تحرکات داعش آمادگیهایی است برای سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ . نتایج دقیق آن را در سال ۲۰۱۷ خواهیم دید و نیز تعداد افغانی هایی که تحت نامهای مختلف به خاورمیانه، سوریه و عراق می روند و می جنگند، آن ها هم تربیت شده درکنار داعش تا دو سال دیگر (به داعش افغانستان) خواهند پیوست و این جنگ وسیع خواهد شد

عبدالکریم خرم رییس دفتر حامدکرزی رییس جمهور پیشین افغانستان بود. او از آغاز تا پایان حکومت قبلی در تیم آقای کرزی بود.
وی متولد سال ۱۳۴۲ در کابل، دانش آموخته پولی تخنیک کابل و دارای سند ماستری رشته حقوق بین الملل و دیپلماسی از دانشگاه مطالعات روابط بین المللی پاریس می باشد.
آقای خرم در سال ۲۰۰۸ الی ۲۰۱۰ به عنوان وزیر اطلاعات و فرهنگ از مجلس نمایندگان رأی اعتماد گرفت و پس از سال ۲۰۱۰ تا پایان کاری حکومت، به عنوان رییس دفتر آقای کرزی ایفای وظیفه میکرد.
در زمان حکومت آقای کرزی، همواره در خصوص روابط با پاکستان، گفتگوهای صلح، امضای توافقنامه امنیتی و... نقش داشته و از چگونگی قضایای موجود اطلاع دارد.
وی به خبرگزاری جمهور می گوید که تشکیل حکومت وحدت ملی برنامه امریکا در سال ۲۰۰۹ بود که کرزی آن را خنثی کرد. آقای خرم در مورد گفتگوهای صلح با پاکستان نیز می گوید: سیاست پاکستان تغییرناپذیر است، به گفتگوهای صلح امیدوار نیستیم...

تشکر آقای خرم که وقت تان را در اختیار خبرگزاری جمهور قرار دادید؛ نخست از حکومت وحدت ملی می پرسم که کارکرد یک سال گذشته رهبران حکومت وحدت ملی در مدیریت بحران، چگونه بوده است؟
بسم الله الرحمن الرحیم! خب خلاف توقعی که می رفت، به جای بهبودی، خرابی به وجود آمده است و بسیار مسائلی که می شد خوبتر مدیریت شود، اما نشد. وضعیت اقتصادی، وضعیت امنیتی، و حتی در خود اداره، مشکلات زیادی موجود است و مشکلاتی که سابق بود در کنار آن، افزوده شده است و برخلاف چیزی که تبلیغ می شد، برخلاف آن امضای قرارداد امنیتی وضعیت را بدتر ساخت. در مجموع وقتی که دیده شود وضعیت به جای بهبودی، رو به سوی خراب شدن روان است.

تفاوت عمده میان حکومت وحدت ملی با حکومت آقای کرزی که شما رییس دفتر آن بودید، در کجا می بینید؟
تفاوتها موجود است، این یک امر طبیعی است. اصلا شکلی را که حکومت وحدت ملی به خود گرفت، حکومتی است با دو مرکز قدرت؛ این یک مشکل کلان است. مانع بسیاری کارها شده است، این برنامه را امریکا در سال ۲۰۰۹ طرح ریزی کرده بود که کرزی مانع آن شد اما این برنامه امریکا بعد از پنج سال تحقق یافت و به اهداف خود رسید. انتخابات مشکلاتی داشت، مثل سایر کشورهای دیگر. تا حدی که بدنام شد. این بحران قصداً به همین خاطر شد که مؤسسات دولتی از آنجمله کمیسیون های انتخاباتی بدنام ساخته شوند. بار اول بود که به صورت مستقل انتخابات را برگزار کردند، با همین برنامه ها، تا که قدرت تقسیم شود و تقسیم قدرت عواقب ناگوار و وضعیت فعلی را به وجود آورده است. فعلا دیده می شود که میزان نارضایتی ها بلند شده است.

میشه بفرمایید که به وجود آمدن دو مرکز قدرت در حکومت وحدت ملی، مانع چی کارها شده است؟
اول اینکه، حکومت وحدت ملی یک مشکل کلان با قانون اساسی افغانستان دارد. ما بر اساس قانون اساسی، نظام متمرکز داریم. حالا دو مرکز تصمیم گیری داریم و این دو مرکز طبعا سرعت کارها را کم کرده است. ادارات جبراً تقسیم میشود و رقابت های ناسالم به وجود می آورد و این مسئله، حکومت مرکزی را ضعیف می سازد. من فکر میکنم که اصلا هدف امریکایی ها همین بود که حکومت مرکزی ضعیف باشد و در اطراف، ناامنی ها و جنگ باشد تا این که امریکا، برنامه کلان خود را در سطح افغانستان و منطقه عملی کند. در این طور شرایط، با روی کار آمدن یک حکومت ضعیف، این برنامه های امریکا بهتر عملی می شود.

در حکومت قبلی، بحث طالبان موضوع داغ بود و همزمان با ایجاد حکومت وحدت ملی، در کنار طالبان، پروژه داعش افزوده شد. بررسی شما نشان دهنده چه موضوعی است که مدیریت داعش به دست چی کسانی است؟
یکی خب داعشی است که در شرق میانه است؛ در کشورهایی مثل سوریه و عراق. آن داعش تحلیل های مختلفی دارد که به جایش باشد؛ اما داعشی که در منطقه ما است، اینجا دقیقا زمانی که قرارداد امنیتی با امریکا امضا شد بسیار زود بعد از آن، داعش بخش خراسان خود را اعلام کرد. همین جا واضح می شود که امضای قرارداد امنیتی، جنگ امریکا را داخل یک مرحله دیگر کرد که فراتر از مرزهای افغانستان باشد.
دقیقاً استعمال کلمه خراسان چیزی است که سرحدات فعلی منطقه را نفی می کند و خراسان تاریخی را در ذهن ها تداعی می کند. ایالت یا ولایت خراسان اعلام شد و همزمان با آن در شرق افغانستان تحرکات داعش شروع شد و قوت پیدا کرد. به خاطر اینکه طالب یک پدیده افغانی بود، طالب با تشکل و شعار خود نمی تواند در دیگر کشورها خصوصاً در آسیای مرکزی نفوذ کند، اینجا باید یک تشکل دیگر با یک شعار دیگر که در سطح منطقه باشد، بوجود بیاید و این برنامه را پیش ببرد، تاجایی که من معلومات دارم داعش افغانستان بیشتر نظامیان پاکستان و ملیشه های این کشور است. البته حالا که رسانه های غربی می گویند آن ها می خواهند یک پایگاه بزرگ حتی به نام ولایت یا ایالت را بسازند در مناطق شرقی افغانستان که آنطرف خط دیورند را هم در خود داشته باشد، چنین مرکز بسازند و از اینجا به دیگر مناطق گسترش یابد. چیز دیگری که مهم است با انجام عملیات در وزیرستان، تروریستهای خارجی به شمال افغانستان آمدند که اینها مستقیم با داعش ارتباط دارند و همه اینها فکر میکنم که آمادگیهایی است برای سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ . نتایج دقیق آن را در سال ۲۰۱۷ خواهیم دید و نیز تعداد افغانی هایی که تحت نامهای مختلف به خاورمیانه، سوریه و عراق می روند و می جنگند، خدای نکرده آن ها هم تربیت شده درکنار داعش تا دو سال دیگر (به داعش افغانستان) خواهند پیوست و این جنگ وسیع خواهد شد. امیدوار هستم که اینطور نشود اما برنامه همینطوری است که از مرزهای افغانستان بیرون خواهد شد.

شما شاهد هستید که شورای امنیت ملی به تکرار، از سوی برخی منابع متهم به دست داشتن به حمایت از داعش شد؛ پس با این حال، می توان سئوال کرد که در درون نظام افغانستان کسانی هستند که حامی داعش باشند؟
این ادعا در مجلس نمایندگان افغانستان مطرح شده است. قبل از آن هم مطرح شده بود. حکومت در این رابطه یک کمیسیون را تعیین کرده است که نتیجه آن باید معلوم شود. برخی از رسانه های خارجی هم در این اواخر موضوعی را نشر کردند، درباره خارجی های مقیم افغانستان حتی از سابق، این حرف ها مطرح بود که با هلیکوپترهای خود، برخی تحرکات مشکوک دارند که در ساحاتی پائین می شدند (فرود می آمدند) که در دست مخالفان مسلح و تروریست ها بود؛ این از سابق جریان دارد و شکهایی را به وجود آورده است.

در پیوند به این موضوع، میخواهم در خصوص موجودیت ستون پنجم در درون حکومت بپرسم؛ آیا بازیگر اصلی ستون پنجم خواهد بود؟
در این بخش، دو موضوع مطرح می شود: یکی، ستون پنجم این است که در داخل نظام کسانی هستند که این برنامه را پیش می برند، پس دو احتمال دیگر نیز شکل می گیرد: یکی دولت و دولتمداران، ندانسته در اینطور برنامه ای استعمال شوند و دیگری این است که عمداً و آگاهانه این کارها صورت گیرد. در مورد اول که نمیدانم، فکر میکنم امضای قرارداد امنیتی یک اشتباه بود و همان امضا زمینه ساز این جریانات بعدی شد. امیدوار هستم که مسئولین دولتی متوجه مسایل باشند، با هوشیاری توأم با شک و تردید نسبت به برنامه کشورهای غربی عمل کنند. این ضرورت است، قسمی که ما میکردیم. این که قصداً دخیل باشند و آگاهانه این کار را بکنند باید منتظر کار کمیسیون و هیئتی شویم که به خاطر اثبات این ادعا تشکیل شده است و امیدوار هستیم که نتیجه آن معلوم شود.

آقای خرم! در خصوص سفر رییس جمهور غنی به اسلام آباد میخواهم بپرسم که دیدگاه تان چیست؟ چقدر امیدوارکننده به نظر میرسد؟
مسئله اول این است، صلح نیاز افغانها است و هر نوع اقدامی که منجر به صلح شود، همه باید استقبال کنیم و پشتیبانی می کنیم اما توأم باآن، خوش باور نباشیم. زیرا سالهاست که در این مسایل درگیر هستیم و مردم افغانستان درگیر این مسایل است، عواقب بد آن را می بینند. به همین خاطر چند موضوع موجود است:
یک؛ همان روزی که در اسلام آباد نشست برگزار شد، در قندهار و کابل حملات تروریستی انجام شد و مردم بی گناه قتل عام شدند. تا جایی که من از رسانه ها شنیدم، یک بخش از طالبان به رهبری اختر منصور، این حملات تروریستی را به عهده گرفته است و گفته می شد اگر به مذاکرات صلح بیایند، در قدم اول، این گروه مذاکره کنند که همزمان با این وعده ها و تعهدات جدید پاکستان، حملات تروریستی در افغانستان انجام می شود.
دوم؛ طالبان به چند گروه تقسیم شده اند. اگر سابق با طالبان حرف زده می شد و یاهم مذاکرات می شد، یک رهبری و یک فرماندهی بود، به نتیجه رسیدن آن حتمی بود اما حالا مطمئن هستیم با یک گروهی که اگر صلح شود گروه دیگر جنگ را ادامه می دهد. بازهم نتیجه آن جنگ است و از طرف دیگر، جنگجویان و تروریست های خارجی خصوصا در شمال افغانستان موجود هستند، داعش شکل گرفت و غیره. همه اینها، فضا و اوضاع را مغلق ساخته است نسبت به سابق.
در عین حال، زمانی که باید کمک کنیم و خوشبین باشیم نسبت به اینکه تلاشهایی صورت می گیرد که صلح بیاید اما تجربه های ناکام سابق به تکرار داشتیم و این وضعیت مغلق فعلی، وادار می سازد که باید محتاط باشیم، خوش باور نباشیم و فکر نکنیم این تلاش ها حتما نتیجه خواهد داد.

