امریکایی ها خوب می دانند که در افغانستان چه می خواهند

دونالد ترامپ رییس جمهوری امریکا در نشستی که با چند ژنرال این کشور در واشنگتن داشت؛ به صراحت اعلام کرد که دلیل اصلی حضور سربازان ایالات متحده را در افغانستان نمی داند. وی از آنها سوال کرده است که به راستی "ما" در افغانستان چه می خواهیم؟!
به جز استراتژیست هایی که از قبل جنگ افغانستان را برنامه ریزی کرده بودند؛ شاید دیگران اطمینان داشتند که آغاز یک تحول بزرگ در سال ۲۰۰۱ در این کشور، راهی برای از بین رفتن بن بست چند دهه خواهد بود. این طور تصور می شد که این لشکر کشی تاریخی به قلب آسیا، که به بهانه مبارزه با تروریسم انجام گرفت؛ دست کم افغانستان را با تغییری مثبت رو به خواهد کرد.
اما افغانستان برای غربی ها، به یک رزمگاه خونین تبدیل شد، که فکرش را هم نمی کرد در قرنی که شعارهای اقتصادی در راس برنامه های جهان قرار دارد؛ آنها دچار این بیماری مهلک شوند.
افغانستان مسیر تلاقی سیاست های بزرگ جهانی است. کشوری که بهترین بستر برای پذیرش جنگ را دارد و از این دریچه حساس که به استعداد خود افغان ها بر می گردد؛ طی دهه های متمادی، سیاست جنگ و صلح در این کشور سریالی همیشگی بوده.
این کشور در بهبوهه جنگ سرد، مرز مشترک منازعات بین المللی بود. از یک سو پول شوروی قرار بود این کشور را به جمع اتحاد شوراها اضافه کند و از طرفی دیگر، هزینه های گزاف امریکایی ها، با همکاری اعراب حوزه خلیج فارس و دخالت پاکستان، قرار بود این نقطه حساس آسیا را به باتلاقی برای کمونیسم تبدیل نماید.
ترامپ مدعی است که دقیقا نمی داند چرا آنها در افغانستان هستند. شاید این سوال با توجه به گذار تاریخی که بر سرنوشت این کشور رفته، دیگر دلیلی برای توجیه و توضیح نداشته باشد.
پروژه طالبان که اندکی پس از روی کار آمدن مجاهدین از اسپین بولدک قندهار به کار خود آغاز کرد و محلق شدن اسامه بن لادن به این گروه که چندی پیش در سودان و در یک شهرک خودخواسته زندگی می کرد؛ جهت تازه به این گروه نو تاسیس داد.
ورود اسامه به جمع طالبان که تا آن زمان سیاست آنها محدود به تصمیم گیری های داخلی بود؛ باعث شد که افغانستان در سطر اخبار جهان قرار گیرد و حادثه ۱۱ سپتمر ۲۰۰۱ که هنوز هم هویت عاملین آن در هاله ای از ابهام قرار دارد؛ راهی برای آغاز یک تغییر بزرگ در افغانستان بود.
اما پس از ۱۶ سال که از آن روز می گذرد؛ یک مساله به جهانیان ثابت شد. افغانستان کشوری است که ظرف قرن بیستم و بیست و یکم، باید کانون بحران باقی بماند و این را شاید ترامپ چندان درک نکند؛ اما سیاست گزاران اصلی جنگ های خاورمیانه و جنوب آسیا خوب درک می کنند.
افغانستان از زمانی به قعر بحران کشیده شد که این کشور که هیچ سابقه افراط گرایی در آن دیده نمی شد؛ مرکز تجمع اعراب در اوایل دهه شصت شد و بنیادگرایی عربیسم از خاورمیانه به قلب آسیا صادر گردید. مناطق وزیرستان شمالی نیز با حمایت مستقیم دولت مرکزی پاکستان، پایگاه بزرگ و دایمی برای اعراب گردید.
این یک پروژه بلند مدت برای مهار کمونیسم روسی و چینی و به چالش کشیدن تدریجی دولت اسلام گرای ایران بود که سناریوی آن در زمان بندی مناسب، گام به گام نوشته شد. پس نمی توان تصور کرد که پیروزی مجاهدین، ظهور طالبان، ماه عسل بن لادن در افغانستان، حمله ۱۱ سپتمبر، لشکر کشی غرب به منطقه، حاکمان جدید افغانستان، سیاست های جدید و خاص در این کشور و دوام جنگ تا زمانی نامشخص، فقط یک اتفاق بوده و ناشی از اشتباهاتی می شد که سیاست های غلط امریکا آن را باعث شده است.
امریکا خوب می دانست و می داند که در افغانستان چه می خواهد. هر چند تمام برنامه های این کشور به همان انگیزه و برنامه ریزی که انجام گرفته به پیش نرفته؛ اما مسیر انتخاب شده در همان جاده در حال حرکت است.
شکی نیست که افغانستان عرصه سهمگینی است که امریکا نیز چالش های آن را پیش بینی کرده بود. این کشور با روسیه عصر پوتین درگیر است. با سیاست های توسعه طلبانه تجاری و سیاسی چین دست و پنجه نرم می کند. ایران یک چالش بالقوه برایش محسوب می شود. با اعراب خارج از دستگاه دولت های خلیج فارس نیز در جدال است. اما "نقشه راه" کاملا واضح و تقریبا بدون غلط در حال انجام است.
امریکا در افغانستان برای مهار جنگ نیامده است.
طالبان به عنوان هسته مرکزی بحران در این کشور، قرار نیست برای همیشه نابود شوند. ریشه های تروریزم که هم اکنون در داخل خاک پاکستان و با مدیریت "ISI" در حال فعالیت، همچنان به حیات خود ادامه خواهد داد. حوادث مشکوک تروریستی و غیرقابل توضیح در کابل و شهرهای بزرگ ادامه خواهد یافت و مهره های پیش برنده این سیاست هم در ارگ باقی خواهند ماند.
دلیل آن روشن است. افغانستان تا زمانی که در قعر جنگ و ناامنی قرار داشته باشد؛ همچنان در دامان غرب باقی خواهد ماند. امریکا در طول تاریخ، هزاران سربازش را قربانی سیاست های خود کرده و این روند ادامه خواهد داشت. مردم امریکا نیز مانند افغانستانی ها، آنچه را دولت شان می گویند با اندکی تامل و تردید می پذیرند و یا ناچار به پذیرش اند.
امریکا دقیقا می داند که در افغانستان چه می خواهد و ابراز این گونه تردیدها، فقط نوعی ابهام افکنی در جامعه است تا ذهن درگیر مردم را که پر از سوال است را به سمت پاسخ هایی ببرد که قرار است سیاست مداران در طرحی نو ارایه کنند.
طرح ابهامی که در سر تمام مردم جهان از جمله افغانستانی ها وجود دارد، و سپس توضیحی جامع، در راستای همان سیاست های گذشته. پاسخی که مردم را با آن آرام تر کنند. امریکایی ها را که میلیون ها نفر آن با فقر درگیرند و مالیات آنها تاسیساتی می شود برای سوژه انفجارهای طالبان، و افغانستانی هایی که برای مرگ های غیرطبیعی خود پاسخ قانع کننده می خواهند.
الیاس کاتب – خبرگزاری جمهور