۰

سلاطین خاورمیانه به جان هم افتادند

دوشنبه ۱۵ جوزا ۱۳۹۶ ساعت ۱۳:۰۷
عربستان و قطر هر دو خود را قدرت مطلقه منطقه می دانند و هر کدام به صورت مستقلانه بلندپروازی های خود را در جهان اسلام داشتند. ریاض و دوحه سالهاست که از هم جدا حرکت می کردند؛ اما اقتضای سیاست منطقه ای باعث شده بود که این کشورها با درنظر داشت مصالح و منافع مشترکی که دست کم در حوزه نظامی در منطقه داشتند؛ رابطه خود را حفظ نمایند.
سلاطین خاورمیانه به جان هم افتادند



اصلا هم دور از انتظار نبود که یک روز تشت رابطه کج دار و مریز دو قدرت پر مدعای خاورمیانه از بام بیافتد و بالاخره این دو کشوری که همواره در مواجه با تحولات منطقه در موازات هم حرکت می کردند؛ بالاخره در جایی منافع شان با هم برخورد کند.
عربستان و قطر هر دو خود را قدرت مطلقه منطقه می دانند و هر کدام به صورت مستقلانه بلندپروازی های خود را در جهان اسلام داشتند. ریاض و دوحه سالهاست که از هم جدا حرکت می کردند؛ اما اقتضای سیاست منطقه ای باعث شده بود که این کشورها با درنظر داشت مصالح و منافع مشترکی که دست
صبح امروز دوشنبه؛ رسانه های عربی در حوزه خلیج فاس اعلام کردند که عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر در یک اقدام آنی، تمامی روابط دیپلوماتیک خود را در سطوح مختلف با قطر قطع کرده اند و عربستان دیپلومات های خود از این کشور فراخوانده و در یک ضرب الاجل، از این کشور خواسته تا ظرف ۴۸ ساعت، تمامی مسوولین کنسولی خود را از ریاض و سایر شهرهای عربستان خارج کند.
کم در حوزه نظامی در منطقه داشتند؛ رابطه خود را حفظ نمایند.
صبح امروز دوشنبه؛ رسانه های عربی در حوزه خلیج فاس اعلام کردند که عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر در یک اقدام آنی، تمامی روابط دیپلوماتیک خود را در سطوح مختلف با قطر قطع کرده اند و عربستان دیپلومات های خود از این کشور فراخوانده و در یک ضرب الاجل، از این کشور خواسته تا ظرف ۴۸ ساعت، تمامی مسوولین کنسولی خود را از ریاض و سایر شهرهای عربستان خارج کند.
به تبعیت از این اقدام ریاض؛ کشورهای نام برده نیز درخواست مشابهی را به دوحه اعلام کردند.
قطر شاید حالا در یک تحریم چند جانبه از سوی دوستان قدیمی خود محاصره شده و باور هم نمی کرد که عربستان تا این اندازه روی کشورهای عربی نفوذ داشته باشد. این کشور کوچک حوزه خلیج فارس که همواره تلاش کرده بود رفتاری دوستانه را با عربستان سعودی در پیش گیرد؛ یک سیاست مشخص و علنی هم در این رابطه داشت.
قطر همیشه به عربستان تاکید می کرد که با این کشور به عنوان یک زیردست رفتار نکند و آنطور که دیگر کشورهای عربی را می دید؛ می بایست حساب دیگری روی قدرت و توانایی سیاسی دوحه باز کند. قطعا عربستان چنین خواسته تلویحی را نمی پذیرفت و برای گسترش حاکمیت خود، سرمایه گذاری های زیادی کرده بود.
عربستان خود را رهبر جهان اسلام می داند و دست کم در خاورمیانه و کشورهای مسلمان افریقایی، همیشه سعی کرده است از این کسوت خود ساخته، دفاع کند.
قطر همیشه به عربستان تاکید می کرد که با این کشور به عنوان یک زیردست رفتار نکند و آنطور که دیگر کشورهای عربی را می دید؛ می بایست حساب دیگری روی قدرت و توانایی سیاسی دوحه باز کند. قطعا عربستان چنین خواسته تلویحی را نمی پذیرفت و برای گسترش حاکمیت خود، سرمایه گذاری های زیادی کرده بود.
