برگزاری انتخابات پارلمانی با رهبری فعلی کمیسیون، امکانپذیر نیست

شاه سلطان عاکفی رییس کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی است. او در ولایت دایکندی به دنیا آمده و تحصیلاتش را در رشته زراعت در روسیه (شوروی سابق) به اتمام رسانده. در زمان حکومت کرزی رییس دارالانشای مجلس سنا بود، با ایجاد حکومت وحدت ملی به اداره امور ریاست جمهوری راه یافت و سپس با توافق رهبران حکومت وحدت ملی، به عنوان رییس کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی تعیین شد.
بیش از چهل روز از کار کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی می گذرد و این کمیسیون در زمان کوتاه و برای آوردن اصلاحات ابتدایی تا برگزاری انتخابات پارلمانی، نخستین طرح اش را به سران حکومت ارائه کرد.
از همین رو خبرگزاری جمهور به سراغ رییس کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی رفته و این موضوعات را بحث گرفت.
سپاس آقای عاکفی از این که فرصت تان را در اختیار خبرگزاری جمهور قرار دادید؛ تاکنون دستاوردهای این کمیسیون برای آوردن اصلاحات در نظام انتخاباتی چه بوده است؟
تشکر! باید بگویم که از کار کمیسیون ۴۰ روز می گذرد. در این روزها توانستیم به تنظیم امور داخلی کمیسیون بپردازیم، طرزالعمل و کمیته های کاری ایجاد کنیم و وظایف بخش های مختلف را تقسیم کنیم. به تعقیب آن، کمیسیون به این فکر شد که به خاطر اصلاحات باید با مردم افغانستان مستقیماً مشورت داشته باشیم؛ ولی با درنظر داشت کمبود وقت، فقط توانستیم به هفت ولایت کشور سفر کردیم.
در هر ولایت تعدادی در حدود ۵۰۰ نفر را ملاقات کردیم و در شهر کابل با گروههای مختلف ملاقات داشتیم، نظریات شان را در مورد اصلاحات، شنیدیم و دانستیم که کدام عرصه های روند انتخابات، مشکل دارد و نیازمند اصلاح است.
در این ملاقاتها در مرکز و ولایات، هموطنان ما از کتگوری های مختلف به شمول رهبران سیاسی کشور، اساتید، حقوقدانان، مسئولین و نمایندگان احزاب سیاسی، نهادهای مدنی، فعالین امور زنان و...دیدگاه های شان جمع آوری شده است.
در نتیجه این ملاقات و تلاش ها که طی ۴۰ روز صورت گرفت، بیشتر از ۳۰۰ صفحه کتبی گزارشات افراد و اشخاص حقیقی و نهادها را به دست آوردیم و همه این اسناد تحت مطالعه کمیسیون قرار گرفت.
نظر به هدایت فرمان رییس جمهور که کار کمیسیون را به سه مرحله تقسیم کرده بود؛ مرحله اول آن مربوط می شود به برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی ها و مرحله دوم: برگزاری انتخابات ریاست جمهوری که چهار سال بعد است. مرحله سوم: نهایی سازی انتخابات های آینده است.
با در نظرداشت اینکه چند ماه از دوره کاری مجلس می گذرد اما انتخابات پارلمانی برگزار نشد و نظر به این امر مهم، تصمیم گرفتیم که مرحله اول کاری را هر قدر به سرعت ممکن باشد، البته با دقت لازم، این کار را انجام داده ایم که در نتیجه این مطالعات و نظرخواهی ها، خوشبختانه توانسته ایم در ۱۱ مورد پیشنهادات اصلاحی را پنج روز قبل، طبق هدایت رییس جمهور به رییس اجراییه تحویل داده ایم. حالا ببینیم که چه وقت رهبری حکومت تصمیم میگیرد.

حالا که طرح اصلاحی شما، روی میز رییس جمهور و رییس اجراییه، قرار گرفته است، تاهنوز مورد تایید و یا مورد انتقاد سران حکومت قرار گرفته است؟
خداوند را سپاسگزارم که تا هنوز نه داکتر عبدالله و نه رییس جمهور از رهبران حکومت، انتقاد خاصی نداشته اند و البته پیشنهاداتی هم تاحال نداشته اند. ماهم این طور فکر نمی کنیم که پیشنهادات ما خط قرآنکریم است و کسی نباید حرفی داشته باشد. آنچه ما ارائه کردیم بخشی از تفکر کمیسیون و هموطنانی است که ملاقات داشته ایم. باور دارم که رهبری حکومت بعد از مطالعه دقیق این طرح اصلاحی، تصامیم لازم را اتخاذ خواهد کرد.

دو عضو کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی نسبت به عملکردهای شما انتقاد داشتند و کمیسیون را ترک گفتند، در این خصوص مشکل در کجا بود؟
وقتی که ما میخواهیم دموکراسی را در کشور خود تطبیق کنیم و آهسته آهسته نهادینه بسازیم، باید بگذاریم هر هموطن ما حق داشته باشد که ابراز نظر کند. دو نفر از همکاران ما در یکی از روزها یک کنفرانس داشتند، به عقیده ما، هر افغان خوب است که نظرات خود را بدهند و در عین حال، فکر میکنم که در هر نظام و جامعه، باید یک سلسله اصول، نافذ باشد.
آنچه در کمیسیون، طی مراحل و مطالعه شده است، طبق یک سلسله اصولی شده است که در فرمان رییس جمهور آمده است و حال بر این که کدام نظر برای افغانستان مفید است بگذاریم هموطنان ما، حکومت ما و خاصتاً رهبری حکومت که حالا پیشنهادات ما روی میزشان است و صلاحیت تصمیم گیری دارند، فکر کنند. باور دارم که این دو همکار ما، نظرات متفاوت داشته اند، این از دیدگاه خصومت نسبت به افغانستان و نسبت به افراد نشده است بلکه یک فکر است. آنها هم طرز فکرشان مهم است ولی اکثریت همکاران فکر دیگری داشته اند که در اصلاح نظام انتخاباتی مفید است.
هموطنان میدانند که وضعیت افغانستان مبهم است و این که طرح ما در چه زمانی تطبیق شود، حکومت مصلحت های کشوری را بهتر از ما می دانند ولی یک امر مهم را می دانیم و متوجه باشیم که ما باید کشور خود را و مردم خود را به سوی دموکراتیزه شدن و مدنی شدن به حرکت آوریم.

در شرایط کنونی، کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی در تقابل با کمیسیون های انتخاباتی شامل کمیسیون انتخابات و شکایات انتخاباتی قرار گرفته است؛ یقینا آن کمیسیون ها از حمایت حلقاتی برخوردار هستند، چی فکر می کنید، آیا تصمیمگیری های آن دو کمیسیون، کارکردهای شما را تحت تاثیر قرار نخواهد داد؟
بسیار تشکر. یک بار هموطنان ما و کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی مراجعه کنند به اینکه چرا کمیسیون خاص اصلاحات نظام انتخاباتی ایجاد شد؟ ضرورت ایجاد این کمیسیون چی بود؟ چرا داکتر صاحبان رفتند به سوی این که تفاهمنامه امضا کنند و بر اساس آن حکومت را تشکیل دادند.
این همه، آنچه شکل گرفته است یک بک گراوند و پشت زمینه دارند و سابقه اش این است که برگزاری انتخابات افغانستان و رأی شماری های انتخابات گذشته است، نزدیک بود افغانستان را به جنجال کلان مواجه بسازند ولی رهبران سیاسی کشور همیشه این درک را داشته اند که افغانستان هرگاه به سوی فاجعه پیش می رود، جلوگیری کنند که توانسته این کار را بکنند و خوشبختانه به نفع افغان ها تمام شد.
و اما حرکات و عملکردهای نادرست که مشخصا از آقای نورستانی یا فرد دیگری نام نمیگیرم! ولی بدون شک کارکنان انتخابات که شمارشان به صد هزار نفر میرسند، آن ها هستند که انتخابات را مدیریت و نظارت کردند. سرانجام تقلبات و تخطی ها در کجا صورت میگیرد؟ درست است که نفی نمی کنیم که تعداد حامیان کاندیداها در تخلفات و تقلبات دخیل بودند اما اگر کارکنان انتخابات فرصت نمی دادند و بر اساس قانون عمل میکردند، هیچگونه تقلب و تخلف نمی شد.
بناءاً همین ضرورت را که چرا کمیسیون ایجاد شود، این نتیجه عملکرد کارکنان کمیسیون انتخابات بود. بنابراین حالا ما به نظریات تمام شان احترام داریم ولی بین چندین هزار نفری که در کابل و هفت ولایت کشور ملاقات کردیم، هیچ کسی یافت نشد که بگویند در کمیسیون ها از لحاظ ساختاری و ظرفیتی تجدید نظر نشوند. باور دارم که رهبری حکومت نیز به این عقیده هستند که هم ساختار و هم ظرفیت ها تقویت شوند و تجدید نظر شود.
بناءاً در چنین حالات دوستان ما فکر میکنند که اگر آوردن اصلاحات در نظام انتخاباتی و تقویت ساختاری کمیسیونها و تقویت و بهبود ظرفیتی کمیسیون ها کار نادرست است! قضاوت را به مردم می گذاریم.

جناب رییس! باتوجه به تمام مسایل، چی فکر می کنید که برگزاری انتخابات پارلمانی کدام زمان برگزار شود و در این راستا، دیدگاه شما چیست؟
سوءتفاهم نشود! باید بگویم که کمیسیون خاص اصلاح نظام انتخاباتی، آنچه را انجام داده و می دهد که برایش مربوط می شود. همه میدانند به حکم قانون، اعلام تقویم انتخاباتی از صلاحیت های کمیسیون مستقل انتخابات است و البته این صلاحیت را وقتی اعلام بکنند که با مشوره حکومت به نتیجه برسند.
از لحاظ تخنیکی، امنیتی و لوژستیکی، آمادگی ها موجود است آما آنچه به ما مربوط می شود کار چند ماهه را در چهل روز انجام داده ایم که دقت لازم را کردیم و حالا فکر میکنم باید بعد از این که پیشنهادات ما از طرف رهبران قبول شود، درباره تطبیق عملی آن هدایت داده شود. من باور دارم که اصلاحات ظرفیتی و ساختاری نیز در کمیسیون ها رونما خواهد شد. از همین جا بر اساس محاسباتی که داریم، یقیناً کمیسیون انتخابات و کارکنان شان از لحاظ تخنیکی بهتر میدانند، ما فکر میکنیم که حدود یک سال این آمادگی ها در بر می گیرد و تقویم انتخاباتی از وظیفه کمیسیون انتخابات است که باید اعلام کند.

آقای عاکفی! باتوجه به گزینش اعضای کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی، آیا قادر خواهید بود تا با ارائه طرح اصلاحی، چالش انتخابات های آینده را به طور بنیادی حل کنید؟ تا بار دیگر، اشتباهات گذشته در انتخابات آینده تکرار نشود!
در ترکیب اعضای کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی، خوشبختانه دو عضو برحال پارلمان، اعضای دوره های گذشته که مرجع مقننه است حضور دارند. در ترکیب ما حقوقدانان، رییس تقنین وزارت عدلیه و افراد دیگری هستند که تجربه و تخصص دارند. از جانب دیگر، این را مسئولانه می گویم که اعضای کمیسیون ما دوستانی هستند که هیچگاه در چهل روز گذشته احساس نکرده ایم که کدام عضو مربوط کدام قوم، حزب و یا مورد دیگری مربوط می شود، بلکه همیشه بحث کردیم که چگونه می توانیم منافع ملی علیای کشور را از طریق برگزاری انتخابات خوب تر حفظ کنیم.
فکر ما همین است که چگونه وحدت ملی مردم را تحکیم کنیم و چگونه می توانیم صلح و ثبات در نتیجه انتخابات آینده به وجود آید که اعتماد از دست رفته مردم را به دست بیاوریم؟ چگونه می توانیم بار دیگر، روند برگزاری انتخابات سالم، احیا شود و روزی شود که اکثریت رای دهنده ها، نتیجه انتخابات را بدون تشکیک بپذیرند.

آقای عاکفی! گام بعدی کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی چی خواهد بود؟
گام بعدی ما در رابطه به انتخابات ریاست جمهوری چهار سال بعد خواهد بود که تمام تلاش را خواهیم کرد تا انتخابات ریاست جمهوری چهار سال بعد، شفاف تر و بهتر نسبت به گذشته ها برگزار شود. البته بعضی مسایل مهم است که فرصت داریم که در مرحله اول زیاد وقت نکردیم، و آن مطالعه دقیق تفکیک تخطی ها و تخلفات انتخاباتی از جرایم انتخاباتی است.
این امر مهم است. در سه انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی و ولسی جرگه، نگرانی هایی بود و مردم ناراض بودند ولی هیچگاهی کارمند انتخاباتی که تقلب و تخطی کرده بود، محاکمه نشد.
معنی آن چیست؟ این است کسانی که انتخابات را زیر سئوال می برند، از آن ها بازپرسی وجود نداشت. یکی از پیشنهادات جدی ما در آینده این است و این خواهد بود که تخطی ها و تخلفات از جرایم انتخاباتی جدا شود، جرایم انتخاباتی تثبیت شود و برای آن ها، جرایم جزا معین شود و بر اساس قانون، آنانی که به تقلبات و تخلفات دست میزنند، به نهادهای عدلی و قضایی معرفی گردیده تا به محاکمه کشانیده شوند.

وحیدفرزان – خبرگزاری جمهور