بروز جنگ داخلی، یک کابوس ترسناک است؛ به ویژه برای مردم افغانستان که هنوز با پیامدهای مرگبار جنگ های داخلی پس از سقوط رژيم کمونیستی، دست و پنجه نرم می کنند.

حمدالله محب؛ مشاور امنیت ملی اشرف غنی هشدار داده که پس از آمادگی آمریکا برای خروج از این کشور، افغانستان با تهدید واقعی جنگ داخلی رو به رو شده است.
 
آقای محب در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت دولت افغانستان هم برای صلح و هم برای جنگ آماده می‌شود و همه تلاش خود را برای کاهش تهدید واقعی جنگ داخلی در این کشور به کار می‌برد.
 
او گفت دولت همه تلاش خود را می‌کند تا به مذاکرات صلح فرصت دهد و از طالبان هم خواست که با حسن نیت مذاکره کنند.
 محب طالبان را متهم کرد که انتظار دارند مردم افغانستان به حاکمیت این گروه تسلیم شوند.
 او تصریح کرد که پشتیبانی هوایی امریکا اکنون برای نیروهای امنیتی افغانستان در میدان نبرد علیه طالبان بسیار مهم است.
 
این تقریبا نخستین موضع رسمی یک مقام ارشد امنیتی درباره پیامدهای خروج نیروهای خارجی از افغانستان محسوب می شود؛ موضعی که حاوی نگرانی و هراس عمیق است؛ نه تنها برای دولت که حتی برای مردم افغانستان.
 
این اظهارات نشان می دهد که دولت افغانستان در غیاب نیروهای خارجی، قادر به اعمال سلطه خود نیست و برای بقا شدیدا نیازمند حضور این نیروهاست.
 
اعتراف تلخی است؛ اما واقعیت دارد؛ زیرا همین اکنون هم دولت با وجود آنکه مسئولیت مستقیم تأمین امنیت را بر عهده دارد، برای این منظور، نیازمند کمک های خارجی به ویژه در ابعاد مالی و نظامی است و روزی که این کمک ها پایان پیدا کند، مشخص نیست که دولت چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد.
 
بروز جنگ داخلی، یک کابوس ترسناک است؛ به ویژه برای مردم افغانستان که هنوز با پیامدهای مرگبار جنگ های داخلی پس از سقوط رژيم کمونیستی، دست و پنجه نرم می کنند.
 
اگرچه به باور بسیاری از تحلیلگران، جنگ جاری در افغانستان هم با توجه به شأن و جایگاهی که دولت برای طالبان به مثابه یک طرف «افغان» قایل شده، به یک معنا داخلی محسوب می شود؛ اما واقعیت این است که طالبان یک نیروی داخلی متعهد به امنیت و آرامش و آبادانی این آب و خاک نیست و یک جریان نیابتی و پیاده نظام ارتش کشور همسایه علیه دولت و مردم افغانستان به حساب می آید.
 
از سوی دیگر، جنگ داخلی مورد نظر آقای محب، ابعاد وسیع تری خواهد داشت؛ زیرا در آن، تنها دولت و طالبان، دوطرف اصلی جنگ نخواهند بود؛ بلکه احتمال می رود که طرف های دیگر نیز به نیابت از کشورهای همسایه و منطقه و حتی جهان، سر برآورند و در نتیجه یک مبارزه مرگبار مسلحانه برای تصاحب قدرت، شکل بگیرد؛ مبارزه ای که به احتمال قوی، طولانی و بسیار ویرانگر خواهد بود.
 
نکته مهمی که در این هشدار مشاور امنیت ملی اشرف غنی، نهفته است و باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد، این است که با خروج نیروهای خارجی، فروپاشی دولت مرکزی و نیروهای امنیتی، اجتناب ناپذیر به نظر می رسد؛ زیرا همانگونه که در بالا هم اشاره شد، بروز جنگ داخلی در فقدان یک حاکمیت مقتدر مرکزی، امکان می یابد؛ همان وضعیتی که پس از سقوط رژيم نجیب و برتری گروه های شبه نظامی مجاهدین به وجود آمد.
 
بر این اساس، اذعان نگران کننده مشاور امنیت ملی اشرف غنی، برخلاف ابراز اطمینان پیشین او، اشرف غنی و دیگر مقام های دولت کنونی است که بر بنیاد آن، آنان هرگونه مقایسه میان دولت مستقر و رژيم به رهبری نجیب را رد می کردند و ابتلا به سرگذشت دولت کمونیستی پس از خروج نیروهای خارجی را از اساس یک محاسبه اشتباه می دانستند.
 
این موضع تازه آقای محب اما تأیید می کند که فروپاشی نظم حاکم کنونی یکی از پیامدهای مهیب خروج کامل قوای خارجی خواهد بود.
 
در این میان، اگر ارزیابی مشاور امنیت ملی اشرف غنی را مفروض بگیریم، تصور نمی شود که خروج قوای خارجی به نفع طالبان تمام شود؛ زیرا وقتی یک نیروی بازدارنده خارجی وجود نداشته باشد، مقاومت مسلحانه در برابر سیطره بی قید و شرط طالبان، تنها راه مخالفان آن گروه خواهد بود و در آن صورت، طالبان و دشمنانش، وارد یک جنگ فرساینده و بی برنده دیگر خواهند شد که به تأمین سلطه هیچیک از طرف ها منتهی نمی شود.
 
موضوع مهم این است که این برداشت که طالبان در حال حاضر، در میدان نبرد، نیروی برتر هستند و به سادگی می توانند با خروج نیروهای خارجی، قدرت را تصاحب کنند، نادرست است؛ زیرا هنگام فروپاشی رژيم کمونیستی نیز حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار ۷۰ درصد کل کمک های مالی و تسلیحاتی خارجی را دریافت می کرد؛ اما قادر به تشکیل دولت و سلطه سراسری بر افغانستان نشد و همین ناکامی بزرگ نیز از آقای حکمتیار یک رهبر عقده ای و تشنه قدرت ساخت که ۴۰ سال کامل، جنگ و صلح و ترور و تراضی و مبارزه سیاسی و انتخابات و دموکراسی و... را امتحان کرد تا به ارگ قدرت راه پیدا کند؛ اما نتوانست.
 
محمدرضا امینی - جمهور