از سرکوب جنبش های آزادی بخش گرفته تا ترور شخصیت های مذهبی و امثالهم، تا بذل و بخشش های بی حد و حصر و ابقای حاکمان سیاسی دست نشانده در منطقه، نمونه هایی از تثبیت جایگاه خود در جهان است.
قطر اما با غرور سیاسی که در سر داشت؛ در یک حرکت موازی با عربستان، در بسیاری از موارد، خود را به دل منافع ریاض می کوبید و آن را با چالش مواجه می کرد. رابطه با پاکستان در راس همکاری های عربستان با گروههای تروریستی در مناطق قبایلی این کشور قرار داشت.
ریاض از بزرگترین تمویل کنندگان گروههای اسلام گرای افراطی در وزیرستان شمالی و میرانشاه بوده و هست. شکل رابطه عربستان با پاکستان نیز بیشتر بر همین اساس استوار است. یکی از حربه هایی که عربستان برای کنترل تنش در کشورهای آسیای میانه دارد؛ در اختیار گرفتن ابتکار عمل گروههای تروریستی از جمله طالبان، شبکه حقانی، لشکر طبیه و زیر مجموعه آن لشکر جنگوی، تحریک اسلامی ازبکستان، گروههای اسلام گرای تاجیکستان و سایر کشورهای آسیای میانه به ویژه افغانستان که کانون جنگ بود؛ از بزرگترین برنامه های عربستان برای کنترل جهان اسلام است.
سرکوب مخالفان دولت بحرین، تلاش برای بازگرداندن "عبدالربه منصور هادی" به قدرت سیاسی یمن با بمباران
ریاض از بزرگترین تمویل کنندگان گروههای اسلام گرای افراطی در وزیرستان شمالی و میرانشاه بوده و هست. شکل رابطه عربستان با پاکستان نیز بیشتر بر همین اساس استوار است. یکی از حربه هایی که عربستان برای کنترل تنش در کشورهای آسیای میانه دارد؛ در اختیار گرفتن ابتکار عمل گروههای تروریستی از جمله طالبان، شبکه حقانی، لشکر طبیه و زیر مجموعه آن لشکر جنگوی، تحریک اسلامی ازبکستان، گروههای اسلام گرای تاجیکستان و سایر کشورهای آسیای میانه به ویژه افغانستان که کانون جنگ بود؛ از بزرگترین برنامه های عربستان برای کنترل جهان اسلام است.
هوایی و زمینی این کشور و حمایت بی شایبه از گروههای مخالف دولت اسد در سوریه که بخشی از این گروهها در فهرست سیاه سازمان ملل نیز قرار دارند؛ برنامه های درازمدت ریاض در منطقه خاورمیانه است.
قطر اما از این گسترش دامنه نفوذ ریاض که رفته رفته بخش های بزرگی از خاورمیانه را در چنگ خود قرار می دهد؛ ناراضی است. بیراه هم نیست و زیاده خواهی عربستان دیگر کشورهای منطقه را نیز نگران کرده؛ اما قطر در جایگاهی خود را احساس می کند که به هیچ وجه رفتار سیاسی ریاض را در این زمینه بر نمی تابد.
شاید یکی از مواردی که قطر و عربستان را در حوزه افغانستان درگیر کرد؛ اقدام به ایجاد دفتر سیاسی طالبان در دوحه بود که عربستان با تمام قوا و به صورت پنهانی با فشار بر دولت افغانستان و ارتباط با گروههای تروریستی در وزیرستان، این پروسه را با شکست مواجه نمود. اما این تنها مورد تقابل دو قدرت منطقه ای نبود.
داستان مناقشه سیاسی بین دوحه و ریاض دقیقا از آمدن ترامپ به عربستان به نقطه اوج و پایانی خود رسید.
۱۱۰ میلیارد دالر تسلیحات پیشرفته و مدرن که مرد تجارت پیشه امریکایی که حالا رییس جمهور این کشور شده؛ تعهد بزرگ نظامی واشنگتن به ریاض بود. اقدامی که حاکمان قبلی کاخ سفید به هیچ وجه حاضر نبودند در این سطح کلان با عربستان وارد معامله شوند. این همان نقطه اوج داستان جنگ سیاسی بین دو کشور خاورمیانه بود.
بدون تردید، این همه اسلحه و مهمات پیشرفته نظامی که به زودی وارد عربستان خواهد شد؛ می تواند سطح قدرت منطقه ای و جهانی این کشور را به شکل قابل ملاحظه ای افزایش دهد. و حالا قطر شکست احتمالی خود را در معادلات سیاسی منطقه و جهان احساس کرده است.
