دوئل دوستم و ارگ؛ از توطئه تا تئوری توطئه

حزب جنبش ملی اسلامی می گوید که مشاوران رئیس جمهور غنی به دنبال حذف فزیکی و ترور جنرال عبدالرشید دوستم؛ معاون اول ریاست جمهوری هستند.
صدها تن از اعضای حزب جنبش و هواداران جنرال دوستم روز سه شنبه در یک همایش اعتراضی در ولایت فاریاب، رئیس جمهور را متهم به انحصار قدرت کردند و گفتند که آقای غنی در زمان انتخابات، ترکتباران را فریب داده است.
معترضان، خواهان بازگرداندن صلاحیت های قانونی معاون اول ریاست جمهوری شدند.
محمدسمیع خیرخواه؛ رئیس شورای ولایتی فاریاب با انتفاد از آنچه تک‌رویی آقای غنی و همراهانش خواند، گفت که اگر این سیاست ارگ ادامه پیدا کند، یک اپوزیسیون بزرگ و قوی در مقابل آن اعلان موجودیت خواهد کرد.

آقای خیرخواه گفت: "تک‌روی‌ها و انحصارگرایی به نفع دولت و جامعه جهانی نیست...، حلقات و مشاورانی که به شما (اشرف غنی) به خاطر حذف سیاسی و فیزیکی دوستم مشاوره می‌دهند به ذهن بسپارند که دوستم به سادگی به دنیا نیامده، چهل سال مبارزه کرده است".

پیش از این هم آقای دوستم و اطرافیان او، مشاوران اشرف غنی و به صورت مشخص، حنیف اتمر و برخی دیگر از مهره های امنیتی نزدیک به رییس جمهور را متهم به طرح ترور رهبر جنبش ملی کرده و اذعان نموده اند که یکی از ابزارهایی که برای مهار فعالیت های ضد تروریزم دوستم در شمال، مورد نظر مخالفان او در شورای امنیت ملی و ارگ ریاست جمهوری است، حذف فزیکی اوست.

نخستین بار به صورت شفاف و علنی، این ادعا به دنبال حمله طالبان بر کاروان موترهای حامل جنرال دوستم در ولسوالی غورماچ ولایت بادغیس، مطرح شد که طی آن، چند تن از فرماندهان و محافظان نظامی آقای دوستم نیز کشته شدند.

واکنش ارگ اما در قبال این ادعاها غالبا سکوت بوده است؛ سکوتی که در نهایت، با طرح اتهام تعرض جنسی دوستم و محافظانش بر احمد ایشچی، عملا شکسته شد و ارگ این بار با یک ابزار کارآمد و برنده دیگر، پروژه حذف دوستم را کلید زد.

نزدیکان آقای دوستم، نفس طرح این اتهام ها را «توطئه» ای برنامه ریزی شده از سوی ارگ ریاست جمهوری و کانون مرکزی قدرت می دانند که هدف اصلی آن، راندن دوستم از دامن قدرت بوده است.

صرف نظر از این ادعا، اتهامات وارده بر آقای دوستم، بنا به هر دلیلی، هیچگاه در یک دادگاه بیطرف، مورد نقض و ابرام یا اثبات و احراز قرار نگرفت تا روشن شود که ارگ ریاست جمهوری، برای مهار جنرال سرکش حوالی شمال، دست به توطئه می زند یا این اطرافیان آقای دوستم هستند که دچار توهم توطئه شده و در یک شرایط سیال و بی ثبات، به دام تئوری توطئه افتاده اند.

همین تردید در مورد ادعای حذف فزیکی آقای دوستم هم وجود دارد. اگرچه اما و اگرهایی در مورد نقش و سهم حلقاتی در درون دستگاه قدرت، در به فرجام رساندن عملیات های مرگبار و ویرانگر تروریست ها در موارد زیادی وجود دارد؛ اما هنوز در خصوص اینکه آیا رد پای حکومت و مشاوران آقای غنی در پروژه حذف فزیکی دوستم هم وجود دارد یانه، شاهدی مستند و معتبر وجود ندارد.

بنابراین، اگرچه نمی توان در کشوری که عملا مقدرات آن، با اراده باندهای عظیم مافیایی و غول های مخوف اطلاعاتی، مدیریت می شود و دولت و مردم آن، از سال ها به این سو، با مرگ های بیصدا، قتل های مبهم، ترورهای خاموش و حذف های مرموز، آشنا هستند، در قدم اول، وجود رد پای توطئه را در رویدادهای کلان امنیتی، انکار کرد؛ اما در عین حال، نباید فراموش کرد که در چنین فضایی، عین بستر برای رشد و فراگیری و نهادینه سازی تئوری توطئه هم وجود دارد. به این معنا که حتی یک رویداد امنیتی غیر سازمان یافته نیز بربنیاد نگاهی که به آن از منظر تئوری توطئه می شود، توطئه به نظر می رسد.

صرف نظر از این مسایل، دوئل دوستم و ارگ که عمیقا آغشته به توطئه و آلوده به تئوری توطئه شده، اگر روزی در جایی متوقف نشود و به یک فرجام آرام و صلح آمیز نرسد، ممکن است آبستن پیامدهای جدی و ویرانگر برای کلیت ثبات و امنیت افغانستان و به ویژه نهاد ناآرام قدرت باشد.

شیوه ای که کانون مرکزی قدرت در پیش گرفته، عملا به معنای نادیده گرفتن صریح یک طیف عظیم جامعه سیاسی و قومی افغانستان است؛ اگرچه در این میان، گاه تلاش می شود با انتصاب برخی چهره ها در سمت های دولتی، سیطره انحصاری دوستم و جنبش ملی بر قوم ازبک، شکسته شود؛ اما گردهمایی های عظیم روزهای اخیر هواداران دوستم در جوزجان و بلخ و فاریاب نشان می دهد که این تلاش از هم اکنون، محکوم به شکست است و حکومت برای پایان این نبرد، راه های تازه و میانه ای را باید جستجو کند و تصور نمی شود که دوستم و دوستانش نیز در حال حاضر، انتظاری فراتر از این داشته باشند.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور