​​​​​​​سفیدنمایی امریکایی از سراج الدین حقانی

به تازگی، نیویارک تایمز مصاحبه‌ای را با سراج الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی، یکی از مخوف ترین شبکه های تروریستی که با امکانات و شبکه‌سازی های غیرمعمول، مسئول قتل هزاران انسان بی گناه در بیست سال حضور نیروهای خارجی در افغانستان بود، به نشر رسانده است. 
در این نوشته تلاش می کنم، بعضی ایرادهای جدی را که بر اصل مصاحبه نیویارک تایمز وارد است، به تحلیل گرفته و تماس مختصری روی آن ها داشته باشم.

در مصاحبۀ مذکور، ادعا شده که برای شناخت شخصیت و تفکر سراج‌الدین حقانی، با بیش از هفتاد دیپلمات، تحلیلگر، سیاست‌گر و کارشناس افغانستانی صحبت شده تا زوایای پنهان شخصیتی وی، بیشتر کاوش شود. 
ابتدا نیازی نیست که برای شناخت شخصیت حقانی، این تروریست بی رحم، قاتل حرفه یی و مزدور معلوم‌الحال که به اساس ارتباطات خانوادگی در خدمت سازمانهای استخباراتی قرار داشته، با افراد دیگری صحبت شود. مگر کدام جنبه و زاویه شخصیت وی، نا کاوش شده باقی مانده که نیاز به کاوش بیشتر داشته باشد؟ 
حقانی، از لحاظ دانش و تحصیل، یک انسان کم‌سواد، کم جرات و فاقد ویژگی های رهبری است. تنها کار مهم وی، تنظیم افراد انتحاری برای کشتن مردم بی گناه بوده که اصل طراح آن برادران و عموهای وی، محسوب می شوند. 

شخصیت حقانی با طرز دید وی، هنگام صحبت و حضور در محضر عام، به خوبی کاوش روانشناسانه شده می تواند. کم‌جرأتی و عدم اعتماد به‌نفس در سیمای وی، به گونه‌ی واضح، مشهود است. وی همانند سایر رهبران طالبان، چند همسر اختیار کرده و به لطف شبکه تروریستی اش، صاحب میلیون ها دالر است. تصاحب کرسی وزارت داخله، فرماندهی های امنیه در ولایت های مختلف، گمرک ها، اخاذی، ربودن افراد، قاچاق مواد مخدر، قاچاق چوب درختان مناطق مشرقی و جنوب شرقی، فروش و قاچاق اسلحه و وسایط بجامانده از جمهوریت مخلوع، راه هایی برای درآمد نزد وی و خانواده اش بوده اند که به لطف آن، این خانواده به یکی از ثروتمندترین خانواده ها در میان طالبان، مبدل شده اند.

در مصاحبه مذکور، تلاش شده تا سراج الدین حقانی، چهرۀ معتدل، تحول‌طلب و پیام‌آور اصلاحات در درون رژیم طالبان، نشان داده شود. از وی به عنوان تنها صدای مخالف در برابر هیبت الله، رهبر نامرئی طالبان یاد شده است. همچنین براساس اذعان نیویارک تایمز، وی خواستار بازگشایی مکاتب دخترانه، اعطای آزادیهای سلب شده‌ی شهروندان و ایجاد تغییرات بنیادین در سیاستهای رادیکال و تندروانه طالبان، می باشد؛ در حالیکه سراج الدین حقانی، با ایجاد امپراطوری مخوف ترور و وحشت، یکی از بازوهای اصلی نظامی و ماشین ترور و قتل طالبان، حساب می شود. 

حقانی ها با داشتن روابط دیرینه و مبهم با سی آی ای، به چنین قدرتی مبدل شدند و به یمن حمایت بی دریغ سی آی ای توانستند بیست سال انسان بکشند و شهرت کمایی کنند و امروز به عنوان یک ناجی افغانستان پسا امریکا معرفی شوند.

در مصاحبۀ نشرشده در روزنامه نیویارک تایمز تلاش شده است تا همانند ترفندهای گذشته استخباراتی، تقسیم بندی از طالبان خوب و بد صورت گیرد و در امتداد بازی‌های گذشته، به اغفال ذهنیت عام پرداخته شود. طوریکه در مصاحبه دیده می شود از سراج الدین حقانی به عنوان فرد میانه رو، معتدل و خواستار تعامل مثبت با جهان، نام برده شده است. در مقابل، از هیبت الله رهبر نامرئی طالبان، به عنوان فرد تندرو و رادیکال یاد شده است. 

