شروطی که بیشتر شبیه بهانه است تا درخواست

تحریم کنندگان عربی قطر، پس از نزدیک به دو هفته، شروطی سیزده گانه را برای از سر گیری روابط دو جانبه خود با این کشور مطرح کردند. شروطی که به اندازه ای سنگین طرح شده که بعید به نظر می رسد این کشور قادر به عملی کردن آن باشد.
عربستان، امارات متحده عربی، مصر و بحرین که در راس کشورهای تحریم کننده قطر قرار دارند و یک شبه تمام ارتباط های خود را در سطوح مختلف با این کشور قطع کردند؛ حالا شروطی را مطرح نموده اند که به گفته خودشان؛ اگر دوحه به آن عمل کند؛ رابطه آنها با این کشور دوباره از سر گرفته خواهد شد.
کاهش ارتباط دوحه با تهران، اخراج سربازان ترکیه ای مستقر در این کشور و بستن پایگاه نظامی آنها، تعطیلی همیشگی شبکه تلویزیونی الجزیره، قطع رابطه کامل با اخوان المسلمین مصر، پایان دادن به حمایت از حزب الله لبنان و همچنین قطع همکاری های مالی و فکری با جریان های تروریستی مثل القاعده و داعش، از مهمترین شروطی بود که در این فهرست به آن اشاره شده است.
وزارت خارجه قطر هم اعلام کرده است که شروط مطرح شده که از طریق سفارت کویت به این نهاد ارسال گردیده را بررسی می کند و به زودی پاسخ آن را از همین طریق به کشورهای عربی ارسال خواهد کرد.
ایتلاف عربی که بر ضد قطر تشکیل شده است؛ ظاهرا با این شروط یک مساله را به گوش این کشور و دیگر کشورهایی که سعی می کردند به نوعی برای حل این بحران پادرمیانی کنند رساند. اینکه عربستان سخت بر موضع خود پایبند است و به نظر می رسد که اصلا قصد ندارد دوباره رابطه خود را با این امیرنشین کوچک خلیج فارس از سر بگیرد.
در واقع شرط های سنگینی که حتا اگر کشوری در بدترین شرایط ممکن نیز قرار می داشت؛ بسیار بعید به نظر می رسید که آن را قبول کند؛ نشانه این است که ریاض و هم پیمانانش بیشتر به دنبال هدف سخت دیگری هستند. هدفی که احتمالا قرار است قطر را به زانو دربیاورد.
ظرف چند دهه گذشته که اختلافی تقریبا خاموش بین ریاض و دوحه جریان داشت و هیچ وقت رو نشد؛ دو طرف دقیقا در دو موضع مخالف قرار داشتند.
کشورهایی که سعی می کردند خود را سلطان خاورمیانه و خلیفه اعراب بخوانند. عین خواسته ای که حتا دو طرف از همدیگر نیز برای تابعیت داشتند. اما ظرف تمام این سالها، هیچ کدام از آنها در برابر دیگری سر فرود نیاورد.
قطر؛ این کشور کوچک حاشیه خلیج فارس، با ثروت فزاینده ای که داشت؛ از سلاح های زیادی برای تثبیت هویت خودساخته خویش استفاده کرد. سلاح هایی که به ویژه در طول دو دهه گذشته، چندین بار رنگ عوض کرد.
گرچه این کشور اتهام های مطرح شده بر ضد خودش را رد کرده و گفته است که از هیچ گروه تروریستی حمایت نمی کند؛ اما اینکه تعریف قطر از گروههای تروریستی چیست هم یک بحث جداگانه را نیازمند است.
البته هنوز باید منتظر ماند که قطر به شروطی که ریاض و قاهره در تدوین آن نقش اصلی را داشتند؛ چه پاسخی خواهد داد. اما آنچه دست کم در شرایط فعلی می توان پیش بینی کرد؛ این است که قطر هنوز به آن فلاکت نرسیده که خواسته هایی را بپذیرد که ظرف کمتر از چند روز، اقتدار سیاسی خود را از دست داده و زیر یوغ کشورهایی برود که تا پیش از این، به دنبال استثمار آنها بود.
احتمال قریب به یقین داده می شود که تحریم کنندگان عربی، عزم راسخی برای یک هجمه سیاسی طولانی مدت بر ضد قطر دارند و حالا هم که "آقای جهان" هم با ریاض همگام شده است؛ دلگرم تر از گذشته بر سیاست خود پا خواهند کوبید.
این نشان داد که تصمیم عربستان یک عقده مقطعی نه؛ که یک فرصت بزرگ برای این کشور است تا این جنگ را به هر ترتیبی که شده به نتیجه برساند. حمایت قاطع دولت دونالد ترامپ از موضع عربستان و قرارداد ۱۱۰ میلیارد دالری اسلحه، بهترین موقعیت بود که عربستان سیاست اصلی خود در قبال قطر را رو کند.
چرا عربستان تا پیش از این هیچ حرفی برای گفتن در برابر قطر نداشت؟! کاملا طبیعی بود. زیرا ظرف هشت سال دولت اوباما، این فرد بیشتر از آنکه ریاض را خوشنود کند؛ به سمت قطر گرایش داشت و این کشور کوچک را در هر زمینه ای حمایت کرد.
یک فرصت استثنایی که عربستان به دنبال آن بود و حالا به آن رسید. آیا می شد این گونه تصور کرد که عربستان بدون چراغ سبز ایالات متحده بر ضد قطر گامی بردارد؟
یقینا خیر. امکان نداشت که بدون حمایت ترامپ از موضع ریاض، امارات و مصر و در آخر بحرین به جرگه موتلفین این کشور پیوسته و بر ضد قطر گام بردارند. این کشورها هم یا وابسته بدون قید و شرط عربستان بودند و یا مانند مصر از عقده های گذشته لبریز. و این هم بهترین فرصت برای سرکوب کردن قطر بود.
پس پی می بریم که شرط هایی که از سوی این کشورها برای پیوند دوباره با دوحه مطرح شده و تاکید گردیده که حتا در برابر یکی از این شروط هم کوتاه نخواهند آمد؛ بیشتر نوعی بهانه است برای اینکه هجمه های بین المللی را از سر خود باز کنند.
عربستان و همپالگی هایش، اکنون با این شروط سعی کرده نشان دهد که راه را برای گفتگو نبسته و در صورتی که قطر به درخواست هایشان گوش کند؛ همه چیز دوباره عادی خواهد شد. درخواست هایی در سطحی که حتا به آلمان پس از سقوط هیتلر هم تحمیل نشد؛ حالا می توان تصور کرد که قطر آنها را بپذیرد؟!
الیاس کاتب – اموربین الملل