تجربه ناکام حکومت آقای کرزی چی بود؟
به هر مرتبه ای تلاش می شد که مذاکرات صلح انجام شود و صلح بیاید اما هر بار به شکلی از اشکال سبوتاژ می شد، مثلا شهادت استاد ربانی از مشکلاتی بود که گفتگوهای صلح را تخریب کرد و نگذاشتند تا این گفتگوها نتیجه دهد.

در مورد استعفای رحمت الله نبیل هم لازم است تا سئوالی کنم، این استعفا چه ربطی می تواند به سفر غنی به اسلام آباد داشته باشد؟
من فکر میکنم که خودش در صفحه فیسبوک خود واضح نوشته و این را گفته است که ساحه کاری تنگ شده بود و هم نحوه سفر رییس جمهور به پاکستان را نقد کرده بود. معلوماتی که دارم، فکر میکنم اختلاف نبیل با امضای تفاهمنامه استخباراتی با پاکستان شدت گرفت و بعد از آن، حمله ای که به پارلمان افغانستان شد، در آن وقت سخنگوی امنیت ملی اعلام کرد که این کار پاکستان بود. این موضوع، اختلافات، مشکلات و سوء تفاهم زیادی را شکل داد و شاید این آهسته آهسته زیادتر شود. بعد از آن، حسام الدین خان معاون امنیت ملی خانه نشین شد. همه این ها به استعفای نبیل نقش داشته است. یک موضوع دیگر که اخیراً در مطبوعات شنیده شده است که پاکستان از حکومت افغانستان تقاضا داشته است که امنیت ملی خود را تصفیه کند که از فعالیت های طالبان پاکستانی حمایت می کند، این تقاضای پاکستان بود. گرچه رئیس جمهور این را رد کرده است اما همه این ها نقش دارد و رییس سابق امنیت ملی خودش همه چیز را واضح کرده است.

استعفای نبیل، در واقع از فشارهای پاکستان بر حکومت افغانستان بود؟
براساس چیزی که امنیت ملی گفته است، این انتباه به وجود می آید و حکم داده نمی توانم اما نوشته خود آقای نبیل واضح است.

آقای خرم! پرسش پایانی را در خصوص توافقنامه امنیتی مطرح می کنم، از نظر خیلی از آگاهان، حالا که حکومت افغانستان مرتکب اشتباه شده است، پس این اشتباه را چگونه می توان جبران کرد؟
این قرارداد با امریکا امضا شده است؛ حالا شرایط آن رسیده است که باید افغان ها در مجموع از پارلمان گرفته تا حکومت و مردم افغانستان، از امریکایی ها این را بپرسند: "شما می گفتید که با امضای قرارداد امنیتی، وضعیت امنیتی بهبود می یابد و هم نیروی امنیتی ما تجهیز می شوند و وضعیت بهتر می شود، تربیه درست می شوند و هم وضعیت اقتصادی بهبود می یابد، حالا یکی از آن خواسته ها هم برآورده نشده است؛ بلکه برعکس، بدتر شده است و امریکا باید جواب بدهد، در صورتی که جواب ندهد، و یاهم وضعیت بهبود نیابد، بعد از آن، لازم است تا حکومت و پارلمان، همه و همه، این موضوع را مورد بررسی قرار دهند.
گفتگو از وحیدفرزان – خبرگزاری جمهور