همچنین در لابلای مصاحبه، طوری معلوم می شود که آینده تاریک افغانستان به دستان حقانی ها، به بهشت روشن مبدل خواهد شد؛ حقانی هایی که تا امروز جایزه میلیون دالری، موجودیت نام شان در فهرست تحت تعقیب شورای امنیت و ایالات متحده امریکا و عملکرد خشن و قصاب مآبانه‌ی شان، آنها را در صدر فهرست گروه های تروریستی، شهرۀ جهان ساخته است. اما تلاش نیویارک تایمز برای کم اهمیت جلوه دادن جنایات طالبان، بخصوص شبکه حقانی، تقلایی جز سفیدنمایی طالبان، قلمداد شده نمی تواند.

در این گزارش از ارتباط حقانی ها در دوران جهاد و بیست سال گذشته با امریکایی ها مخصوصا سازمان استخبارات این کشور نیز یاد شده است. به گفته روزنامه، از سال 2011 تلاشهای مخفی حقانی ها به رهبری ابراهیم عمری عموی سراج الدین حقانی برای تامین ارتباط با امریکاییها، جریان داشته و حتی یاد شده که در ابتدای حضور امریکایی ها در افغانستان، این شبکه خواستار مدارا و نوعی صلح با امریکایی ها برای ختم جنگ بودند. از دیدار های مخفی ابراهیم عمری، برای تامین ارتباط با امریکا، چنین بر می آید که این امریکایی ها بودند که تصمیم گرفتند تا حقانی ها را با یک گروه تکنوکرات غربگرا معاوضه کنند و امارت را جایگزین جمهوریت بسازند. 

همانطوریکه از حوادث بعدی فهمیده شد حقانی ها مطمئن‌ترین گزینه برای امریکایی ها بودند تا نقش اساسی را در راهبرد بی ثبات‌سازی این کشور در منطقه بازی کنند. 

میزبانی از گروه های تروریستی، ایجاد زنجیره ای از شبکه‌های تروریستی، قاچاق مواد مخدر و اسلحه، ایجاد شبح ترسناک داعش خراسان، توان بخشی عملیاتی برای داعش و در اختیار قرار دادن معادن، آب ها و جغرافیای افغانستان، در خدمت منطقه و فرا منطقه، از دستآوردهای این شبکه محسوب می شود که توانسته در انجام آن، خوب نقش بازی کند.

بر علاوه، در گزارش تلاش شده تا نقش حقانی ها بخصوص رهبر این شبکه در میان طالبان، مهم نشان داده شود تا مرحلۀ بعدی بازی با این کارت غیرقابل تعویض، به خوبی اجرایی شود. معادلات پیچیدۀ امنیتی در جغرافیای افغانستان که دینامیک امنیتی تمام منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد، طوری است که باید بازیچه های خشن، تروریستهای حرفه‌ای و متعهد به اهداف قدرت های دخیل در قضیه افغانستان، در آن نقش داشته باشند. 

بدون شک که حقانی ها یکی از این بازیچه ها هستند که در بیست سال گذشته، بارها در محک آزمایش قرار گرفته اند و موفق به‌در آمده اند. بدون شک که هدف عمدۀ این مصاحبه، ارائه تصویر مطلوب‌تر از حقانی ها برای معادلۀ تحت آزمایش غرب است که باید اجرایی شود.

مصاحبه مذکور، جنبه های بیشتر غرض‌آلود دارد که از یک طرف راز به قدرت رسیدن طالبان و قدرت‌یابی حقانی ها را روشن می سازد و از سوی دیگر، تلاش دارد تا با استفاده از موقعیت پیش آمده، روند پیچیدۀ تحولات امنیتی و سیاسی در منطقه و فرا منطقه، اوج‌گیری تنش ها در کانون های مختلف منازعه، از حقانی ها منحیث گزینه های مطلوب در تحولات آینده افغانستان، یاد کنند. 

به یقین که شعور سیاسی مردم افغانستان، بسیار بالا است و نشر چنین اکاذیبی، در سفیدنمایی مجرمان تاریخی در این سرزمین، تاثیری نخواهد داشت.

عبدالناصر نورزاد- خبرگزاری جمهور