امریکا در افغانستان می ماند؛اینجا هنوز جغرافیای جنگ است

پس از کش و قوس های بی شمار، در زمینه دوام حضور نیروهای امریکایی در افغانستان، سرانجام اوباما تصمیم گرفت که حداقل تا زمان حضور وی در قدرت تا ۲۰۱۷، دست کم ۵۵۰۰ سرباز امریکایی، پایگاههای خود را در افغانستان ترک نخواهند کرد. این تصمیم گویا در شرایطی گرفته شد که سال ۲۰۱۶، آخرین موعد برای حضور نیروهای امریکایی تعیین شده بود؛ اما اوباما در یک برگشت کامل، حضور نظامیانش را در افغانستان تمدید کرد.
این یک تصمیم آنی و شوکه کننده نبود؛ قبلا سناتوران امریکایی از جمله جان مک کین به مجریان دولت ایالات متحده تاکید کرده بود که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، داستان عراقی دیگر را تداعی خواهد کرد. رویدادهای سازمان دهی شده، به ویژه سقوط قندوز در شمال و پیشرویی طالبان در این مناطق، این ذهنیت را برای مردم افغانستان آماده کرد که سربازان امریکایی را گرم تر از گذشته بپذیرند.
این یک حرکت گام به گام بود که از ناامن شدن تخار آغاز و با معامله دندغوری بغلان پیگری شد؛ بهارک بدخشان بدون دفاع رها شد و دندشهاب الدین در فاصله هفت کیلومتری شهر پلخمری به تصرف طالبان درآمد و نقطه اوج آن سقوط قندوز و عمق فاجعه بود که نمایش متحیر کننده ای از عدم حضور خارجی ها را در افغانستان به نمایش گذاشت. سناریوی قندوز را هر کسی طرح کرده بود به خوبی این مطلب را در اذهان جا داد که اگر نیروهای خارجی نباشند؛ نه مال تان محفوظ است و نه ناموستان.
به هر روی؛ با بهانه های عملی و دردآوری که پی ریزی گردید؛ حضور تقریبا نامحدود امریکا در افغانستان تثبیت شد و حالا باید روی افغانستانی بحث کنیم که همگان به بیهودگی قراردادهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ (زمانبدی سوری برای خروج نیروهای خارجی) پی بردند. حالا با دیدی مطمئن و صورتی شفاف، می توان افغانستان را آمریکایی تر از گذشته نگاه کرد.
اما ساده تر از آنچه می توان فکرش کرد؛ هر کسی قادر است به این پی ببرد که حضور نظامی امریکا در افغانستان نه به رویدادهای این سرزمین کهنه درد، که به تنش های جهانی در خاورمیانه برمی گردد.
پوتین؛ این مرد پولادزره که کمر شکسته ی روسیه از آسیب طرح اتحاد شوراها را پس از بیست سال دوباره استوار قامت کرد؛ اکنون به صورت علنی به سوریه سرباز فرستاده و جنگنده های سوخوی روس ها، به بهانه ی مواضع داعش، از خون سربازان ارتش آزاد سوریه (جیش الحر) که بر ضد بشار اسد می جنگند نیز نمی گذرد. تصمیم اوباما درست در شرایطی گرفته می شود که روسیه به صورت آشکار، حضور خود در سوریه را تایید کرد و به صورت غیرمستقیم به ایالات متحده تفهیم کرد که وی نیز برای به چالش کشیدن هدف ۵۰۰ میلیون دالری امریکا (هزینه آموزش و تجهیز نیروهای ضددولت سوریه) یک طرح موثر در اختیار دارد ــ هر چند با هزینه ای کمتر.
پوتین در نشست سازمان امنیت جمعی و در حضور روسای جمهور کشورهای عضو این سازمان، روی حادثه اخیر دوشنبه در تاجیکستان تمرکز کرد و تعهد نمود که کشورش دست کم بیست بال هواپیمای جنگی با کاربرد مختلف را در اختیار تاجیک ها می گذارد و بیش از ۲۰۰ پایگاه نظامی این کشور با نزدیک به ده هزار سرباز روس، طی یک قرارداد تازه، تا سال ۲۰۴۲ در این کشور باقی خواهند ماند. در بخشی دیگر از این تعهد، پوتین قراردادی را با امام علی رحمان امضا کرد که طی آن، نگهبانی از مرزهای مشترک این کشور با افغانستان، به صورت کامل در اختیار روسیه قرار می گیرد.
این ابتدای راه است و فلم نامه تازه برای افغانستان، با اهتمام از رویدادهای مترقبه یا غیرقابل پیش بینی، در حال نوشته شدن است. اوباما فعلا ماندگاری تفنگدارانش را در افغانستان به گوش همه رسانده است و بعدا، روی میز کار خود، نقشه به زانو در آوردن روسیه را هم خواهد کشید.
آلمان حضور نظامی اش را در افغانستان، بدون قید زمان اعلام کرد؛ ایتالیا تا یک سال دیگر در غرب کشور می ماند؛ انگلستان انگیزه ای برای خروج باقی مانده نیروهایش ندارد و امریکا دیگر اعضای ناتو را نیز قانع خواهد کرد که این کشور هنوز جای کار دارد ــ یاد حامد کرزی بخیر که گفت: " وارخطا نشوید! پیمان امنیتی را امضا بکنیم یا نکنیم؛ امریکا رفتنی نیست؛ ماندنی است. هیچ تشویش نکنید".
جنگ سرد مسکو ــ واشنگتن که با مرگ شوروی پایان یافت و با تولد پوتین دوباره آغاز شد؛ اکنون رفته رفته وارد مرحله گرم خود می شود و بر خلاف گذشته، این بار نبرد استالینگراد و حمله به هاوایی در قرن گذشته، دوباره تکرار نخواهد شد. ابرقدرت ها در قرن بیست و یک، هزاران کیلومتر دورتر از جغرافیای سیاسی و اقتصادی خود جبهه می سازند و همدیگر به را نبرد فرا می خوانند.
سوریه اولین عرصه برای رویارویی دو قطب قدرت در جهان بود و حالا افغانستان در کمترین زمانی که فکرش را هم نمی توان کرد؛ تبدیل به یک سنگر بزرگ خواهد شد. حالا که همه چیز به نفع ایالات متحده است؛ دیده شود که مسکو در این خاک که از ده نسل به این سو، به بوی باورت عادت کرده؛ چه نقشه ای دارد.
الیاس کاتب ــ خبرگزاری جمهور