مغزِ بیکار، خانه شیطان است!

داکتر نسرین اوریاخیل وزیر کار و امور اجتماعی فرزند زمان الدین اوریاخیل، در سال ۱۳۴۳ در کابل به دنیا آمده است. او تعلیمات ابتدایی خود را در لیسه عالی رابعه بلخی به اتمام رساند و بعد از آن، از رشته طب از دانشگاه کابل فارغ شد و سند ماستری اش را در رشته صحت عامه به دست آورده است.
بانو اوریاخیل، به حیث استاد پزشکی در دانشگاه طب کابل، رییس بیمارستان زنانه "رابعه بلخی" و به عنوان رییس بیمارستان ملالی زیژنتون ایفای وظیفه کرده است.
وزیر کار و امور اجتماعی، سال گذشته از سوی وزارت امور خارجه امریکا به عنوان فرد پیشتاز و برجسته در زمینه بهداشت زنان و زایمان نام برده شد و جایزه زن شجاع جهان را دریافت کرد.
در این اواخر، به دلیل عدم مصرف بودجه وزارت کار، از سوی مجلس نمایندگان، سلب صلاحیت گردید که این مسئله اکنون تحت بررسی دادگاه عالی قرار دارد.
وزیر کار و امور اجتماعی، در حالی از سوی مجلس نمایندگان سلب صلاحیت می شود که هم اکنون بحران بیکاری در افغانستان، به اوج خود رسیده است.

بانو اوریاخیل، تشکر که فرصت تان را در اختیار خبرگزاری جمهور قرار دادید؛ هرچند که همگان، شاهد وضعیت بازار کار در کشور هستند، اما برای بحث بیشتر، میخواهم بپرسم که در شرایط کنونی، وضعیت بازار کار در چه حالی قرار دارد؟
تشکر از شما! قسمی که همه می فهمیم، بیکاری یک معضل ملی است. براساس بررسی که در سال ۲۰۱۴ انجام شده بود، سطح بیکاری را ۲۲ فیصد وانمود کرده که البته این درصدی بیکاری مطلق است، زیستن تحت خط فقر ۳۹ فیصد بود، این سروی در سال ۲۰۱۴ صورت گرفته است. اکنون دو سال از این سروی میگذرد و ما در ختم سال ۲۰۱۶ و آغاز سال ۲۰۱۷ میلادی قرار داریم. مطمئنا چالشهای بیکاری احتمالا بیشتر شده است و سطح بیکاری بالا رفته است. مهاجرت، یکی از پیامدهای بیکاری است که هنوز ادامه دارد، سطح ناامنی ها هم نقش دارد ولی امیدوار هستیم که این حالت بهبود یابد. دولت برنامه های بزرگی را پیش رو دارد که البته یکی از این برنامه ها افتتاح خط ریل آقینه است. اگر این پروژه ها دوامدار باشد، برای اقتصاد کشور به یک زیربنای واقعی تبدیل میشود. در سالهای گذشته افغان ها فرصت ها را از دست داده بودند، پروژه های کوتاه مدت بدون دوام و بدون اینکه به بنیاد اقتصادی پروژه ها فکر شود را نداشتیم. فعلا کارهایی که صورت میگیرد، کمی زمانگیر است اما برای دوام حمایت اقتصادی کشور و محو بیکاری در آینده یک سال یا دو سال دیگر، فکر میکنم این بنیاد اساسی گذاشته خواهد شد و بیکاری در سطوح مختلف پایان خواهد یافت.

می توانید، بگویید که آمار بیکاری در کشور به چه تعداد می رسد و این بیکاری، از کجا نشأت می گیرد؟
سروی که صورت گرفته بود، سروی حالت زندگی مردم افغانستان است که در سال ۲۰۱۴ صورت گرفته بود. اما چون دو سال میگذرد. ما باید در سال ۲۰۱۶ آمارهای جدیدی را ارایه کنیم. آمار تخمینی داده نمیتوانم، بناءاً احساس میکنم، بسیار زیاد تغییر کرده است و فکر میکنم که نسبت به دو سال گذشته، سطح بالاتری از بیکاری را داشته باشیم. اما آمار دقیق ندارم. میدانم که اکنون واقعاً بیکاری معضل عمده کشور ماست اما کاهش بیکاری تنها وظیفه یک وزارت نیست؛ این بین همه سکتورهاست و وزارت های مختلف مسئولیت های مختلف دارند. مخصوص وزارت های سکتوری و اقتصادی که فکر ایجاد کار را بکنند. برای زن و مرد، کار ایجاد کنند. ولی وزارت کار، میخواهد یک سروی مارکیت یا بازار کار را داشته باشد که فعلا چی در افغانستان ضرورت است، کدام رشته و کدام افراد باید تربیه شوند برای پروژه های اقتصادی بزرگ.
امیدوار هستم سروی که در سراسر کشور به راه انداخته ایم، تا ماه جولای تمام شود و اولین ارقام از نظر مارکیت را ارایه کنیم که به کدام نیروها ضرورت داریم. همچنین باید ظرفیت هایی ایجاد کنیم که کادرهای علمی تربیه می کنند و نظر به مارکیت کار می کنند مخصوصا در بخش تعلیمات غیر حرفوی. بر اساس ضرورت بازار کار در هر ولایت، افرادی را آموزش بدهیم که نه تنها از لحاظ کمیت بلکه از نظر کیفیت نیز مؤثر باشند. در کوتاه مدت میخواهیم کارگران افغانستان که توانایی دارند به بیرون از کشور روان کنیم، از آن جمله عربستان است که به زودی، تفاهمنامه ای میان افغانستان و عربستان عقد خواهد شد، که ویزه را برای کارگران افغان آزاد می کنند و با هویت افغانی به طرف کار خواهند رفت ولی باید در درازمدت که بیشتر از ۶۰ فیصد نفوس کشور را جوانان تشکیل می دهد، در خود مملکت زمینه کاری فراهم شود تا افغانستان از این معضله رهایی یابد.

چند درصد از بازار کار افغانستان به دست کارگران خارجی قرار دارد؟
فعلا آمار دقیق ندارم که کارگران خارجی در بازار کار فغانستان به چی تعداد میرسد. اما در مجموع کارگران خارجی و داخلی داریم اما اکثرا در وزارت کار به خاطر جواز مراجعه می کنند. ما آن عده از اتباع خارجی که بخاطر جواز کار مراجعه می کنند، بررسی می کنیم، اگر در بازار کار افغانستان نیروی متخصص یافت شود، به اتباع خارجی جواز کار نمی دهیم. در آینده نزدیک، اطلاعات نیروی انسانی آماده می شود و سروی که روی دست داریم، مشخص خواهد شد که چقدر قوای بشری داریم، بر اساس این دیتابیس، کسانی که به مملکت شرایط کار را دارند و می توانند خودشان کار کنند، نباید اتباع خارجی جواز کار دریافت کنند.

خب، طبیعی است که بخش بزرگی از بازار کار افغانستان به دست خارجی هاست، آیا می توانید بررسی کنید که چقدر پول افغانستان به جیب کارگران خارجی سرازیر می شود؟
این واقعیت است که اتباع خارجی با پول کمتری کار نمی کنند. طبعاً به خاطر منفعت خود می آیند و پول زیادی را دریافت می کنند اما تلاش داریم که براساس پلان استراتژیک ده ساله یا پانزده ساله برای انکشاف افغانستان؛ برای تمام موسساتی که کدر تربیه می کنند، این ها کادرهای ورزیده را بر اساس نیاز بازار کار تربیه کنند که چقدر متخصص ضرورت داریم. فعلا در بخش های زراعت، خط ریل و موارد دیگر مشکلات داریم. ولی بعد از این ما بر اساس آن عمل کنیم نه این که به تعداد بسیار زیاد کسانی را جذب کنیم که سرانجام بیکار می مانند. بناءاً تربیه کادرها باید در توازن بازار کار صورت گیرد.

پرسش پایانی؛ بحران بیکاری چقدر به وضعیت ناامنی ها دارد و آیا به راستی در تشدید جنگ تاثیرگذار بوده است؟
یک متل است که میگویند:"مغز بیکار خانه شیطان است" و کسی که بیکار باشد، سطح ناامنی ها بالا میرود. به خاطر اینکه یک مصروفیت سالم ندارد، آنانی که بیکارند به ناامنی دست میزنند، با مخالفان می پیوندد یا حداقل در جاهایی ظاهر می شوند که بر ضد آسایش مردم فعالیت می کنند. بناءاً همه می دانیم این حقیقت است که ناامنی زاده بیکاری است، هر وقتی که به مردم مصروفیت سالم، ایجاد می کنیم، به این معنی است که ناامنی را از بین می بریم و برای از بین بردن ناامنی، مردم باید مصروف کار شوند.
گفتگو از وحید فرزان – خبرگزاری جمهور