ناتو، ترکیه را در حال از دست دادن است؟

امریکا به صورت واکنشی نرم، تصمیم ترکیه در راستای خرید چند میلیارد دالر تسلیحات از روسیه را به باد انتقاد گرفته است.
ژنرال ژوزف دنفورد رییس ستاد ارتش امریکا دو روز پیش اعلام کرد که خرید سیستم موشکی پیشرفته اس – ۴۰۰ روسی را از سوی ترکیه، درک نمی کند و از این بابت نگران است. دنفورد گفته بود که این معامله هنوز در مراحل اولیه خود است و امریکا امیدوار است که ترکیه در این تصمیم خود تجدیدنظر نماید.
جیمز متیس وزیر دفاع این کشور اما بدون اینکه اشاره به جزییات موضوع بکند اظهار کرده بود که اطلاعات به دست آمده نشان می دهد که انقره علاقمند به معامله با روس هاست و قرارداد خرید سامانه اس – ۴۰۰ فعلا در مراحل اولیه خود قرار دارد. واشنگتن هنوز اطلاعاتی در اختیار ندارد که نشان دهد این قرارداد حتما انجام خواهد شد؛ زیرا در شرایط کنونی فقط گفتگوهای اولیه روی آن صورت گرفته است.
اظهارنظرهای مقامات امریکایی آن هم به شیوه ای کاملا نرم نشان می دهد که دوست ندارد ترکیه را بیش از حد تحریک کند و روی همین ملحوظ، فقط هشداری کاملا سایه وار را به جانب ترک ابلاغ کرده و نگرانی خود را از این بابت نشان داده است.
اما دیروز اردوغان، آب پاکی را روی دست مقامات امریکایی ریخت و به عنوان مقام اول با صلاحیت در ترکیه گفت: " ما امضاهای قانونی را در زمینه قرارداد خرید موشک های اس – ۴۰۰ به عمل آوردیم و این قرارداد نهایی شده است. ان شاء الله به زودی ترکیه این محموله را در اختیار خواهد گرفت".
اظهارات رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه نشان داد که وی در تصمیم خود جدی است و به اعتراض نرم و سخت شرکای غربی خود نیز توجهی ندارد.
این روندی یک شبه نبود. ماههاست که ترکیه و روسیه تلاش می کنند خود را به یکدیگر نزدیک کنند و مساله بی ارتباط با جنگ خاورمیانه نیست. نبرد سهمگین سوریه که حالا مسکو و انقره را در یک مسیر موازی قرار داده است.
داستان از اختلاف نظرهای بزرگ بین ترکیه و آلمان شروع شد و به سرعت این اختلاف بین دیگر کشورها نظیر سویدن و دنمارک و هالند نیز کشیده شد. این کشورها در واکنش به سیاست های اردوغان، از سخنرانی و در پاره ای موارد حتا از سفر برخی مقامات دولتی ترکیه به این کشورها جلوگیری کردند.
امریکا گرچه در برابر این موضع گیری های تند اعضای ناتو واکنشی از خود نشان نداد؛ اما به تعبیر ترکیه، این سکوت به معنای رها کردن این کشور و بی تفاوتی نسبت به شرایط حاضر از سوی انقره تلقی شد. اردوغان نیز منتظر فرصتی بود تا به یکباره خود را از مسیر تصمیم گیری های ناتو جدا کند.
حالا خرید سامانه موشکی اس – ۴۰۰ از بزرگترین تصامیم ترکیه است. تصمیمی که حساب های دیرین خود با اتحادیه اروپا و تضادهای تازه با امریکا را در حال تصفیه کردن است.
ترکیه فعلا از اعضای برجسته ناتو در منطقه به شمار می رود؛ اما گله مندی این کشور همواره این مساله بوده که به رغم این عضویت و به گفته خودش – فعالیت فراگیر – در عملیات های این سازمان، بسیاری از سیاست های ناتو در خلاف جهت منافع ترکیه قرار دارد.
ترکیه هم اکنون در بدترین شرایط دیپلوماتیک با آلمان قرار دارد. چندین تبعه آلمانی به بهانه های مختلف از جمله دستگیری چند روزنامه نگار این کشور توسط دولت انقره و در برابر آن، جلوگیری از ورود چند مقام ترکیه به هامبورگ و برلین آلمان برای سخنرانی در جمع ترک تبارهای این کشور، موج تنش بین دو کشور را به اوج خود رساند. تاهنوز هیچ کدام از طرفین حاضر به کوتاه آمدن نشده اند.
