کارمندان کمیسیون در ولایات زیر فشار مسوولان حکومتی بودند/ شمار دقیق رای‌دهندگان معلوم نیست

ملیحه حسن کمیشنر کمیسیون انتخابات است. بانو حسن پیش از این به حیث معاون مالی و اداری دادستانی کل، استاد حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل و رییس بورد رسیدگی به شکایات انتخاباتی ایفای وظیفه کرده است.
 این کمیشنر کمیسیون انتخابات از رشته حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل فارغ شده و نیز سند ماستری خود را از دانشگاه لاک هیفن ایالت پنسلوانیای ایالات متحده امریکا به دست آورده است.
بانو حسن در حالی کمیشنر برحال کمیسیون مستقل انتخابات شده است که این روند پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 2014 میلادی به چالش کشیده شد و اعتماد خود را در میان مردم افغانستان از دست داد.
به همین منظور، خبرنگار خبرگزاری جمهور این بار گفتگویی مفصلی را پیرامون چگونگی برگزاری انتخابات مجلس نمایندگان و شورای‌های ولسوالی این کمیشنر کمیسیون انتخابات انجام داده است.

تشکر بانو حسن که فرصت دادید تا گفتگوی پیرامون اوضاع انتخاباتی داشته باشیم؛ نخست این که روند کاری کمیسیون پیرامون برگزاری انتخابات چگونه پیش می‌رود؟

تشکر از شما. پروسه ثبت نام رای دهندگان در قریه‌جات و مناطق مختلف هنوزهم ادامه دارد تقریبا رو به پایان است. کمیسیون با همه مشکلاتی که داشت، پروسه را تقریبا به شکل عادی آورده است. اسناد تمام کاندیدان ولسی جرگه و شوراهای ولسوالی به مرکز انتقال یافته است. اسنادها از 33 ولایت رسیده است. پروسه فزیکی مطالعه اسناد کاندیدان در مرکز ختم شده است و از سایر ولایات هم روبه ختم است. ارزیابی آن‌ها مطابق سیستم صورت گرفت. کمیسیون با مشکلاتی که مواجه بود، توانست پروسه را با همه معضلات آن به پیش ببرد و اکنون روند کاری خوب پیش می‌رود.

استاد حسن، برای برگزاری انتخابات سه ماه فرصت وجود دارد، با توجه به شرایط کنونی، آیا انتخابات در 28 میزان برگزار خواهد شد؟

تمام سعی و تلاشی که تاکنون صورت گرفته، کمیسیون از 28 میزان عقب نماند. عقب ماندن کمیسیون به این معنی است که دیگر انتخابات برگزار نشود. 28 میزان آخرین فرصت است. نظر به این که بعد از تاریخ تعیین شده فصل سرما می‌رسد، راه‌های افغانستان صعب العبور است. روی هم رفته، تاحالا هیچ گونه نشانه‌ای نیست که در برگزاری انتخابات تغییر صورت گیرد. به استثنی مشکل غزنی که راه حل برای آن جستجو شده است. در غزنی ثبت نام رای دهندگان صورت نگرفته است. ولی طبق تقویم امیدوار هستیم که کمیسیون به تاریخ 28 میزان برگزار شود.

با توجه به فرصت زمانی که وجود داشت، طی دو سال اخیر، اعتمادسازی درست در میان مردم صورت نگرفت تا بار دیگر نسبت به روند انتخابات اعتماد کنند. چرا اعتمادسازی صورت نگرفت؟

حدود هفت میلیون نفر ثبت نام کرده اند ولی پروسه اعتماد سازی بطی بوده است. من حرف شما را کاملا تکذیب می‌کنم. وقتی هفت میلیون شهروند حاضر شده اند به مراکز ثبت نام مراجعه کنند، با توجه به حالت مملکت یک رقم قابل قبول است. با توجه به این که آمار دقیق از گذشته در ارتباط به رای دهندگان در کشور نداریم. به نظر شخصی خودم و همکاران ما در کمیسیون قناعت بخش است. اعتمادسازی کمیسیون مستقل انتخابات در میان مردم بطی بوده است ولی این چیزی است که در یک شب یا یک روز اتفاق نمی‌افتد که همگان بالای کمیسیون اعتماد کنند. ادامه اجراآت یومه ای کمیسیون، تداوم این پروسه و شفافیت در تصمیم های کمیسیون و حمایت از قانون، مسایل متعددی بوده است که بتواند در میان شهروندان اعتمادسازی کند.

کمیسیون مستقل انتخابات آیا آماری را در اختیار دارد که چه تعدادی از رای دهندگان واجد شرایط در کشور است؟

هیچ آماری وجود ندارد که تعداد رای دهندگان واجد شرایط چقدر است. اوضاعی که در کشور جریان دارد، با توجه به حالت امنیتی،  آماری که ارایه می‌شود، دقیق نیست. مشارکت در انتخابات‌های گذشته، از شش میلیون بیشتر نبوده است. حالا هفت میلیون ثبت نام کرده اند که این رقم قناعت بخش و قابل قبول است.

از تخلفات انتخاباتی بگویید که در جریان ثبت نام رای دهندگان، شکایات زیادی از تقلب استیکرها در تذکره و یاهم توزیع تذکره‌های غیرقانونی وجود دارد، گزارش‌های شما چگونه است؟

بله؛ ما گزارش هایی را دریافت کردیم. مواردی بوده که جرم اتفاق افتاده است، حدودا 130 پرونده است که به سارنوالی تحت بررسی قرار دارد.این جرایم مرتبط به جرم جعل و تزویر تذکره، سو استفاده از برچسپ‌ها و امثال آن است.تعدادی از پرونده‌ها توسط ریاست امنیت ملی تهیه شده که عاملین آن‌ها دستگیر شده اند. در ارتباط به توزیع تذکره به شکل غیر قانونی، مواردی بوده که از ولایات متعدد گزارش رسیده است و نهادهای کشفی بالای آن ها کار می‌کنند.

بانو حسن شما کارکردهای کمیسیون را توجیه می‌کنید اما اگر نگاهی به فضای عمومی انداخته شود، میزان مشارکت مردم در انتخابات کم است. همان طوری که من از اعتمادسازی سوالی مطرح کردم. تعداد نامزدان زیاد اما رای دهندگان کم. کمیسیون این وضعیت را چگونه مدیریت خواهد کرد؟

کمیسیون شفافیت و عدالت را تطبیق کند، رای مردم محفوظ نگهداشته شود. در این پروسه کمیسیون صدمه نمی‌بیند ولی تعدد کاندیدان ولسی جرگه خصوصا به مثابه یک نگرانی واضح است که مطرح است. برای این که رای به شکل گسترده تقسیم شود و انتخاب برای رای دهنده‌ها مشکل باشد. به هرحال، کمیسیون آنچه تصمیم مردم باشد، به آن احترام می‌کند و از آن حمایت خواهد کرد. ببنیم نتیجه لیست نهایی به چند نامزد می‌رسد و در فهرست نهایی چه تحولاتی رونما می‌شود که این موضوعات را از طریق گزارش‌های کمیسیون دنبال خواهیم کرد.

فرزندان اکثر رهبران جهادی و غیر جهادی وارد پروسه انتخاباتی شده اند، این که حق شان است درست اما انتقادات بسیار است، پیام شما برای منتقدین چیست؟

پسر یک امیر یا رهبر، پسر یک کارگر، همه آن‌ها شهروند است، حق کاندید شدن و رای دادن را دارند. می‌توانند کاندید کنند و می‌توانند رای دهند. کمیسیون به دیده یک شهروند می‌بیند، البته در صورتی که محکومیت جرمی نداشته باشند و شرایط کاندیداتوری را تکمیل کنند، کمیسیون دید همسان دارد. تکرار می‌کنم کمیسیون به آرای مردم احترام می‌گذارد.پسران رهبران را کمیسیون تعیین نمی‌کند بلکه مردم تعیین می کنند. در صورتی که شما از حضور پسران رهبران جهادی نگران هستید، به نظر من بهتر است از این مورد با کمیسیون چانه بازی نکنید. کمیسیون تعهد دارد که شفاف عمل کند. شما اگر نگران هستید، شعور سیاسی مردم را بالا ببرید، که کدام کاندید گزینه خوب برای آینده سیاسی بوده می‌تواند.

در پایان، بانو حسن روند مداخلات در امور کمیسیون و کارهای انتخاباتی چگونه است، آیا مداخله صورت می‌گیرد؟

مداخله در جامعه ای که تمام ساختار از هم پاشیده است. خصوصا حاکمیت قانون صدمه دیده است. در مورد شخص خودم موردی را ندارم که مداخله کرده باشند یا تقاضای خلاف قانون یا توقع کرده باشند اما در پروسه ثبت نام رای دهندگان همکاران ما در ولایات زیر فشارهای مسوولین امنیتی و مسوولین درجه یک ولایات حتی وکلای برحال مجلس نمایندگان قرار گرفته بودند. گزارش‌های متعددی وجود داشته است اما کمیسیون توانسته مقاومت کند ولی مواردی که مجبور می‌شدیم به ارگان‌های عدلی و قضایی و ارگان‌های محل گزارش دادیم تا مانع مداخلات در امور کمیسیون شوند.

گفتگو از وحید فرزان – خبرگزاری جمهور