کمیسیون انتخابات، نهادی که استقلالش در گروه حکومت است

تجاربی که از انتخابات گذشته کشور به دست آمد دردناک و مایوس کننده بود. از اولین انتخاب دور جدید حکومت داری در افغانستان تاکنون، سه انتخاب رییس جمهوری و نمایندگان شورای ولایتی و دو پروسه انتخابات مجلس نمایندگان، همگی پر از تنش و تقلب و رسوایی بود.
انگشت اتهام همواره به سمت کمیسیون انتخابات دراز بود واین نهاد همیشه متهم به کوتاهی، عدم استراتژی موفق و تبانی با برخی سیاسیون بود. لودین به عنوان اولین رییس کمیسیون انتخابات با دلی خون این نهاد را ترک کرد و معنویی با دنیایی از امید وارد کار شد. نورستانی هم بعد از آن به این سمت برگزیده شد و پس از دعوایی طولانی این بار نجیب الله احمدزی این سمت را بر عهده گرفته است.
هیچ کدام از این افراد با سابقه ای درخشان از این نهاد کوچ نکردند. لودین که حالا در قید حیات نیست در یک نشست مطبوعاتی در آخرین روز کاری اش (نگارنده در این نشست خبری حضور داشت) با دلی مالامال از غصه و حرف های نگفته، به این جملات بسنده کرد: " من حرف های زیادی برای گفتن دارم. اینکه چه شخص و اشخاصی مسوول به گند کشیدن انتخابات بودند را فقط ما می دانیم. اما بعدا شاید آنها را معرفی کنم". بعدا ایشان شد رییس اداره عمومی مبارزه با فساداداری و دیگر لازم نبود کسانی که انتخابات دوره اول و دوم ریاست جمهوری کرزی را به "گند" کشیدند، معرفی کند.
فضل احمد معنوی هم بر سر مساله تغییر نتیجه انتخابات مجلس و تعویض جای ۹ نماینده با همین تعداد نفر دیگر، آب پاکی روی توقعاتی که از او در صیانت از حقوق مردم می رفت ریخت و به سمت حکومت برگشت. گرچه شعارهایی که تغییر نتیجه انتخابات را"خیال و محال و جنون" خوانده بود؛ هنوز در یاد خیلی ها بود.
احمدیوسف نورستانی هم درست زمانی رییس این نهاد شد که کشور دیگر نیازی به کمیسیون انتخابات نداشت. تقلب و جنگ سیاسی به اوج خود رسیده بود و تنها نهادی که در این بین هیچ کاری از دستش ساخته نبود؛ کمیسیون آقای نورستانی بود.
انتخابات ریاست جمهوری هم توسط جان کری اعلام نتیجه شد و دست دو رییس جمهور "منتخب" به عنوان پیروز میدان بالا رفت.
حالا هم یک رییس جدید و چالش های تل انبار شده گذشته و مشکلاتی که از پس آن خواهد آمد.
به راستی چرا نهادی که مهمترین وظیفه ی پاسداری از ارزش های دموکراتیک چون انتخابات را دارد؛ در بدترین شرایط موجود در حال حیات است. این نماد دلخوش کننده ظاهرا به این خاطر درست شده که افراد به مقام رسیده؛ آدرس مشخصی برای تایید مشروعیت خود داشته باشند. این مهم نیست که نتیجه چالش هایی که از عملکرد این نهاد بیرون می تراود تا چه اندازه روی امنیت ملی و از هم گسستگی سیاسی در افغانستان تاثیر منفی بر جا می گذارد.
بدیهی است؛ تا مادامی که سکان هدایت این نهاد در دست حکومت قرار داشته باشد و آنطور که توقع می رود؛ این نهاد از استقلال خویش نمی تواند دفاع کند و این مشکلات همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
گوشه ای از این مشکلات را می توان در انتخابات حمل و دوره ی دوم در جوزای سال ۱۳۹۳ به خوبی دید. انتخاباتی که قویا زمینه یک جنگ تمام عیار را بین دو رقیب با حمایت طرفدارانش فراهم کرده بود. ظرف ۲۴ ساعت، دهها هزار نفر از طرفداران نامزدان ریاست جمهوری در کابل و شهرهای مهم کشور مسلح شدند. تا اینکه جان کری بالاتر از قانون اساسی افغانستان عمل کرد و یکی رییس جمهور شد و دیگری رییس اجرایی.
قدر مسلم این است که نهادی زیر نام "کمیسیون مستقل انتخابات" توانایی هیچ گونه مدیریت، برنامه ریزی و دفاع از نظر مردم را ندارد. این را الزاما نمی توان تماما به ظرفیت ناکافی نیروی بشری و امکانات این نهاد نسبت داد. این نهاد قادر به تصمیم گیری مستقل نیست. هر دوره از انتخابات، این نهاد با مهندسی خاص و ابتکار افراد حاضر در حکومت ایجاد می شود تا برنامه های از پیش تعیین شده و پشت پرده اجرا گردد.
این مساله تنها به کمیسیون انتخابات بر نمی گردد. سیستم مافیایی حکومت، تمام ادارات مهم و تاثیرگذار را در سیطره دارد و این نهاد هم به عنوان مهمترین نهاد مشروعیت بخشیدن به افراد، در صدر اهمیت حاکمان قرار می گیرد.
الیاس کاتب _ خبرگزاری جمهور