این کشورها همیشه سعی می کردند در رابطه با قدرت مسلم جهان – ایالات متحده امریکا – از یکدیگر پیشی بگیرند و گرچه امریکا هم در معامله
۱۱۰ میلیارد دالر تسلیحات پیشرفته و مدرن که مرد تجارت پیشه امریکایی که حالا رییس جمهور این کشور شده؛ تعهد بزرگ نظامی واشنگتن به ریاض بود. اقدامی که حاکمان قبلی کاخ سفید به هیچ وجه حاضر نبودند در این سطح کلان با عربستان وارد معامله شوند. این همان نقطه اوج داستان جنگ سیاسی بین دو کشور خاورمیانه بود.
هماهنگ، هیچگاه دل این دو رو نشکسته بود.
رکود رابطه سیاسی ریاض – واشنگتن در دور دوم ریاست جمهوری باراک اوباما، یکی از بهترین موقعیت هایی بود که برای قطر فراهم شد و ایجاد بستر مناسب برای استفاده از گروههای مخالف دولت در افغانستان و پاکستان، در همین تاریخ بود؛ اما با کنار رفتن اوباما از قدرت سیاسی امریکا و روی کار آمدن ترامپ، خواب های قطر هم به آشفتگی انجامید و عربستان دوباره "نازدانه" امریکا شد.
حالا کار به جایی کشیده که تمامی کشورهای عربی منطقه که به شکلی زیر تسلط سیاسی عربستان قرار دارند؛ به یکباره این کشور را در محاصره ای از تحریم و انزوا قرار داده اند و باید دیده شود که اقدامات قطر در این راستا چه خواهد بود. به این اقدامات پاسخ بالمثل خواهد داد و یا برای عادی سازی رابطه با کشورهای عربی تلاش می کند.
"تمیم بن حمد" در اظهاراتی که داشت؛ به شدت عربستان و سیاست های منطقه ای این کشور را کوبید و ریاض را متهم به زیاده طلبی و گسترش حاکمیت سیاسی - فراتر از مرزهای جغرافیایی خود - نمود. او امریکا را کشوری دانست که به فکر تسلط بر خاورمیانه است و برای رسیدن به این هدف، تلاش می کند نفوذ خود را بر عربستان افزایش دهد.
او در ادامه اظهارات خود گفته بود که قطر برای اهداف بلندمدت امریکا
دیر یا زود، با بالاگرفتن تنش و تغییر در منطقه خاورمیانه که از اهداف اساسی و درازمدت امریکا برای ساختن یک منطقه جدید بود؛ این درهم شکستن اتحاد پوشالی بین اعراب رخ می داد. کشورهایی که امریکا همتراز با هم، به قدرتمند کردن شان اقدام کرده بود.
زمینه مناسب سرمایه گذاری را دارد و واشنگتن می تواند روی این کشور بیش از دیگران حساب کند.
اظهاراتی که ماه گذشته همه را در بهت و حیرت فرو برد؛ اما خبرگزاری دولتی قطر "قنا" که این اظهارات در آن منتشر شده بود؛ آن را جعلی و در پی هک شدن کارتابل این سایت عنوان کرد.
اما ظاهرا عربستان مطمین بود که این اظهارات واقعا بیان شده و برایش دور از انتظار هم نبود. گرچه تصور نمی کرد که "تمیم بن حمد" امیر جوان و تازه به قدرت رسیده قطر، اینقدر عجولانه و بدون در نظر داشت مصالح سیاسی عقده هایش را خالی کند.
دیر یا زود، با بالاگرفتن تنش و تغییر در منطقه خاورمیانه که از اهداف اساسی و درازمدت امریکا برای ساختن یک منطقه جدید بود؛ این درهم شکستن اتحاد پوشالی بین اعراب رخ می داد. کشورهایی که امریکا همتراز با هم، به قدرتمند کردن شان اقدام کرده بود.
امریکا برنامه های بلندبالایی برای بازی با مهره های عربی خود دارد و این اول نمایش است. واشنگتن فعلا پشت پرده در حال کنترل بازیچه های خود است و دیده شود که داستان فعلی جنگ اعراب به چه نتیجه ای خواهد انجامید.
الیاس کاتب – خبرگزاری جمهور
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما *

پربازدیدترین