اقتصاد افغانستان؛ جنگ، مافیا و فساد

- افغانستان یک میلیارد دالر از کشورهای خارجی قرضدار است.
 
- ۲۰ ميليون (۷۵ درصد) شهروند افغانستان زیر خط فقر زندگى می‌کنند.
 
- وزارت صحت عامه: ١١٪‏ (سه ميليون) شهروند افغانستان معتاد به مواد مخدر اند.
 
- سازمان ملل: افغانستان بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده مواد مخدر است.
 
- سازمان شفافیت جهانی: افغانستان فاسدترین کشور جهان است.
 
- بانک جهانی: افغانستان بدترین کشور آسیایی برای سرمایه گذاری است.
 
این تنها بخشی از آمارهای تکان دهنده ای است که از مراجع معتبر و سازمان های بین المللی درباره وضعیت اقتصادی افغانستان، منتشر شده است. این احتمال هم وجود دارد که آمارهای واقعی بسیار بدتر از این باشد؛ زیرا ناامنی و جنگ، سلطه مافیا و سیطره فساد، اجازه تحقیقات مستقل را در این زمینه نمی دهد؛ اما بربنیاد همین آمار هم می توان ادعا کرد که وضعیت اقتصادی افغانستان، بسیار بحرانی تر از آن است که در گزارش های رسمی دولت افغانستان و یا حامیان بین المللی آن به ویژه امریکا بازتاب پیدا می کند.
 
این در حالی است که رفاه و توسعه اقتصادی، احیای زیرساخت های حیاتی، به جریان انداختن چرخ حرکت اقتصاد ملی، استخراج معادن دست نخورده و بکر افغانستان، اتصال آن به شبکه های راه و ترانزیت منطقه و جهان، تبدیل آن به چهارراه اقتصادی آسیا و... تنها بخشی از شعارهای رنگین و فریبکارانه ای بوده که از ۲۰ سال پیش تا امروز، همواره از زبان مقام های امریکایی و کارگزاران افغان مورد حمایت واشنگتن در کابل، مطرح شده است.
 
با این حال، آنچه واقعیت دارد، چیزی جز ادامه جنگ و ناامنی که تهدیدی آنی، بالفعل و مستقیم برای سرمایه گذاری و کار اقتصادی است، سلطه صریح و گسترده مافیا و باندهای مخوف و قدرتمند مافیایی بین المللی و شیوع بی مهار فساد نبوده و نیست.
 
مسؤول اینهمه نابسامانی و بحران در عرصه اقتصاد افغانستان کیست؟ چرا هنوز هم ۲۰ میلیون نفر از مردم افغانستان، زیر خط فقر زندگی کنند و برای ادامه حیات، نیاز به کمک های ناچیز جامعه جهانی داشته باشند؟ چرا باید سیاست و اقتصاد و جامعه و فرهنگ و امروز و آینده این کشور در برابر کمک های اندک چند قدرت معدود خارجی به آنها واگذار شود و آنان هرگونه که خواستند امور این مملکت را بچرخانند و از پیشرفت و توسعه و رفاه و راحت مردمان آن جلوگیری کنند؟ چرا دولتمردان افغانستان به جای آنکه به استخراج و بهره وری از منابع بکر زیرزمینی و ذخایر عظیم طبیعی این کشور، اقدام کنند، همواره چشم به جیب دیگران دارند و برای گدایی از قدرت های خارجی تقلا می کنند؟ این سیاست را کدام قدرت زورمند، پی ریخته و هدف آن چیست؟ امریکا که می خواست افغانستان را به الگویی جدید از جاپان یا کوریای جنوبی تبدیل کند، چرا بعد از ۲۰ سال متهم به حمایت از شبکه های جرمی، گروه های مافیایی، باندهای عظیم تولید و قاچاق مواد مخدر است؟ امریکا که مدعی بود افغانستان را چنگال جنگ و جنگ سالاران، نجات می دهد، چرا خودش نیز به همان دامی افتاد که شعار مبارزه با آن را می داد؛ باند اقتصاد جنگی، شبکه های جرمی و قاچاق مواد مخدر؟
 
چرا در مناطقی که جنگ میان طالبان و نظامیان خارجی، جریان دارد، مواد مخدر هم هست و یا بالعکس، چرا مواد مخدر درست همان جاهایی کاشت و تولید می شود که نیروهای خارجی و تروریست ها هستند؟ آیا میان طرف های درگیر جنگ و این تجارت مرگبار اما پرسود و پولساز، ارتباطی معنادار وجود دارد؟
 
سیاست امریکا برای بهبود وضعیت رفاهی و معیشتی مردم افغانستان چه بوده است؟ آیا این توجیه، درست است که امریکا کمک هایش را به دولت افغانستان می دهد و این دولتمردان فاسد و بی کفایت افغانستان هستند که عزم و اراده ای برای کمک به مردم شان ندارند و غرق در فساد و دزدی از اموال عمومی اند؟ اگر اینگونه است پس چرا واشنگتن همچنان از این عناصر فاسد، حمایت می کند؟ آیا جز این است که امریکا نیز همین را می خواهد و منافع خود را در افغانستانی فقیر، گرسنه، عقب افتاده و با اقتصادی مافیازده، فاسد و از هم گسیخته جستجو می کند؟
 
به نظر می رسد اکنون زمان آن فرارسیده که برای ارزیابی موفقیت یا عدم موفقیت امریکا در افغانستان، به جای گوش دادن به شعارهای گمراه کننده سیاسی و عوامفریبانه یکبار به آمار و ارقام نیز توجیه کنیم و آنها را مورد آنالیز و تحلیل قرار دهیم.
 
محمدرضا امینی - جمهور