ویروس کرونا دیگر به هیچ مرزی ملی محدود نیست. این ویروس به سرعت در  حال جهانی شدن است و بربنیاد برخی گزارش ها حدود 180 کشور جهان را درنوردیده و همچنان سرزمین های تازه ای را فتح می کند و دولت های بیشتری را درگیر پروسه نفسگیر مهار ویروس مرگباری می کند که دست کم در حال حاضر نه تنها واکسینی برای پیشگیری و دارویی برای درمان آن وجود ندارد؛ بلکه یک الگوی ثابت و قابل استفاده برای همه کشورهای درگیر این بحران نیز در کار نیست. الگوهای مبارزه و مهار از چین تا امریکا و از ایران تا اروپا به شدت سیال و گوناگون است. در حالی که چین به عنوان خاستگاه اولیه کرونا تا حدودی توانسته آن را مهار کند و از میزان ابتلای افراد و مرگ و میر ناشی از آن به نحو قابل توجهی بکاهد در دیگر کشورها وضعیت عمیقا دشوار و بحرانی است.
 
تکاپوی دانشمندان برای دریافت راه های درمان این ویروس هم به شدت ادامه دارد؛ تا آنجا که این امر به یک عرصه رقابت میان کانون های علمی شرق و غرب بدل شده و به نظر می رسد که تولید داروی کرونا پیش از آنکه حرکتی انسانی برای نجات جان میلیون ها انسان در معرض خطر در سراسر زمین باشد، تلاشی نه چندان اخلاقی برای دستیابی به یک توانمندی استراتژیک به هدف نشان دادن تراز قدرت علمی کشورهای مختلف در برابر رقبای سنتی خویش است؛ اما بربنیاد معیارهای سختگیرانه علمی، بشر تا تولید دارویی قابل تعمیم و تجویز برای همگان، چندین سال فاصله دارد؛ این یعنی وضعیت هرگز امیدوارکننده نیست. 
 
در این میان، تنها چیزی که اهمیت پیدا می کند نحوه مواجهه دولت های ملی با ویروسی است که به تعبیر آنتونیو گوترش؛ دبیرکل سازمان ملل متحد، مرز نمی شناسد و تابعیت ندارد؛ تعبیری که از دید برخی از کارشناسان، طعنه ای گزنده به ادبیات رسمی دولتمردان امریکایی از ترامپ تا پمپئو بود که کرونا را ویروس چینی یا ویروس ووهان نامیده بودند.
 
سیاست سختگیرانه چین که از دید لیبرال ها و مدافعان افراطی حقوق فردی و نئوآنارشیست های معتقد به نفی هرگونه اقتدار مرکزی به شدت سرکوبگرانه و مخالف روح آزاد جوامع دموکراتیک است و حقوق اساسی شهروندان را شدیدا نقض می کند حد اقل تا اینجای کار توانسته یکی از مرگبارترین بحران های جهانی را در آن کشور مهار کند. نتیجه مثبت سیاست های پکن برای مهار کرونا اکنون به کانون بحث های داغ در این باره تبدیل شده که کرونا آیا استبداد و اقتدارگرایی سیستم های سیاسی به شدت متمرکز و ماهیتا غیر لیبرال را احیا می کند؟ آیا این سیاست ها تهدیدی بزرگتر از کرونا را متوجه آزادی های فردی و حقوق اساسی انسان ها نمی کند؟ آیا جهانی سازی ارزش های دموکراتیک با بازگشت دولت های ملی به عنوان مراکز تراکم قدرت، در معرض خطر قرار نمی گیرد؟
 
این نگرانی ها به ویژه برای آنارشیست هایی که هرگونه اقتدار مرکزی را نافی و ناقض آزادی های ذاتی انسان می دانند، در ابعادی چندین برابر، شدید و جدی است.
 
از سوی دیگر، گروهی از لیبرال های میانه رو، با تایید برخی اصول واقع گرایان، اعتقاد دارند که بشر در عصر جهانی شدن، همزمان با بحران های جهانی شده ای مانند کرونا و عواقب زیانبار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن نیز رو به رو است، و این در شرایطی است که توانایی بشر برای رهیافت به الگویی همسان و قابل تعمیم به همگان به منظور مواجهه با بحران هایی مانند کرونا شدیدا ناقص و نازل است.
 
به نظر می رسد که این دیدگاه حداقل درباره کرونا به واقعیت نزدیک تر است. کرونا در کمتر از دو ماه توانسته خط کشی های سیاسی سنتی میان کشورها را دوباره پررنگ کند، اتحادیه های فراملی را در عمل فروپاشیده و مرزهای ملی کشورها را احیا کرده است. داد و ستدها و رفت و آمدهای تسهیل شده میان بلوک های متحد، متوقف شده و تلاش های رویاپردازانه برای ساختن دنیایی بدون مرز رنگ باخته و درهم شکسته است. در برابر، دولت های ملی بار دیگر قدرت گرفته و در کانون توجه واقع شده اند. حتی در کشورهایی که تصور می شد مردم از دولت های مسلط، عمیقا ناراضی اند و فاصله گرفته اند، کرونا توانست این نارضایتی را تعلیق کند و فاصله میان ملت- دولت ها را از میان بردارد. این نشان می دهد که نئوآنارشیزم در حال حاضر یک رویای خوش آب و رنگ است که با واقعیت، میانه ای ندارد و نمی تواند کمکی به بالا بردن توانایی های بشر برای حل مسایل جهانی کند. این وضعیت در شرایطی که نظم مستقر به چالش کشیده می شود و نیاز به تمرکز و توحید تلاش ها برای مقابله با بحران ها تشدید می گردد، بیشتر فوریت و اهمیت پیدا می کند.
 
از سوی دیگر، بروز بحران و شیوع فاجعه، دولت های مرکزی را به اعمال بی پروای سیاست هایی وامی دارد که در شرایط عادی شاید سرکوبگرانه، استبدادی و به شدت غیر دموکراتیک به نظر بیایند.
 
اگرچه در حال حاضر، به جز چین، دیگر کشورها سعی می کنند از روش های به ظاهر دموکراتیک، قانونمند، قبول شده و تا حدودی خویشتن دارانه و کمتر سرکوبگرانه برای اعمال رژیم کنترل اجتماعی به منظور مهار کرونا استفاده کنند؛ اما اگر شرایط بیش از آنچه اکنون هست، حاد و بحرانی شود، چاره ای جز توسل به رویکردهای چینی برای مقابله با ویروسی که از چین برخاسته نخواهد بود.
 
علی راحل - جمهور