ایران و روسیه؛ قطب تازه ای در حال ظهور است؟

حسن روحانی؛ رییس جمهور ایران در جریان سفر به روسیه، گفت که روابط دو کشور وارد مرحله‌ تازه‌ای شده است.
ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهور روسیه هم گفت: همکاری‌های تهران و مسکو در سطح منطقه‌ای، امکان برقراری آتش‌بس در سوریه را فراهم کرد. وی افزود: ما تقویت همکاری‌های دو کشور در مبارزه با تروریزم بین‌المللی را بسیار مهم می‌دانیم.
روسیه و ایران اقدامات خود را برای نابودی داعش و جبهه النصره هماهنگ می‌کنند و این امر به حل و فصل مساله سوریه کمک می کند.

پوتین گفت: ”ایران همسایه‌ خوب و شریک باثبات و مطمئنی برای روسیه است… روسیه و ایران روابط طولانی با یکدیگر دارند و از مناسبات دیپلماتیک با پیشینه‌ بیش از پنج‌صد سال برخوردار هستند”.

محمدجواد ظریف؛ وزیر خارجه ایران نیز گفت که روسیه می‌تواند در صورت لزوم از پایگاه‌های نظامی ایران، برای مقابله با تروریزم استفاده کند؛ اما این استفاده “مورد به مورد” خواهد بود و در هر مورد به موافقت تهران نیاز خواهد داشت.

به جز این اظهارات وزیر امور خارجه ایران، حسن روحانی؛ رییس جمهوری این کشور به یک نکته دیگر هم تصریح کرد و گفت که تاکنون ۹ بار با ولادیمیر پوتین دیدار کرده اند؛ چیزی که نشانگر عمق و اهمیت روابط دو کشور قدرتمند منطقه است.

افزون بر این، پوتین هم البته گفت که سابقه روابط دو کشور، به ۵۰۰ سال می رسد؛ سخنی که از زبان رهبر خونسردی که هرگز دچار اغراق و احساسات نمی شود، بیانگر ارزش روابط استراتژيک جاری میان دو کشور است.

چیزی که در این میان، به این رابطه، اهمیت ویژه ای می بخشد، فقط طول و عمق آن نیست؛ بلکه گستره آن نیز هست. ایران و روسیه به دنبال بروز بحران سوریه، وارد همکاریهای راهبردی و حساس در ابعاد منطقه ای و بین المللی شدند.

با این وصف، روابط دو کشور شاید برای نخستین بار، از بعد دوجانبه خارج شد و ابعاد مهم تازه ای بر آن افروده شد. اکنون روسیه و ایران، در کنار همدیگر دست کم در ابعاد منطقه ای، یک قطب قدرت را تشکیل داده اند.

همکاری های فشرده دو کشور در خصوص بحران سوریه که منجر به تغییر ملموس معادله جنگ به نفع دولت دمشق و متحدان آن شد و نیز آغاز همکاری های رو به توسعه آنها در خصوص مسأله افغانستان، بخشی از نمونه های رو به افزایش همکاری های استراتژيک ایران و روسیه در منطقه می باشد.

در این میان، نمیتوان انکار کرد که ظهور تهدیدهای تازه امنیتی مانند داعش و سایر نسخه های تروریزم از یکسو و هراس رو به افزایش ناتو و امریکا از قدرت رو به گسترش روسیه در منطقه و جهان افزون بر بلندپروازی های آشکار مسکو در این زمینه از جانب دیگر، زمینه های این همکاری های راهبردی دو جانبه را به نحو ملموسی سرعت بخشیده و تقویت کرده است.

تلاش روسیه و ایران برای سرکوب داعش و النصره در سوریه و نیز تلاش های مشابه آنها از مسیرهای دیپلماتیک برای جلوگیری از قدرت گیری داعش در افغانستان، در حال حاضر موجب شده است تا هم روسیه و هم ایران یک چشم انداز امنیتی مشترک را در برابر خود ببینند و به این ترتیب، تلاش کنند تا با توسعه همکاری های نظامی و سیاسی، نیروهای خود را برای مقابله با تهدیدهای مشترک مستقیم علیه دو کشور، بسیج کرده و فعلیت ببخشند.

در همین حال، نمی توان انکار کرد که این همکاری ها برای دو کشور به طور مشترک، فرصتی را ایجاد کرده است که در سایه آن به عنوان یک قطب جدید قدرت در منطقه و چه بسا عرصه بین المللی، ظاهر شوند.

واکنش سریع دو کشور به تجاوز نظامی رژیم اسراییل به سوریه، یکی از نمونه های این امر محسوب می شود؛ اقدامی که نشان داد که همکاری ایران و روسیه، تنها محدود به روابط دو جانبه نیست؛ بلکه آنها دشمنان مشترکی دارند که خود را برای مقابله بالقوه با آنها آماده می کنند.

پیش از سفر روحانی به مسکو، ولادیمیر پوتین؛ میزبان بنیامین نتانیاهو؛ نخست وزیر رژيم تل آویو بود.
پوتین در جریان آن دیدار، صریحا در برابر بدگویی نتانیاهو از ایران، ایستاد و با توبیخ و تحقیر نتانیاهو، او را به پرداختن به مسایل روز و دست کشیدن از مسایل تاریخی ۲۵۰۰ ساله فراخواند.

اقدامی که بازتاب وسیعی در رسانه های بین المللی داشت و نشان داد که مسکو حاضر نیست در مقابل رابطه با اسراییل، از روابط راهبردی اش با ایران، هزینه کند.

محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور