حذف دوستم؛ چرا و چگونه؟

رئیس دفتر معاون اول ریاست جمهوری می‌گوید که در طول دو سال گذشته سه نوع حمله علیه جنرال دوستم صورت گرفته: حمله به جایگاه اجتماعی وی، تلاش برای حذف فزیکی او و ترور شخصیتی دوستم.

عنایت الله بابر فرهمند؛ رئیس دفتر معاون اول ریاست جمهوری روز پنجشنبه گفت: از روزی که حکومت وحدت ملی روی کار آمده، روابط رئیس جمهور با معاون اولش خوب نبوده، به حدی که خانه معاون اول به مدت ۲۴ ساعت در محاصره قرار گرفت.
وی افزود، در طول هشت ماه اخیر تلاش های زیادی صورت گرفت تا به اتهامات وارد شده به معاون اول ریاست جمهوری، به صورت قانونی رسیدگی شود؛ اما هیچ توجهی به این تلاش ها از سوی حکومت نشد.

وی افزود: حکومت به جای آنکه پیرامون قضیه معاون اول ریاست جمهوری به مردم مراجعه کند، به سفارتخانه های خارجی مراجعه کرده و از آنان خواسته تا در این مورد، موضع گیری کنند که این کار خلاف قانون اساسی و حاکمیت ملی می باشد.

آنچه از سوی رییس دفتر معاون اول ریاست جمهوری در مورد روابط تنش آلود غنی- دوستم از ابتدا تاکنون مطرح شده، نشانگر آن است که آقای غنی، اتحاد با دوستم را به دلیل مصالح انتخاباتی و اعتبار بخشیدن به ریاست جمهوری از پیش تعیین شده خود، ترجیح داده است و این اتحاد هیچگاه بر پایه یک پیمان استراتژيک دوجانبه یا حتی یک تعهد اخلاقی ساده میان دوطرف، صورت نگرفته است.

به بیان روشن تر، از دید آقای غنی، دوستم همان گونه که قبلا یک «جنگ سالار» و «جنایتکار جنگی» بود، بعد از اتحاد سیاسی و مصلحتی میان آن دو نیز علیرغم عذرخواهی رسمی و مکتوب آقای دوستم از پیشگاه مردم افغانستان به دلیل اتهام هایی که بر او به دلیل تخطی های حقوق بشری و دست داشتن در فجایع جنگ های داخلی، مطرح می شد، همچنان یک عنصر نامطلوب محسوب می گردید و آقای غنی هیچگاه جایگاه دوستم را به عنوان معاون اول ریاست جمهوری و فرد شماره دوم مملکت نپذیرفت و به رسمیت نشناخت.

با این حال، در این میان، آقای غنی در محاسبات خود، دچار یک اشتباه مهم شد. او فراموش کرده بود که در سیستم حکومتی افغانستان نیز مانند آنچه در امریکا جریان دارد، مردم تنها به رییس جمهور، رأی نمی دهند؛ بلکه همزمان با او، دو معاون اش نیز با آرای مستقیم مردم، انتخاب می شوند.

اگرچه آقای غنی به دلیل بحرانی که در پی تقلب های گسترده انتخاباتی به وجود آمد، هرگز بر پایه آرای مردمی به قدرت نرسید و این مهندسی امریکایی بود که او را رییس جمهور و رقیب انتخاباتی اش را رییس اجرایی نامید؛ اما اگر مبنای مشروعیت حکومت وحدت ملی را با اندکی مسامحه و مماشات، رأی مردم بدانیم، واقعی ترین و پاک ترین رأیی که اشرف غنی به دست آورد، آرای یکدست ترکتباران هوادار آقای دوستم بود که به فراخوان فراموش نشدنی او که گفته بود: «اشرف غنی بزرگ ماست!» لبیک گفتند و به او رأی دادند.

با توجه به این مهم، اشرف غنی نمی توانست تنها در فصل انتخابات، از جنرال دوستم، استفاده سیاسی کند و پس از آن، او را به عنوان عنصری نامطلوب، مانند احمدضیا مسعود یا عبدالعلی محمدی و... از حکومت اخراج نماید.

اگرچه با توجه به ادعاهایی که از سوی بابر فرهمند؛ رییس دفتر آقای دوستم، مطرح شده، تلاش ها برای حذف و طرد دوستم از قدرت از ابتدا تاکنون جریان داشته است؛ اما این چیزی نیست که به آسانی امکانپذیر باشد.

اینکه حکومت اقدام به محاصره خانه آقای دوستم کرده و یا محدودیت هایی که در حال حاضر، بر سفرها، صلاحیت هایش به عنوان معاون اول ریاست جمهوری و حضور مستقیم او در تصمیم سازی کلان ملی، اعمال می شود، همگی برخلاف نص صریح قانون اساسی است.

با این حال، در این تردیدی نیست که اراده جدی و نیرومندی وجود دارد که آقای دوستم را از صحنه حذف کنند. این حذف می تواند از طریق تضعیف و مخدوش کردن پایگاه مردمی و جایگاه سیاسی و اجتماعی او باشد، می تواند فزیکی باشد، همانگونه که در غورماچ رخ داد و می تواند از طریق ترور شخصیت صورت بگیرد، چنانچه در پرونده ایشچی واقع شد.

اینکه آقای فرهمند می گوید حکومت به جای مراجعه به مردم، به سفارتخانه های خارجی روی آورده نیز دلایل و انگیزه های خاص خود را دارد که یکی از مهم ترین آنها گستردگی و پیچیدگی پروژه حذف است که اساسا از خارج از مرزها آب می خورد و از سوی قدرت های بزرگ، مدیریت می شود.

غیبت دوستم در سفر رهبران حکومت وحدت ملی به امریکا پیامی واضح داشت: امریکا نمی خواست دوستم را در قامت فرد دوم مملکت ببیند. بعدا موضعگیری ها و دخالت های پیوسته سفارتخانه های امریکا و کشورهای اروپایی در پرونده قضایی علیه دوستم هم این برداشت را تأیید کرد.

بنابراین، در حال حاضر نیز بنای آنها بر حذف دوستم استوار است؛ حتی اگر به بهای نقض آشکار قانون اساسی و نادیده گرفتن مشروعیت دموکراتیک معاون اول ریاست جمهوری به دست آید.

وقتی ناتو اجازه نداد هواپیمای حامل دوستم در مزار شریف فرود بیاید، بخشی دیگر از ابعاد پروژه حذف دوستم روشن شد.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور