنی، این گروه تلاش کردند که ولسوالی‌های غزنی را تصرف کنند و تا ساحه جغرافیایی خود را گسترش دهند و در همین راستا اینها روی ولسوالی‌های مالستان و جاغوری برنامه ریزی کردند که هم از او طریق ساحه نفوذ خود را در قلمرو جامعه تشییع و هزاره گسترش دهند و هم با تصرف مالستان و جاغوری، سقوط مرکز غزنی آسان و سریع خواهد بود، از جانبی هم، از طریق تصرف جاغوری و مالستان و در نهایت ناور، این‌ها مسیر ترانزیتی و ارتباطی خود را از جنوب به سمت شمال باز کنند.

چرا هر چالش ولایت غزنی، قومی می‌شود؟

خب، با توجه به ساختار اجتماعی و قومی جامعه افغانستان، جنگ و گریزی که طالبان در ساحات پشتون نشین دارند، خیلی حساسیت‌زا نیست، به دلیل این که در آن جاها، شکاف‌های قومی وجود ندارد اما در بحث غزنی، به دلیل این که، مردم هزاره و تشییع به هرحال، همواره نسبت به طالبان و گروه‌های دهشت افگن موضع دفاعی و مخالف داشته بودند و همواره در کنار نظام سیاسی خود ایستاده شده اند، ما شاهد شکل گیری مقاومت‌ها توسط مردم در برابر طالبان هستیم، چیزی که در سایر نقاط افغانستان کمتر اتفاق افتاده است ولی متاسفانه در درون حکومت و نیز از طرف دشمن، کسانی هستند سعی می‌کنند که این تقابل را تقابل قومی نشان دهند، در حالی که این گونه نیست، نه در بخش ارزگان خاص و نه هم جاغور و مالستان قومی نبوده، بحث جنگ طالبان با حکومت و حامیان حکومت بوده است. مردم در واقع مدافعان و حامیان حکومت بوده اند از این جهت است که مسایل قومی می‌شود.

اما در مورد ارزگان خاص، شما شاهد بودید که حکومت فرمانی را صادر کرد و آن را نزاع قومی دانسته بود، هرچند که بعدا اصلاح نمود؟

خب، کار غلطی بود که حکومت انجام داد، مثل خیلی از کارهای غلط دیگر، به همان دلیل، در زودترین زمان ممکن مجبور شدند که فرمان را تصریح کنند. در آغاز هم جنگ قومی نبود، قشون سرخ طالبان با تمام تجهیزات در یک منطقه حمله می‌کنند، قومی خواندن نهایت ساده انگاری یا نهایت بی‌تدبیری در مدیریت جنگ و صلح در کشور است.

در خصوص انتخابات، چرا این روند در ولایت غزنی برگزار نشد؟

بعضی‌ها معقتد هستند که یکی از عوامل ناامنی‌های اخیر به انتخابات ارتباط می‌گیرد ولی امیدوار هستیم که این جنگ و گریزها مهار شود و با برنامه ریزی جدی، حکومت با اتخاذ تدابیر پیش گیرانه امنیت به غزنی باز گردد و انتخابات پارلمانی غزنی همان طوری که گفته، همراه با انتخابات ریاست جمهوری برگزار شود.

آیا معقول خواهد بود که همزمان سه انتخابات در غزنی برگزار گردد؟

ببنید، این از نظر قانونی مشکلی ندارد اما این که از نظر فنی و تخنیکی آیا کمیسیون چنین ظرفیت را دارد یا ندارد، بحث دیگری است، با همین تجربه ای که دیدیم (انتخابات پارلمانی) حتی یک انتخبات را ظرفیت و مدیریت منطقی و مناسب را ندارد، چه رسد به این که سه انتخابات را برگزار کند.

جناب آقای سجادی، در خصوص گفتگوهای صلح با طالبان، همان طوری که رییس جمهور امریکا اعلام کرد که به شکل قوی مذاکره با طالبان جریان دارد. با این گونه، روند صلح به کجا می‌انجامد؟

من فکر می‌کنم که صلح و جنگ افغانستان بیشتر فعلا در اختیار تصمیم گیرندگان خارجی است. نه حکومت افغانستان و نه سیاست مداران افغانستان. اگر واقعا امریکایی‌ها و غربی‌ها به دنبال ایجاد صلح و امنیت باشند، تلاش کنند که میکانیزم محلی و ملی برای استقرار صلح ایجاد کنند، نه از طریق اعمال فشارهای بیرونی. ما یک تجربه را در بن داشتیم که همه باور داریم، سرانجام در او تجربه، یک سری نواقص وجود داشت. امروزه هم اگر بحث صلح در افغانستان جدی است، روی دست گرفته شود، کشورهای خارجی باید تسهیل کننده و زمینه ساز باشد، نه تصمیم گیرنده. فعلا تا این لحظه، بیشتر تصمیمات توسط خارجی‌ها صورت می گیرد، خیلی از شخصیت‌های داخلی، حکومت و مردم متاسفانه در جریان جدی قرار ندارد. صلح پایدار صلحی است که بتواند هم خواسته‌های مردم در نظر گیرد و هم اعتماد مردم را ایجاد کند و مردم در جریان قرار گیرد و مهم‌تر از همه، صلحی باشد که مردم نگران از دست دادن دستاوردهای هفده ساله خود نباشد، اگر دستاوردها در معرض تهدید قرار گیرد، فکر نمیکنم که به صلح برسیم.

صلح به چه قیمتی ممکن است؛ صلح به قیمت حکومت موقت؟

نخیر. فکر می‌کنم که طرح حکومت موقت برای افغانستان نوع بازگشت به گذشته تاریک است که ما طی هفده سال با تقبل هزینه‌های بسیار زیاد، از او عبور کردیم و حال برگشتاندن یا مطرح کردن حکومت موقت، اساسا به نوعی عبور از نادیده گرفتن تمام دستاوردهای هفده سال گذشته است و بازگشت به همان نقطه صفری است. فکر نمیکنم که این مسئله به نفع کشورهای منطقه، به نفع جامعه جهانی و افغانستان باشد.

به عنوان آخرین پرسش، آقای سجادی، آن گونه که رییس جمهوری امریکا واضح سخن گفت که تا شش ماه آینده، مسئله صلح و جنگ افغانستان را روشن می سازد، پیش بینی شما چیست؟

باور ندارم که امریکا تا شش ماه آینده مشخص کند. امریکایی‌ها اگر تصمیم جدی می‌داشتند برای حل بحران افغانستان، بسیار زودتر از این‌ها می‌توانستند، مدیریت کنند. اما متاسفانه روشن نیست که سیاست امریکایی‌ها آیا ختم بحران است یا مدیریت بحران. اگر سیاست امریکایی‌ها در افانستان مدیریت بحران باشد، سرانجام بحران، بحران مدیریت شده برای مدت‌ها ادامه خواهد داشت اما برای ختم جنگ باشد، به اندازه کافی ابزارهای لازم را جهت قطع منابع مالی و لوجستیکی طالبان و دهشت افگنان در اختیار دارد به اندازه کافی تجهیزات برای حذف پایگاه‌ها در اختیار دارد، اگر روی او مراکز اعمال فشار جدی را وارد کند، فکر نمی‌کنم که گروه‌های شورشی یا دهشت افکن بتواند برای یک هفته هزینه‌های جنگی را تامین کند و خود به خود، تحت فشار قرار می‌گیرند و به میز مذاکره حاضر خواهد شد، اما تا زمانی که در موقعیت ضعیف از نظر اقتصادی و نظامی قرار نگیرد، فکر می‌کنم که این رایزنی‌های صلح و امثال آن، صرفا یارگیری‌های جدیدی خواهد بود که در چوکات رقابت‌های تازه ای که بین امریکا، روسیه و منطقه جریان دارد، صورت می‌گیرد.

گفتگو از وحید فرزان – خبرگزاری جمهور