22 ماه پس از خروج فاجعه‌بار؛ شرمساری از نوع آمریکایی

آندرس راسموسن دبیر کل ناتو می گوید که اعضای ناتو با نیروی اندک می توانست در افغانستان باقی بماند تا از سقوط فاجعه بار در این کشور جلوگیری کند. دبیر کل سابق ناتو که در نشست دموکراسی در کوپنهاگن سخن می گفت از نحوه خروج نیروهای خارجی از افغانستان نیز ابراز تاسف کرد.

مایکل مک کال رییس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا که پرونده خروج فاجعه بار این کشور از افغانستان را بررسی می کند روز دوشنبه(15می) در نامه ای به آنتونی بلینکن وزیرخارجه ایالات متحده آمریکا، پنج تن از اعضای این وزارت را برای بازپرسی به این کمیته احضار کرد.

مک کال در بیانیه خود اعلام کرد: ما از طریق تحقیقات خود به این نتیجه رسیدیم که این پنج نفر اطلاعات مهمی در اختیار دارندکه برای کشف چرایی و چگونگی خروج دولت بایدن از افغانستان کهبه کشته شدن 13 نظامی آمریکایی و مجروح شدن 47 تن دیگر وبه جای ماندن بسیاری از تجهیزات شده حیاتی است.

همچنین مک کال ( روز دوشنبه 15 می) خواستار انتشار یک تلگراف محرمانه دیپلماتهای آمریکایی مستقردر سفارت این کشور در افغانستان پیش از سقوط کابل شده و هشدار داده که در صورت عدم نشر آن تلاش های قانونی را برای تحقیر بلینکن آغاز خواهد کرد.

خروج ناگهانی بدون برنامه و شتابزده آمریکا از افغانستان آنچنان افتضاح آمیز و فاجعه بار بوده که با گذشت دو سال از زمان خروج هنوز هم جامعه بین الملل و هم نهادهای نظامی و قضایی در آمریکا خواهان بررسی بیشتر برای روشن شدن ابعاد تاریک و مبهم موضوع هستند.

هنوز هیچ دلیل روشنی از خروج سراسیمه نیروهای آمریکایی در دست نیست؛ ادعاهایی مطرح می شوند اما هیچ کدام نمیتوانند قانع کننده باشند؛ قانع کننده برای خانواده های کشته شده آمریکایی، قانع کننده برای بی خانمان شدن، آواره شدن و کشته شدن میلیون ها انسان و در نهایت قانع کننده برای وجدان بیدار بشریت... شاید دلایلی مطرح شده باشد؛ توجیهی شده باشد اماحقیقتا چه کسی قانع شده است؟

وقتی حتی مجلس نمایندگان آمریکا بعد از 22 ماه درگیر ابعاد پنهان پرونده خروج است یا همه مقامات و کارشناسان نظامی و امنیتی از چگونگی خروج فاجعه بار آمریکایی ها متاسف هستند یعنی مسئولیت پذیری و خروج ناشی ازآن در پایین ترین حد خود بوده است.

حدود 2سال پیش رییس جمهور آمریکا دستور خروج سراسیمهنیروهای کشورش را از افغانستان صادر کرد. اگر چه با این دستور پایان دو دهه حضور غیر مسئولانه آمریکا رقم خورد اما این اقدام دارای تبعات فراوانی بود.

تونی بلر نخست وزیر سابق انگلیس نسبت به خروج غیر مسئولانه آمریکا واکنش نشان داد. او ترک افغانستان را غم انگیز، خطرناک، غیر ضروری خواند و گفت که این خروج نه به نفع ماست و نه به نفع آنها. او حتی تا آنجا پیش رفت که بایدن را متهم به اطاعت از شعار سیاسی پایان دادن به "جنگهای ابدی" کرد. و هشدار داد جهان اکنون از جایگاه غرب مطمئن نیست زیرا واضح است که تصمیم برای خروج از افغانستان نه با استراتژی بزرگ بلکه با سیاست پیش می رفت.

پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان ظرف دو هفته کابل به دست طالبان فرو پاشید.

مقصر اصلی فروپاشی دولت در افغانستان بایدن خوانده شد صرفنظر از اینکه دولت اشرف غنی می توانست بعد از خروج عملکرد خوبی داشته باشد یا خیر اما مردم افغانستان این نقطه تاریک را فراموش نمی کنند.

خروج خفت باری که مانند یک انفجار هسته ای تمام ارکان سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مردم افغانستان را تحت تاثیر قرار داد و موجب فروپاشی نه فقط دولت بلکه تمام زیر ساخت ها و بنیان بسیاری از خانواده ها در جوامع روستایی و شهری شد.

اکنون و در آستانه دوساله گی فرار آمریکا و اقمارش از افغانستان؛ دفتر هماهنگی کمک های بشر دوستانه سازمان ملل متحد می گوید که در حال حاضر نزدیک به 25 میلیون نفر در افغانستان در فقر زندگی می کنند این یعنی 97 درصد مردم در افغانستان زیر خط فقر هستند و ممکن است حداقل یک میلیون فرصت شغلی دیگر در بازار کار افغانستان از بین برود. سطح نیاز ها در افغانستان بسیار فراتر از فعالیت های نهادهای فعال بشردوستانه است و آوارگی بعد پنهان خروج عیر مسئولانه آمریکا از افغانستان است که مسیر زندگی هزاران خانواده را تغییر داده و آنها را با زندگی طاقت فرسایی مواجه کرده است.

آمریکا از افغانستان خارج شد نه به‌دلیل طراحی توطئه‌ای برای روسیه و چین بلکه از آن حیث که نشانه‌هایی از افول قدرت خود را در نظام بین‌الملل احساس کرده و ضروری بود این نشانه‌ها جدی گرفته شود و تا حد امکان مورد مدیریت قرار گیرند. اما این افول و زوال قدرت ناشی از تاثیرگذاری جنگ‌های گران ایالات متحده بر بنیان‌های قدرت داخلی بود. فوکویاما در یکی از مقاله‌‎های خود در مجله اکونومیست به درستی به این واقعیت اشاره کرده بود: "ریشه‌های دیرپای ضعف و افول آمریکا بیشتر داخلی هستند تا بین‌المللی". 

هنری کیسینجر وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی اسبق و نظریه‌پرداز دیپلماسی آمریکایی در مقاله‌ای به خروج آمریکا از افغانستان پرداخت و آن‌را شکستی غیر قابل جبران توصیف کرد. او در هفته‌نامه اکونومیست، نوشت آن‌چه که در افغانستان روی داد یک شکست داوطلبانه و ناگزیر آمریکا بود و واشنگتن خود را در شرایطی دید که مجبور به عقب‌نشینی از افغانستان شد. در تصمیمی که هیچ توجه‌ای به هشدار هم‌پیمانان یا افرادی که در در طول ۲۰ سال گذشته در افغانستان حضور داشتند نشد و مشاوره‌ای با آنان صورت نگرفت. کیسینجر تأکید کرد که نمی‌توان با هیچ اقدام راهبردی دراماتیک دیگری که در آینده نزدیک در دسترس نخواهد بود، شکست در افغانستان را جبران کرد. ارائه تعهدات جدید در دیگر مناطق میسر نیست و صرفا باعث نا امیدی هم پیمانان و شادمانی کشورهای متخاصم آمریکا می‌شود.

این نظریه‌پرداز آمریکایی در بخش دیگری از مقاله خود نوشت که ایالات متحده باید به این درک برسد که هیچ اقدام در دسترس استراتژیکی برای جبران شکست خود در افغانستان وجود ندارد و نمی‌تواند تعهدات جدیدی در مناطق دیگر بدهد چرا خروج بی برنامه و شتاب‌زده از افغانستان موجب نا امیدی دوستان آمریکا و خوشنودی دشمنان و سردرگرمی ناظران شده است.

22 ماه از خروج آمریکا از افغانستان می گذرد نه تنها افغانستان که همه جهان درگیر تبعات خروج غیر مسئولانه نیروهای آمریکایی است. نظم نوین آمریکایی کل جهان را به آشوب کشیده و دگرگون کرده است. اما در این میان و از این رهگذر آنچه بر سر مردم افغانستان آمده است تنها در آمارهای روزمره نهادهای حقوق بشری نمایان نیست کافی است به وضعیت فقر، بیکاری، سوء تغذیه در کودکان وفشارهای روزافزون بر دختران و زنان در کشور نگاهی انداخته شود این نهایت دموکراتیزه سازی افغانستان توسط آمریکا و غرب است. دقیقا دلیلی که برای آن افغانستان 20 سال پیش اشغال شده بود.

فاطمه موسوی- خبرگزاری جمهور