روز جهانی مبارزه با کار کودکان و وضع غم‌انگیز کودکان افغانستان

سازمان بین المللی کار، روز 12 جون / 22 جوزا را به عنوان روز جهانی مبارزه با کار کودکان نام گذاری کرده است. هر ساله تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد با گرامیداشت این تاریخ می کوشند تا آگاهی عمومی پیرامون لزوم لغو و حذف کار کودکان را ارتقا دهند. 

امسال نیز سازمان بین المللی کار با راه اندازی کمپاینی تحت عنوان " هفته اقدام علیه کار کودکان" برای افزایش آگاهی در مورد بی عدالتی کار کودکان این موضوع را مورد تاکید بیشتر قرار داده است.

کار کودک همواره موضوعی نگران کننده بوده زیرا کودکی و معصومیت کودکان را از بین می برد و آنها را از داشتن دوران کودکی عادی و معمول محروم می کند. در بسیاری موارد، شرایط استثماری کار  بر کودکان به طور بالقوه می تواند خطرناک باشد و پیامدهای زیانبار و اغلب جبران ناپذیر به بار آورد. افزون بر این، به کار گماردن کودکان، مراحل طبیعی رشد فیزیکی و روانی آنها را دچار اختلال می کند و از این رو تهدیدی جدی محسوب می شود.

وضعیت کودکان کار در افغانستان از مسایل مهمی بوده که در طول 20 سال اخیر کمتر بدان پرداخته شده و عموما از سوی حکومت های گذشته جدی گرفته نشده بود. با وجود این که میلیاردها دالر در قالب پروژه های مختلف برای تغییر وضعیت کودکان کار به مصرف رسید اما تغییر محسوسی در مورد وضعیت کودکان صورت نگرفت. در سال 1399 حدود 3.7 میلیون کودک کار در کشور وجود داشت.

تسلط طالبان بر کشور نیز بیشتر از هر عرصه ای کودکان و زنان را تحت تاثیر قرار داده است. وضعیت کودکان کار بسیار رقت بار است و هر روز وضعیت در این عرصه بدتر می شود. بیکاری، فقر و مشکلات حاد اقتصادی به صورت مستقیم کودکان را در افغانستان تحت تاثیر قرار داده است. گزارش صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل "یونیسف" که به مناسبت روز جهانی مبارزه با کار کودکان منتشر شد نشان می دهد که از هر 5 کودک یک کودک در افغانستان از سر ناچاری و ناگریزی به کار روی آورده اند.

یونیسف در این گزارش تایید کرده است که تسلط طالبان در افغانستان به تشدید بحران کار کودکان دامن زده و وضعیت آنها را به شدت نامساعد ساخته است.

در جامعه ی سنتی و بسته افغانستان واضح و مبرهن است که قربانیان اصلی مقولاتی مانند فقر، بیکاری، تورم و نابسامانی اقتصادی بیشتر از هر قشری زنان و کودکان هستند. سالها جنگ و خشونت در افغانستان هزاران کودک را بی سرپرست کرده و این کودکان چون حمایتگری ندارند و از طرفی  دولت نیز کاری برایشان نکرده از روی اجبار به کار روی آورده اند.​

در حالی که همه آمارها از وضعیت بغرنج و رنج آور کودکان در افغانستان حکایت دارد و همه سازمانهای بین المللی فعال در این زمینه نسبت به ادامه وضع موجود هشدارهای جدی داده اند اما حکومت طالبان در واکنشی عجیب گفته است که وضعیت کودکان در افغانستان آنقدرها هم که نهادهای بین المللی در مورد آن تبلیغ می کنند خراب نیست. 

ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان تا آنجا پیش رفت که وضعیت نابسامان و رنج آور کودکان در افغانستان را برخاسته از سیاست های حکومت پیشین و جامعه جهانی دانست. جای تاسف است که گروه طالبان با فرار به جلو سعی دارند حتی وضعیت سیاه زنان و کودکان را که خود باعث و بانی حقیقی آن هستند را هم با فرافکنی به نهادهای دیگری نسبت دهد. سازمان ملل متحد در گزارشی آمار کودکانی که از سوءتغذیه حاد در افغانستان رنج می برند 3 میلیون و دوصد هزار نفر دانست. این سازمان تاکید کرد که حدود 7 میلیون کودک نیز با خطر مرگ ناشی از گرسنگی روبرو هستند.

در افغانستان زیر سلطه طالبان کودکان در بدترین شکل ممکن مشغول به کارند این شکل ها حتی می تواند مشارکت در درگیرهای مسلحانه و کار اجباری هم باشد. با توجه به بیکاری و  محدودیت های گسترده وضع شده بر کار زنان؛ کودکان را واداشته تا برای رفع مشکلات اقتصادی خانوادها به کار روی آورند.

اکنون که حدود دوسال از سیطره طالبان بر کشور گذشته چالش ها به وضوح فزونی یافته است. مقیاس رنج و مشقت از گرسنگی گرفته تا فقر مزمن و سایر پدیده های منفی رو به افزایش است. ما شاهد عقبگرد قابل توجهی در زمینه حقوق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بوده ایم که بیشتر از همه کودکان را متاثر ساخته است. در حقیقت سیاست های افراط گرایانه طالبان نسبت به زنان و کودکان باعث شده تا میزان کودکان کار حتی به مراتب از آمارهای رسمی اعلام شده سازمانهای بین المللی نیز فراتر باشد.

با تعطیل شدن اجباری مدارس، ستعداد کودکان بازمانده از تحصیل افزایش چشمگیری داشته و اکثر قریب به اتفاق این کودکان به بازار کار پرت شده اند. 
در پایان باید گفت با توجه به سیاست های طالبان در مورد وضعیت کودکان وزنان در کشور نه تنها شاهد کاهش کودکان کار در کشور نخواهیم بود که کودکان بیشتری نیز در معرض تهدیدات ناشی از سیاست های نابخردانه و غیر منطقی این گروه قرار خواهد گرفت.

فاطمه موسوی- خبرگزاری جمهور