اما مساله مهم تر جای دیگریست.
امریکا به حمایت قاطع از یگان های نظامی کُرد "ی پ گ" که زیر نام "نیروهای دموکراتیک سوریه" شناخته می شوند؛ در جنگ سوریه پرداخته است. این یگان ها در شمال سوریه و برای فتح رقه – پایتخت خودخوانده داعش – (به باور امریکایی ها) قابلیت خود را نشان داده اند.
از سال گذشته خورشیدی که این جنگ آغاز شده است؛ واشنگتن تاکنون میلیون ها دالر تسلیحات سبک و سنگین به گروههای کُرد داده که این موضوع به شدت با واکنش ترک ها رو به رو شده است.
اردوغان ماه گذشته و در پی تصمیم امریکا برای ارسال سلاح های سنگین به یگان های "ی پ گ" گفته بود: " ما از متحدین بزرگ و مهم ناتو هستیم. تعجب می کنم که چرا باید دشمنان ما از سوی پیمان آتلانتیک شمالی، مورد حمایت قرار گیرند. این مساله برای ما قابل درک نیست".
ترکیه می گوید که این کشور با حزب کارگران کردستان "پ ک ک" مشکل بنیادی دارد و دهه هاست با این گروه در حال جنگ می باشد. قدرت گرفتن "ی پ گ" که ارتباط نزدیک خونی و سیاسی با حزب کارگران کردستان دارد؛ صد در صد به قدرت آنها خواهد انجامید و با تو جه به نزدیکی مناطق حضورشان با جغرافیای کُردنشین ترکیه، این مساله می تواند در آینده ای نه چندان دور، باعث افزایش تنش در این مناطق گردد.
اما به رغم تمام رایزنی هایی که به عمل آمد؛ امریکا از تصمیم خود کوتاه نیامد و تاکید نمود که اگر ترکیه جدا نگران این مساله است؛ واشنگتن هم قول می دهد که پس از پایان جنگ بر ضد داعش، سلاح های سنگین داده شده به کُردها را دوباره پس بگیرد.
اردوغان نشان داده که یک مرد دیکتاتورمآب مقتدر است و دست کم تاکنون حرفی که زده تا اندازه زیادی به کرسی نشانده است. حالا هم یک رویکرد جدید را رونما خواهد کرد و شکستن قید و بندهای پیمان آتلانتیک شمالی است – یعنی نزدیکی به روسیه.
این مرد که قطعا می توان این گونه تعبیر کرد که یکی از بزرگترین چهره های مهم ترکیه نوین، پس از مصطفاکمال (آتا ترک) است؛ می خواهد ثابت کند که نادیده گرفتن او و ترکیه زیر سلطه وی، چه عواقبی در پی دارد.
ترکیه قرار است میلیاردها دالر تسلیحات فوق پیشرفته و استرتژیک را از کشوری خریداری کند که دقیقا در مقابل ناتو قرار دارد. ممنوعیتی که از سوی پیمان آتلانتیک شمالی قبلا مطرح شده و مسکو خواه ناخواه یکی از دشمنان تاریخی این سازمان به شمار می رود. این مساله محدود به جنگ سرد نشد و با روی کار آمدن ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه، اختلافات موجود رنگ جدیدتری به خود گرفت.
رجب طیب اردوغان، نشان داده که اهل ریسک کردن های بزرگ است و برای اینکه ثابت کند مرد کوچکی نیست؛ بارها اتحادیه اروپا و حالا امریکا را با موثرترین آزمون ها به چالش کشیده است.
ظاهرا تصمیم اردوغان برای نزدیک شدن به روسیه جدی است. دست کم دو کشور در برابر کُردهای سوریه موضع مشترکی دارند و در این نبرد، در یک مسیر حرکت می کنند.
اگر نزدیکی ترکیه و روسیه به مرحله قوام و استواری دایمی برسد؛ اردوغان هم به امریکا و کشورهای اروپایی ثابت خواهد کرد که دست کم گرفتن "رجب طیب اردوغان" چه بهای سنگینی برای آنها داشته است.
الیاس کاتب – خبرگزاری جمهور