تاثیر انتخابات ترکیه بر افغانستان

نگاهها در ترکیه به انتخابات امروز دوخته شده انتخاباتی که بار دیگر اردوغان یک طرف اصلی آن به شمار می‌رود و در مقابل اردوغان «کمال قلیچدار اوغلو» رهبر حزب جمهوری‌ خلق است.

طبق قانون ترکیه، در انتخابات ریاست‌جمهوری فرد برنده باید بیش از ۵۰ درصد آراء را از آن خود کند و اگر هیچ کدام از رقبا نتوانند این میزان رأی را به دست آورند، انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود.

این انتخابات نه‌تنها برای مردم ترکیه بلکه برای منطقه و جهان نیز اهمیت دارد؛ چرا‌که روند و مسیر تحولات در غرب آسیا، منطقه قفقاز، شمال آفریقا و حتی آینده جنگ اوکراین و بسیاری از تحولات جهانی را هم ترسیم می‌کند. پس بدیهی است که به طریق اولی این انتخابات روی همسایگان ترکیه و به شکل مشخص مناسبات جهانی و منطقه ای اثرگذار باشد؛ تا جایی که منافع ترکیه در مناطق پیرامونی و جهانی  به شکل مستقیمی با پیروزی اردوغان یا کمال قلیچدار اوغلو دو نامزد اصلی انتخابات ترکیه گره خورده است.

اتحادیه اروپا به شدت دنبال این هستند که ببینند آیا تغییری در ترکیه، کشوری که در موضوعات مختلف از جمله مهاجرت و امنیت انرژی متاثر از آن است رخ می دهد؟ هر چند روابط بین اردوغان و اتحادیه اروپا در سالهای اخیر تیره  بوده اما هنوز هم رفتار انتخاباتی اتحادیه اروپا در مورد آنچه در ترکیه اتفاق خواهد افتاد، تقریبا محتاطانه بوده و مراقب بوده اند تا یک نامزد را بر دیگری ترجیح ندهند.

با توجه به نوع نگاه دو کاندیدا؛ روسیه همچنان ترجیح می دهد تا رجب طیب اردوغان به عنوان رییس جمهور انتخاب شود. نزدیکی ترکیه به غرب می تواند به همکاری آنکارا و مسکو خلل ایجاد کند زیرا یکی از دلایلی که روابط ترکیه و روسیه در حوزهای سیاسی و اقتصادی افزایش پیدا کرده حضور اردوغان در عرصه قدرت در ترکیه بوده است. در حالی که اگر کمال قلیچدار اوغلو به قدرت برسد با توجه به تمایل وی به غرب؛ روابط آنکارا و مسکو تحت تاثیر قرار می گیرد و ممکن است روسیه در دور زدن تحریم ها مشکل پیدا کند.

هرچند کارشناسان سیاسی که انتخابات ترکیه را رصد می کنند سناریوهای مختلفی را پیش بینی میکنند اما نظرسنجی ها هم از نتایج ضد و نقیضی حکایت دارد. با این حال به نظر می رسد آراء خاکستری احتمالا تاثیر گذار این انتخابات خواهد بود.

با توجه به شعارهای اصلی دو کاندیدا و در صورت پیروزی هر کدام یقننا منطقه و جهان شاهد تحولات مهمی خواهد بود. در عرصه سیاست خارجی در صورت پیروزی اردوغان احتمالا مسیری که تاکنون پیموده شده ادامه می یابد ولی در صورت پیروزی قلیچدار اوغلو چنین بر می آید که ترکیه به سمت آمریکا و غرب و دوری از روسیه پیش خواهد رفت و این  جهان را آبستن تحولات جدیدی خواهد کرد. در دولت کمال قلیچ دار اوغلو اولویت اصلی سیاستمداران ترک، بهبود شرایط داخلی و پیگیری جلب نظر قدرت‌های غربی برای ارتقای اقتصادی و توسعه داخلی این کشور خواهد بود.

انتخابات ترکیه و مساله افغانستان
ترکیه به‌عنوان یک قدرت منطقه‌یی و عضو ناتو، نقش فعّالی در تحولات افغانستان در سال‌های اخیر ایفا کرده است. در‌ واقع پس از حملۀ ائتلاف با رهبری امریکا به افغانستان در سال 2001، ترکیه به‌عنوان یکی از اعضای ناتو در حوزۀ غیرنظامی در افغانستان فعّال بوده و پس از خروج امریکا و ناتو، تلاش کرده است تا نفوذ خود را در این کشور حفظ کند.

با سقوط دولت اشرف غنی و تسلط طالبان در افغانستان ترکیه هنوز هم یکی از بازیگران مطرح در افغانستان باقی ماند و در همین راستا حتی پیشنهاد مدیریت میدان هوایی کابل را ارایه کرد هرچند این پیشنهاد ترکیه با شکست مواجه شد اما مشخص بود که ترکیه می خواهد همچنان نقش مهمی در تحولات اخیر بعد از تسط طالبان بر افغانستان داشته باشد. 

ترکیه هنوز حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته و آنرا منوط به ایجاد حکومت فراگیر، رعایت حقوق بشر و تامین حقوق زنان، تحصیل دخنران نموده است. به باور ترکیه تعامل با شناسایی تفاوت دارد و این کشور هنوز حکومت طالبان را به رسمیت نمی شناسد.

پیروزی هر یک از دو کاندید اردوغان یا قلیچدار اوغلو بر چگونگی روابط این کشور با افغانستان تاثیر جدی خواهد داشت.

چنانکه گفته شد نگاه قلیچدار اوغلو متاثر از نگاه وی به غرب و ملی گرایی کمالیسم است که در این دیدگاه توجه اساسی به مسایل داخلی و دولت رفاه در داخل کشور خواهد بود. به عبارت دیگر در نگاه قلیچدار اوغلو تا حدودی توجه به مسایل داخلی پر رنگ تر است. در این دید کانون توجه این است که " غم داخل را بخورید به ما مربوط نیست در افغانستان چه می گذرد".

جدای از تاثیر انتخابات ترکیه بر روابط رسمی بین افغانستان و ترکیه تاثیر این انتخابات بر سرنوشت پناهندگان افغانستانی مقیم ترکیه است.

در مورد شمار پناهندگان افغان مقیم ترکیه آمار دقیقی در دست نیست. سازمان ملل تعداد پناهندگان را حدود 400 هزار نفر اعلام کرده اما آمار غیر رسمی تعداد پناهندگان را تا حدود 600 هزار نفر را بر آورد می کند.

کمال قلیچدار اوغلو در بازدیدی که از مناطق مرزی ترکیه و سوریه داشت گفت در صورت پیروزی در انتخابات؛ مهاجران سوری را حداکثر طی دو سال به سوریه باز می گرداند او همچنین گفت که مهاجرانی را که از مرز ایران وارد ترکیه شده اند نیز به ایران بازگردانده می شوند.

این در حالی است که سیاست اردوغان در برابر مهاجران همواره با تسامح بوده است حتی در بدترین شرایط که دیدگاههای افراطی مبنی بر اخراج مهاجران سوری وافغان در ترکیه مطرح شده هم اردوغان با سیاست درهای باز از مهاجران حمایت کرده است. " آنها اگر بخواهند می توانند به کشورشان باز گردند اما اگر نخواهند ما آنها را از این خاک بیرون نخواهیم کرد. او خطاب به قلیچ ار اوغلو که خواهان بازگشت پناهندگان به کشورشان بود گفت:" آقای کمال! ما تا آخر از برادران و خواهرانمان که از جنگ گریخته اند و به کشور ما پناه آورده اند طرفداری می کنیم".

همه کشورها این انتخابات را رصد می کنند و منتظر اعلام نتیجه آن هستند انتخاباتی که با توجه به نقش ترکیه در تحولات منطقه ای و جهانی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

دکتر سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور