ترزا می در خاورمیانه چه می کند؟

ترزا می، نخست وزیر بریتانیا در یک سفر سه روزه از پیش تعیین شده به خاورمیانه آمد و در اولین دیدارش با ملک عبدالله دوم پادشاه اردن، وعده دولتش را برای تقویت روابط نظامی و تجاری به این کشور سپرد.
رابطه اردن و انگلستان سابقه ای تاریخی دارد و ملک عبدالله هم در واقع سرزمین مادری اش بریتانیاست و تعلق بین دولت مداران دو کشور، ذاتی هم به حساب می آید.
اردن به ویژه در یک دهه گذشته که اوضاع خاورمیانه به شدت درگیر رقابت های سیاسی حوزه داخلی و کشورهای غربی شده؛ همواره تلاش کرده از این فرصت استفاده نموده و خود را در موضع گوشه ای امن و مصلحت جویانه با نقش برجسته یک برادر مهربان و در عین حال در تکاپوی ارتقای خود به یک قدرت منطقه ای نگهدارد.
به نظر می رسد که انگلستان که از دیرباز در زمینه های نظامی و حمایت های مالی این کشور را زیر بال خود گرفته نیز این ظرفیت را در وجود اردن کشف کرده و قصد دارد سرمایه گذاری های بیشتری روی این جغرافیای کوچک داشته باشد.
هدف خانم می، گسترش روابط تجاری میان بریتانیا و خاورمیانه عنوان شده است؛ اما در کنار آن قرار است روابط استراتژیک بین دو کشور نیز تقویت شود. او با اشتیاق زیاد از یک پایگاه نظامی اردن که مجهز به امکانات انگلیسی است دیدن کرد و نقش اردن را در ایجاد ثبات در منطقه ارزنده توصیف نمود.
ظاهرا امروز (۱۵ حمل) نخست وزیر انگلیس باید به عربستان برود و این شریک بزرگ تجاری و نظامی خود را نیز ملاقات نماید.
او در شرایطی به عربستان می رود که نهادهای حقوق بشری مشخصا در بریتانیا، متحدین عربی به رهبری عربستان را به نقض حقوق بشر و کشتار غیرنظامیان در یمن متهم کرده اند. ارگانهای مدافع حقوق بشر خواهان بررسی این اتهامات در دادگاهی بی طرف شده اند.
اما به نظر می رسد که حداقل این فشارها برای دولت فعلی انگلیس، چندان مایه نگرانی نیست و صادرات نزدیک به ۷ میلیارد دالری تسلیحات لندن به ریاض همچنان قابل اجراست.
اما ترزا می دقیقا با هدفی که در آجندا مشخص شده به خاورمیانه نیامده است. تحولات اخیر خاورمیانه که محوریت آن در عراق و سوریه و یمن در حال رقم خوردن است؛ نشان می دهد که غرب در این دو جبهه به شدت زمین گیر شده است. نیروهای وابسته به جبهه بشار اسد در حال پیشرفت های چشم گیراند و جنگ موصل هم به سرعت به نفع نیروهایی در حال تغییر است که میانه خوبی با غرب ندارند.
کمک های تسلیحاتی انگلیس و امریکا به نیروهای عبد ربه منصور در یمن نیز فقط به گسترش دامنه بحران و عمیق تر شدن مشکلات سیاسی منجر شده است.
خانم می به عنوان نخست وزیر تازه بریتانیا که هم تلاش می کند توانایی های زنانه خود را در مقابله با هجمه های موجود در کشورش تبارز دهد و هم به کشورهای همکار _ که بیشتر نقش مخرب در کنترل اوضاع خاورمیانه داشته اند _ قول حمایت دهد؛ وارد خاورمیانه شده است.
تجربه ی تاریخی از سیاست انگلیس نشان می دهد که این قدرت چند قرن اخیر، همواره به صورت غیرمستقیم و زیرکانه، اما عمیق، روی اتفاقات جاری تمرکز کرده و کماکان این روند را ادامه داده است.
سفر وی در شرایطی به خاورمیانه انجام می گیرد که حتا دادستانی کل بریتانیا نیز قرار است مساله اتهامات عربستان در زمینه ارتکاب جنایات جنگی در یمن را مورد بررسی و تحقیق قرار دهد و پس از آن سرنوشت قراردادهای میلیاردی در زمینه تسلیحات با این کشور نیز روشن شود.
اما به رغم تمام این موضوعات، دولت خانم می تصمیم گرفته است؛ صرف نظر از تمام جنگ سیاسی که بر ضد متحدینش در خاورمیانه به راه افتاده؛ یکبار دیگر گرم و صمیمانه دست شاهان حوزه خلیج فارس را بفشارد و آنان را از حمایت خویش اطمینان دهد.
از نظر خانم می، در شرایط کنونی ایجاب می کند که تنها جبهه هایی که در این منطقه عملا وارد کارزار شده اند و بر پیمان های گذشته وفادار مانده اند؛ می بایست مورد حمایت قاطع قرار گیرند. زیرا آینده خاورمیانه ای که می رود حاکمیت شرق را بر خود بپذیرد؛ هرگز به نفع غرب نخواهد بود. هم اکنون نیز دولت های وابسته، در تیررس مرگ آوری قرار دارند که اگر زودتر به فریادشان نرسند؛ یمنی تازه در درونشان شعله ور خواهد شد.
ترزا می پس از این سفر خود را آماده دفاع از عملکرد دولتش خواهد کرد تا در لابی های متعدد، در مورد سیاست خارجی اش توضیح دهد. احتمالا در اولین چالش پیش رو، مجلس اعیان را تجربه می کند و سپس با احزاب مخالف به جدال سیاسی خواهد پرداخت.
احتمالا او فکر می کند که سفر به خاورمیانه و از نو کردن روابط سیاسی و اعلام حمایت بیشتر از دوستان گوش به فرمانش که موازنه بحران را مدیریت می کنند؛ ارزشش را دارد.
الیاس کاتب _ خبرگزاری جمهور