در حکومت وحدت ملی تطبیق کامل توافقنامه سیاسی شرط نیست

مجیب الرحمن رحیمی سخنگوی ریاست اجراییه و یکی از نزدیکان عبدالله عبدالله رییس اجرایی است.
از تشکیل حکومت وحدت ملی بیش از سه سال میگذرد اما انتقادها نسبت به کارکرد حکومت وحدت ملی بیشتر شده است؛ انتقادهایی که ریشه در عدم تطبیق توافقنامه سیاسی دارد. اکثریت جریان های سیاسی برگزاری انتخابات زودهنگام، برگزاری لویه جرگه سنتی و تغییر نظام سیاسی  و حتی ایجاد حکومت موقت را مطرح می کنند؛ یعنی حکومت کنونی پاسخگوی مردم افغانستان نیست.
 
سپاس آقای رحیمی که فرصت تان را در اختیار ما قرار دادید!  بیش از سه سال از تشکیل حکومت وحدت ملی گذشت، حکومتی که بنیاد آن را توافقنامه سیاسی شکل می دهد، سرنوشت این توافقنامه چی شد و به کجا رسید؟
بخش های عمده ای از توافقنامه سیاسی عملی شده است ولی بخش هایی از توافقنامه هنوز عملی نشده که باید عملی شود. بخش هایی که عملی نشده، مشروط به برگزاری انتخابات است. اصلاحات در نظام انتخاباتی، برگزاری انتخابات شفاف و قابل قبول و بعد از آن مرحله تکمیل شدن نصاب لویه جرگه و بحث تغییر قانون اساسی می رسد اما در دیگر ابعاد توافقنامه، مثل تشکیل حکومت وحدت ملی، بخش چگونگی مشارکت در قدرت سیاسی، بحث توزیع تذکره های الکترونیکی، اصلاح نظام انتخاباتی و مواردی که بیشتر به اصلاحات برمیگردد، پیشرفت هایی شده اما شاید پیشرفتها و دستاوردها صددرصد کامل نشود، اما به هرحال گام هایی برداشته شده است.
 
ولی بخش های زیادی از توافقنامه عملی نشده است؛ کمتر از دو سال به پایان حکومت باقی مانده، آیا فرصت برای عملی شدن موارد باقی مانده توافقنامه سیاسی وجود دارد؟ یا اینکه حکومت به همین شکل و بدون اجرای ماده های توافقنامه سیاسی، عمر خود را تکمیل خواهد کرد؟
اراده سیاسی و تصمیم رهبری حکومت وحدت ملی همین است که گام به گام پیش میرود تا وقتی اصلاحات عملی به وجود آمده و توافقنامه عملی شود. عمده ترین آن فراخواندن لویه جرگه و بحث ایجاد مقام صدارت اجرایی در نظام سیاسی افغانستان است. انتخابات شورای ملی و شوراهای ولسوالی ها باید برگزار شود تا نصاب قانونی لویه جرگه قانون اساسی تکمیل شود که به سوی برگزاری آن حرکت کنیم. البته خواست ما این بوده که بدون وقفه تلاش تلاش کنیم و تلاش کردیم تا اصلاحات عملی شود اما موانعی وجود داشته است که نتوانسته ایم طوری که لازم بود، سریعتر پیش رفته و تعهدات خود را عملی کنیم.
 
در مورد پست صدارت بگویید که چگونه روی آن کار خواهید کرد تا مقام صدارت در ساختار سیاسی روی کار آید؟
خب فعلا مقام ریاست اجرایی وجود دارد که همان صدارت اجرایی یا مقام صدر اعظم در ساختار سیاسی است اما مشکلی که وجود دارد، تغییر قانون اساسی است. یکی از خواسته های مان در انتخابات تغییر نظام بود از ریاستی به پارلمانی. اولین گام ایجاد صدارت تلقی شد در مرحله بعد از بن بست انتخاباتی و شکلگیری حکومت وحدت ملی، به صورت طبیعی گام هایی را در تغییر نظام برداشته ایم، یعنی عملاً نظام غیرمتمرکز به وجود آمده است، نظام مشارکت سیاسی بلند رفته است به رغم این که تبلیغات می شود که این نمونه ها مؤثر نیست، ولی در جامعه بعد از جنگ مثل افغانستان، بحث مشارکت جریان های سیاسی، اقوام و احزاب یک امر ضروری است، به خاطر تامین ثبات، حضور مردم و رفتن به سوی دموکراسی، در این نمونه ها تجربه کرده ایم. شرط نیست که تغییر در این دوره به وجود آید، خواست انتخاباتی ما به قوت خود باقی است، تلاش میکنیم که تغییرات لازم در قانون اساسی در صورت برگزاری لویه جرگه، به وجود آید تا مرحله به مرحله بتوانیم به سوی نظام پارلمانی غیرمتمرکز حرکت کنیم.
 
شما از موانع در راستای تطبیق توافقنامه سیاسی گفتید، دقیقا این موانع ریشه در کجا داشته است؟ ارگ ریاست جمهوری؟
چالش ها بیشتر سیاسی است. ما عملا در حکومت ائتلافی حضور داریم، خواست هایی داریم و تیم رقیب مان هم خواست هایی دارد. موانع در راستای آوردن اصلاحات امنیت نبود، شاید بخش حکومتداری، تامین امنیت و ارائه خدمات به چالش های امنیتی روبرو بود. تعهداتی که در توافقنامه داشته ایم، موانع در درون حکومت در تصمیم گیری های سیاسی، در مشوره خواهی و رایزنی، تا راه حل معقول پیدا شود که اکثراً راه حل پیدا شد ولی با تاخیر که به مراحل مختلف در این مورد صحبت شده است.
 
مشخصا در مورد لویه جرگه ای می پرسم که جریان های سیاسی در مورد برگزاری آن تاکید دارند که در این واخر خیلی جدی مطرح شده است، آقای رحیمی، آیا ریاست اجراییه برگزاری این لویه جرگه را راه عبور از بحران میداند؟
نظر ما مشخص است! لویه جرگه در قانون اساسی تعریف مشخص دارد، در حالات و موارد خاصی می تواند برگزار شود؛ اگر شرایط لازم ایجاد شود، یا نصاب مکمل برای لویه جرگه داشته باشیم. اما لویه جرگه سنتی ساختار غیر دموکراتیک بوده، در گذشته اکثرا به خاطر قدرت فراخوانده شده است، به خاطر عملی کردن خواست های زمامداران. یک نهاد غیردموکراتیک است و مشروعیت آن همیشه زیر سئوال بوده است، حتی زمامداران وقتی لویه جرگه سنتی را فرا خواندند حتی فیصله آن را هم قبول نکردند، آخرین مورد آن با آقای کرزی بود که در مورد توافقنامه امنیتی بود. لویه جرگه سنتی دیگر جایگاهی در نظام افغانستان ندارد، کسانی که مطرح می کنند به خاطر اعمال فشار و اهداف سیاسی شان مطرح می کنند، یک حادثه و حالتی شکل نگرفته است که مستلزم برگزاری حتی لویه جرگه قانونی باشد. یک موردی که حرف میزنیم، بحث تغییر نظام است که در توافقنامه سیاسی آمده است، در غیر آن نیازی برای برگزاری لویه جرگه سنتی نیست و مردم افغانستان این مسئله را درک می کنند.
 
ریاست اجرایی آیا به ترکیب کمیسیون مستقل انتخابات باور دارد؟ آن گونه که اکثر جریان های سیاسی به شمول ائتلاف شمال افغانستان به رهبری استاد عطامحمد نور که به ترکیب کمیسیون مستقل انتخابات بی باور است.
اعتراضات جدی نسبت به ترکیب کمیسیون مستقل انتخابات وجود دارد، در مورد کمیسیون انتخابات هم از طرف نهادهای جامعه مدنی، مخالفان سیاسی و هم در درون حکومت ملاحظاتی بود که بر همان اساس رئیس دارالانشا آقای امام محمد وریماچ کنار زده شده است... دوستانی که تازه به این مقام ها انتخاب شده اند، نیازمند زمان و مجال بیشتری برای کار هستند.
توقع ما این است به عنوان ریاست اجرایی، از کمیسیونی که مستقل است باید به صورت مستقلانه عمل کند چراکه یکبار تجربه بد انتخاباتی داشتیم، مردم اعتماد خود را نسبت به انتخابات از دست دادند. این ها هم اعتماد مردم را به دست آورند و از سویی هم از طریق راهکارها و مکانیزم هایی پیش بروند که شفافیت انتخابات آینده را تضمین کند؛ در غیر آن هم مملکت به سوی بحران میرود و هم ثبات سیاسی متزلزل می شود و نیز کمیسیون اعتبار لازم را به دست آورده نمی تواند که در چنین حالتی به سوی بن بست و بحران دیگری خواهیم رفت.
 امور و قضایایی که در تقویت و نهادی که مربوط ریاست اجرایی می شود، رییس اجرایی به سرعت و با قاطعیت به قضایا رسیدگی کرده و تلاش نموده که کمیسیون انتخابات را کمک کند تا وظایف خود را انجام دهد، شما شاهد بودید که دو دور انتخابات قربانی عملکردهای این کمیسیون شد، به هیچ صورت نمی خواهیم تجربیات تلخ گذشته انتخاباتی تکرار شود، وقتی به قدرت باشیم، اجازه نمی دهیم که سناریوی گذشته تکرار شود، چون ثبات و صلح افغانستان با خطر مواجه می شود.
 
آقای رحیمی! شما در حالی از تضمین شفافیت در انتخابات آینده سخن میزنید که تاهنوز با کارهایی که انجام شده، زیاد امیدواری در انتخابات آینده ایجاد نشده است، ذهنیت های عامه مردم این گونه است که اگر مدیران انتخاباتی ناکام هم بمانند، بار دیگر به حیث سفیر در کشورهای خارجی معرفی خواهند شد، پاسخ شما به این افکار چیست؟
انشاءالله که چنین نمی شود، ریاست جمهوری و ریاست اجراییه با جدیت روند انتخابات را دنبال می کنند، امیدوارم که در مرحله بعدی انتخابات نسبتاً با اعتبار و سالم داشته باشیم؛ روی یک نقطه تاکید داریم به عنوان یک اصل، ثبت نام رای دهندگان است. بحث تکنالوژی مطرح شده است اما این که از تکنالوژی استفاده شود یا نشود، بحث پیچیده است در درون حکومت و کمیسیون ها، عمده ترین مسئله ثبت نام رای دهندگان است، باید نام شان قبل از رأی دادن ثبت گردد  و سند معتبر در اختیار داشته باشند که با عملی شدن این طرح، بتوانیم جلو تقلب و جلو تکرار فاجعه گذشته انتخاباتی را بگیریم.
 
شما گفتید که امام محمد وریماچ رییس دبیرخانه کمیسیون مستقل انتخابات برکنار شده است، رهبران حکومت بر سر معرفی شخص جدید در این مقام، به توافق رسیده اند؟
رییس جمهور تصمیم گرفته است و تصمیم رییس جمهور مورد تایید رییس اجرایی است و به زودی کسی در این مقام معرفی خواهد شد...
.
شما چقدر به نگرانی های جریان های سیاسی باور دارید که آیا در این شرایط به نگرانی های شان پاسخ داده شود؟ نگرانی های مشخصا ائتلاف شمال افغانستان مطرح کرده است.
طبعا، این ها شخصیت ها و رهبران سیاسی افغانستان هستند، مثل همه مان دل شان به این وطن می سوزد، نگرانی های مشروع دارند و برخی جریان های مخالف حکومت که اپوزیسیون ها هستند، دیدگاههای شان را دارند که قابل احترام است. طبعاً حکومت در مراحل مختلفی، نشست ها و مشوره هایی با این جریان ها داشته است، دیدگاه های شان محترم است، به نگرانی های مشروع و سازنده آن ها که حکومت را در رهبری درست کمک کنند، در پذیرفتن این دیدگاه ها و مورد بحث قراردادن نگرانی های شان در حکومت شک و تردیدی نیست.
 
برخی از این جریان ها حکومت موقت را مطرح می کنند!
جریان هایی که در افغانستان در یک سطح گسترده به عنوان جریان سیاسی حضور دارند، تا هنوز چنین بحثی را مطرح نکرده اند. تعدادی جریان ها و حزب های سیاسی این مسئله را مطرح کردند اما دیدگاه های شان شخصی است ولی از نظر اکثریت مردم افغانستان و از نظر حکومت، یک حرف کاملا بی معنی است. ما قانون اساسی و  ساختار سیاسی داریم، این به معنی آن است که تمام دستاوردها و ساختارها را بشکنیم از سر، قاعده بازی و رفتن به سوی دموکراسی را از نو آغاز کنیم، معقول نیست، به نفع حکومت به نفع مردم افغانستان نیست. ولو هرکسی مطرح کند. قدرت در این ساختار میراثی نیست، قدرت به صورت دوره ای، دوران می کند، احزاب سیاسی به جای رفتن دیدگاه هایی که به نفع افغانستان است، دولت را انتقاد کنند، بسیج شوند و در انتخابات حضور یابند. اگر توان دارند نمونه بهتری را ارائه کنند، بحث لویه جرگه و حکومت موقت طرفدار و حمایت جدی در افغانستان ندارد، به نفع افغانستان نیست.
..............
مشخص تر در مورد دیدارهای رییس اجرایی و استادعطامحمد نور بگویید که همین چند روز باهم دیدار کردند، این رابطه در چی حدی است؟
دیدارها به صورت عادی صورت میگیرد. در گذشته این دیدارها صورت گرفته و جریان داشته است. حالا هم ادامه دارد. رییس اجرایی به مزار رفته بود با استادعطا ملاقات کرد، وقتی استاد عطا کابل آمد با رییس اجرایی دیدار و صحبت کرد. صحبت های شان در مورد وضعیت افغانستان و قضایای مختلف بوده و در آینده هم جریان خواهد داشت.
 
آقای رحیمی، این روزها بار دیگر آمدن جنرال دوستم به کابل مطرح شده است، دیدگاه ریاست اجرایی در مورد پرونده آقای دوستم چی است؟
موضع حکومت واحد و مشخص است. قضیه حقوقی است به دادستانی معرفی شده است و از مجرای حقوقی و قضایی دنبال شود. بیشتر از این نظر خاصی در مورد شخص آقای دوستم که شخصیت محترم است، نداشتیم. واقعه ای اتفاق افتاده و کسی ادعا کرده است و این ادعا از مجرای قانونی آن باید دنبال شود.
 
برای بازگشت جنرال دوستم آیا موانعی وجود دارد؟
بحث اصلی مسئله حقوقی قضیه است.
 
موانع است یا نیست؟ فقط همین مسئله را روشنی بیندازید
مسئله از سوی دادستانی و مراجع عدلی و قضایی دنبال می شود. این نهادها در مورد آمدن یا نیامدن جنرال دوستم تصمیم بگیرند. این که با این قضیه چگونه برخورد کنند ما در ریاست اجراییه یا حکومت کدام موضعگیری بالاتر و یا کمتر از این نداریم. مسئله ای است که اتفاق افتاده، دعوا جریان دارد و از مجرای نهادهای عدلی و قضایی دنبال میشود.
گفتگو از وحیدفرزان – خبرگزاری جمهور