در سر این مرد چه می گذرد؟

مهمترین اتفاقات ترکیه زمانی رقم خورد که در ۱۴ مارچ ۲۰۰۳ بیست و هفتمین نخست وزیر این کشور انتخاب شد و در سطح کل ترکیه، نام "رجب طیب اردوغان" این مرد سرسخت در دفاع از ارزش های مذهبی، پایش را روی بلندترین سکوی دولتی گذاشت و شد رهبر سیاسی ترکیه.
اردوغان تا پیش از این تاریخ هم مرد حرفهای بزرگ و جنجالی بود. چه در دورانی که شهردار استانبول بود و در برابر دولت مستقیما جبهه می گرفت و قاضی دادگاه را "مست" خطاب می کرد و چه در زمان مبارزات سیاسی اش در کسوت رهبری حزب عدالت و توسعه، همیشه چهره ای بود که سر و صدایش پیشتر از خودش در جوامع سیاسی ترکیه خبر ساز می شد.
شاید هیچگاه ترکیه جنجالی تر از این مرد را به خود نبیند. مردی که نخست وزیر شد و با چنان وسواسی آغاز به اصلاحات بنیادی در این کشور نمود که همه را به یکباره نگران کرد. این اسلام گرایی که از مدرسه دینی فارغ شد و اقتصاد را در دانشگاه تمام کرد؛ قانون منع حجاب در مراکز دولتی را منتفی اعلام نمود و بخشی از میدان تقسیم را به رغم تمام اعتراض ها به یک مرکز اسلامی بزرگ تبدیل کرد.
ترکیه ای که تا آن روز، نظام سکولاریستی، با قاطعیت تمام سیستم کلان مدیریتی آن را اداره می کرد؛ از دل خود مردی را بیرون داد که با پنجه های آهنین، به روی این باورها خط کشید و دوباره ترکیه را به اعتقادات گذشته برگرداند.
قطعا نمی توان این را نادیده گرفت که اردوغان مرد بزرگی است. بزرگ در حیطه انجام کارهایی که هیچ کس جز او قادر به انجامش نیست. اسلام را به ترکیه ی لاییک برگرداند. نظام سکولار زده آن را دوباره اسلامی کرد و گام های بلندی در راه این اهداف برداشت و در حال برداشتن است.
بزرگترین اعتراض ها از ۲۰۱۳ بر ضد وی شروع شد. هزاران نفر در میدان تقسیم استانبول جمع شدند و سپس این اعتراض به سراسر کشور کشیده شد. پلاکاردهایی با عکس های وارونه و شبیه سازی شده به شکل هیتلر در دست مخالفین بود که رسانه های غربی جمعیت معترض را میلیون ها نفر توصیف می کرد.
این اعتراض ها ماهها طول کشید و هر روز به جمع استقبال کنندگان نیز اضافه می شد؛ اما اردوغان حتا یک گام به عقب نگذاشت. سروصداها را خاموش کرد و به کارش ادامه داد.
سه سال بعد یعنی در ۱۵ و ۱۶ جنوری سال ۲۰۱۶ در دوران ریاست جمهوری وی، کودتایی بزرگ اتفاق افتاد. جت های جنگی ارتش بر فراز استانبول و انقره به پرواز درآمدند و چند نقطه حساس دولت از جمله مجلس را بمباردمان کردند. تانک های ارتش پل های مهم این کشور از جمله پل تنگه بسفر و سلطان محمد فاتح را بستند و راه ارتباطی بین قسمت اروپایی و آسیایی این کشور مسدود شد. کودتاچیان از طریق تلویزیون اعلام کردند که نظام اردوغان فروپاشیده و ارتش برای تعمیم و حمایت از دموکراسی حکومت را در دست گرفته است.
اما مردم به خیابان ها ریختند و در برابر ارتش ایستادند. اردوغان در ملاعام ظاهر شد و از مردم خواست تا برای دفاع از ترکیه به مبارزه با کودتاگران برخیزند. و کودتا در کمتر از دو روز شکست خورد.
نزدیک به ۱۰۰هزار نفر پس از این اتفاق، از سوی دولت بازداشت شده و به زندان افتادند. از سربازان و ژنرالان ارتش که در کودتا شرکت یا به هر شکلی در آن نقش داشتند گرفته تا معلم مکتب، استاد دانشگاه، حقوقدان، کارمند عدلیه و دادگاه عالی تا نمایندگان مجلس و الی آخر.
عبدالله گولن مسوول این کودتا معرفی شد و هر کسی که به نوعی با این روحانی تبعیدی در امریکا در ارتباط بود؛ دستگیر و به زندان افتاد؛ گفته می شود حتا کسانی که در بانک وابسته به این فرد هم حساب پولی داشتند در فهرست بازداشتی ها بودند.
موج بازداشت ها هنوز هم ادامه دارد. هفته گذشته ۱۰۰۰ کارمند دولتی اعم از اداره پولیس، ارتش، معارف و دیگر ارگان ها در دفتر کارشان بازداشت شدند. دیروز (۹ ثور) نزدیک به ۴ هزار نفر دیگر بازداشت شدند که بخش اعظم آنها مسوولین پولیس، کارمندان دولت، مسوولین رسانه ها و جامعه دانشگاهی این کشور بودند.
این یعنی! اردوغان در پیاده کردن سیاست هایش مصمم است و اصلاحات اردوغانی با تصفیه مهره های بیگانه با سلیقه وی، عملی می شود. یک تصفیه بی رحمانه و خشن که هیچ کس از هجمه آن در امان نخواهد ماند. از رهبران احزاب کُرد این کشور گرفته تا عالی ترین مقام قضایی و ژنرال ارتش.
اردوغان گویا خیال رفتن به سمت یک امپراتوری بزرگ را در سر دارد. خیالی که با تمام قوا برای عملی کردن آن تلاش می کند. مخالفان را نه به صورت آرام که با یک حمله نظامی سنگین دستگیر و به زندان می افکند و این جسارت ستودنی را هم دارد که جایگاه فرد، در تصمیماتش توفیری ایجاد نمی کند.
به هر نحویی بود؛ در همه پرسی اصلاح قانون اساسی پیروز شد و حالا حاکم مطلق ترکیه است. مجلس دیگر برای تعیین دولت نقشی ندارد و فقط رییس جمهور است که رهبر بلامنازع در همه امور خواهد بود. دولت را از عناصر "نامطلوب" به زعم خودش پاک می کند و آهسته آهسته به سمت اقتداری مطلق در حرکت است.
مرور اتفاقاتی که تاکنون وی را به اینجا رساند در گنجایش این مقال نیست و نگارنده پیشنهاد می کند خط سیر سیاسی اردوغان ظرف حداقل ۱۵ سال گذشته در جایی دیگر جستجو شود؛ اما همین بس که اردوغان به سادگی به این نقطه نرسید و این راه چندین ساله را چندین سال پیموده است و نه در یک شب.
تظاهرات میلیونی در برابرش قد علم کرد و به نتیجه نرسید. ارتش بر ضد وی کودتا کرد و خللی در قدرت او به وجود نیامد و حالا دیگر بهانه های زیادی دارد برای رسیدن به اهدافش. اهدافی که هر روز به قدرت او می افزاید.
او از جایی شروع کرد تا به امروز همیشه با قدرت حرف زده و نه جریان های سیاسی داخلی توانستند او را مغلوب کنند و نه به حمله های لفظی و سیاسی اروپایی ها وقعی می گذارد. در مسیر راه خود بزرگترین اتفاقات بازدارنده وجود داشته که یکی پس از دیگری به هر نحو ممکن خنثا شده و مخالفینش تاکنون در برابر وی به زانو در آمده اند. مردی که اهل کرنش کردن و مذاکره نیست.
شاید فقط خودش می داند و بس که در سر این مرد چه می گذرد! ترکیه با رهبری اردوغان به کدام سمت در حال حرکت است؟ احیای سلطنت دودمانی که به تاریخ پیوسته و یا یک ترکیه متمرکز جدید با یک ایدیولوژی برخاسته از خیال پردازی های اردوغان.
باید دید که کشتی جنگی این مرد که در هر صورت، نام وی در فهرست تاثیرگذارترین چهره های قرن بیست و یک برای همیشه ماندگار شده؛ در میان تلاطم امواج سهمگینی که او را با تهدید می کند؛ به کدام ساحل مقصود خواهد رسید.
الیاس کاتب – خبرگزاری جمهور