دیروز ژنرال دوستم، در کنار آن‌که رسماً به قوم‌گرایی دامن زد، هم‌چنان از خود به عنوان جنگ‌جویی که حکومت‌ها را سرنگون می‌کند به ستایش یاد کرد...

یک
جوامع قبیله‌یی، جوامع غارت‌گری است. در جوامع قبیله‌یی نه تنها غارت‌گری یک امر مذموم شمرده نمی‌شود، بل از آن به عنوان یکی از راه‌های مشروعِ امرار معیشت استقبال نیز می‌گردد. رژي بلاشر، يك‌تن از محققين غربي، انواع و اقسام غارت‌گری معمول در جوامع قبیله‌یی را چنین دسته‌بندی می‌کند: «رزيه گاهی منحصر است به حمله چندمرد بدوي به گروهي يا كارواني كه از جماعات خود جدا افتاده اند، و گاهی به عكس، شامل مقدمات و اقدامات وسيعي است كه ممكن است حتي به فراهم آمدن چندين هزار جنگجو بينجامد و غرض از آن به دست آوردن چراگاه‌ها و چاه‌هاي تازه‌اي است كه براي كوچ‌هاي فصلي آنان مناسب‌تر باشد.»

دو
هرجامعه‌یی، قهرمانان خود را به بار می‌آورد. همان‌گونه‌ای که قهرمان نظام دموکراتیک انسان خودساخته است، قهرمان جوامع قبیله‌یی، غارت‌گران بزرگ و جنگ‌جویان قبیله می‌باشند. بلاشر، علت قهرمانی جنگ‌جویان و غارت‌گران در جوامع قبیله‌یی را چنین بیان می‌کند:
«درفضاي كه ناامني در آن وضع عادي تلقي مي‌شود، «رزيه» به عنوان وسيله ارتزاق و انتقام‌جويي، وظيفه مقدس است؛ بدوي ناگزير است كه مردي جنگ‌جو باشد، و جز اين چيز ديگري نمي‌تواند بود، زيرا حتي زماني كه زند‌گي وي از حد خرده چوپانان نيز تجاوز نمي‌كند، باز ناچار است از چراگاه‌ها وچاه‌ها و گله‌هاي خود دفاع كند، ناگزير است شهرنشينان را كه زندگي شان به وجود او بسته است، در پناه خود گيرد و به طوايف و قبايلي كه منابع درآمد غني‌تري را مالك اند و با قوم او هيچگونه پيوندي ندارند، حمله كند».

سه
ستایش از غارت‌گری و غارت‌گران در جوامع قبیله‌یی تا سرحدی پیش می‌رود که مفاهیم مرتبط به پدیدة غارت حتا وارد ادبیات منظوم و منثور گردیده و رخنه در زبان آدمیان می‌کند و خانة هستی آدم را تسخیر می‌نماید. من فکر می‌کنم بهترین دلیل برای اثبات این مدعا، ادبیات منظوم کشورمان می‌باشد. از آن‌جایی که جامعة مان سال‌ها با ساختار اجتماعی قبیله‌یی اداره گردیده است، ادبیات مان بیش‌تر از کشتن و سوختن و غارت کردن صحبت می‌کند. در بهترین اشعار ما وقتی بنگریم، دیده می‌شود که ترکان ختا، دایم با تیر مژگان شان مشغول کشتن هستند و یا با نگاه مسحورکننده یکی را به زاری می‌کشند و دیگری را با غمزه‌ای، وجودش را غارت می‌کنند.

چهار
تغییرات اجتماعی که در ظرف چندسال گذشته به وقوع پیوسته‌است مرا امیدوار ساخته بود که شاید رهبران سیاسی کشور از غارت‌گری و ستایش آن فاصله گرفته و با مردم‌سالاری و دموکراسی آشنا شده باشند، اما سخنان دیروزی ژنرال دوستم در همایش تیم تحول و تداوم در بغلان، نشان داد که برخی‌ها آدم‌شدنی نیستند.
دیروز ژنرال دوستم، در کنار آن‌که رسماً به قوم‌گرایی دامن زد، هم‌چنان از خود به عنوان جنگ‌جویی که حکومت‌ها را سرنگون می‌کند به ستایش یاد کرد.
ژنرال دوستم معاون اول تیم تحول و تداوم است. بنابراین، اگر این تیم به پیروزی برسد، خطر تقویت سیستم قبیله‌سالاری و بازگشت به دورة غارت‌گری خیلی محتمل به نظر می‌رسد.
عبدالشهید ثاقب- خبرگزاری جمهور