دلایل و پیامدهای غیبت امریکا در نشست مسکو

روسیه اعلام کرد که امریکا در کنفرانس صلح افغانستان که قرار است در ماه اپریل در مسکو برگزار شود، اشتراک نخواهد کرد.
به گفته وزارت خارجه روسیه هنوز هم موقف حکومت جدید امریکا در قبال افغانستان، روشن نیست.
پیش از این، یک مقام وزارت خارجه امریکا گفته بود که واشنگتن دعوت مسکو را برای اشتراک در این کنفرانس، رد کرده است.
این مقام گفت که دلیل رد این دعوت آن است که با امریکا قبلاً در این مورد مشورت نشده و امریکا از هدف روسیه از تشکیل چنین کنفرانسی، آگاهی ندارد.

رادیو آشنای صدای امریکا نوشت که قرار است رکس تیلرسون؛ وزیر خارجه امریکا در ماه اپریل سال جاری به روسیه سفر کند و در این سفر موضوع افغانستان و تلاش برای مصالحه در آن کشور، مطرح خواهد شد.

در اجلاس مسکو، افغانستان و کشورهای همسایه و منطقه شامل پاکستان، ایران، هند و نمایندگان کشورهای آسیای مرکزی دعوت شده‌اند. گفته می شود طالبان به این مذاکرات دعوت نشده ‌اند.

بی تردید عدم حضور امریکا در نشست آینده مسکو در مورد صلح افغانستان، خبری ناامیدکننده برای صلح محسوب می شود و از هم اکنون می توان نسبت به نتایج و ثمرات اینگونه نشست ها، گمانه زنی کرد.

بنابراین انتظار نمی رود در نشست مسکو، تحول تازه ای در روند صلح افغانستان به وجود بیاید؛ به ویژه در شرایطی که گفته می شود از طالبان نیز نماینده ای در این نشست، حضور نخواهد داشت.

با این حال، روسیه به عنوان مبتکر این روند، بهره های سیاسی لازم را از این نشست خواهد برد؛ بهره هایی که یکی از آنها تثبیت و تحکیم جایگاه مسکو به عنوان یک بازیگر جدی و جدید در روند صلح و امنیت افغانستان است و دومین بهره این نشست برای روسیه، ایجاد انسجام و هماهنگی بیشتر در محور سیاسی به رهبری روسیه در خصوص مسایل مهم و مبتلابه افغانستان و منطقه از جمله مبارزه با چالش های نوپیدای سیاسی و امنیتی از جمله داعش خواهد بود.

با وجود این اما انتظار بسیار اندکی وجود دارد که محور به رهبری مسکو بدون حضور امریکا، دستاورد ملموس و ارزشمندی برای ایجاد صلح و ثبات در افغانستان به همراه داشته باشد.

در این میان، حتی این خطر وجود دارد که امریکا برای مهار بلندپروازی های هژمونیک روسیه در افغانستان و منطقه، دست به ایجاد موانع تازه ای بزند و نشانه های این امر را می توان در موضع گیری غیر معمول اخیر فرمانده امریکایی ناتو در اروپا نیز مشاهده کرد.

این جنرال ارشد امریکایی در اروپا، روسیه را به حمایت از طالبان متهم کرد و گفت که با توجه به گستره کنترل طالبان در جنوب افغانستان این احتمال وجود دارد که مسکو در حال کمک به این گروه باشد.

جنرال کورتیس اسکارپاروتی؛ فرمانده امریکایی نیروهای ناتو در اروپا، اخیرا این موضوع را در جلسه کمیته نیروهای مسلح سنای امریکا بیان کرد.
او گفته من اخیرا شاهد افزایش نفوذ روسیه بر شورشیان طالبان افغانستان بوده‌ام که این افزایش نفوذ نه تنها در سطح ارتباطات؛ بلکه شاید حتی در حد تأمین منابع نیز باشد.

این موضعگیری اگرچه سریعا از سوی مسکو رد شد؛ اما موضع گیری متقابل مسکو در برابر ادعای این جنرال امریکایی نمی تواند چیزی از میزان خطرناک بودن تقابل رو به شدت امریکا و روسیه در افغانستان بکاهد.

احتمالا عدم مشارکت امریکا در نشست مسکو در باره صلح افغانستان هم در ادامه همین رویکرد مقابله جویانه دو قطب قدرت بر سر مسأله افغانستان صورت می گیرد.

در صورتی که این رویکرد تقابلی همچنان ادامه پیدا کند، پیامدهای زیانبار آن، پیش از هر چیزی دامن صلح و امنیت افغانستان را خواهد گرفت؛ زیرا یکی از ابزارهای مورد استفاده دوطرف این مناقشه، بی اثر کردن تلاش ها و ابتکارات طرف مقابل در زمینه صلح و مبارزه با تروریزم در افغانستان خواهد بود و این دقیقا همان چیزی است که تاکنون مانع تحقق صلح در افغانستان شده است؛ زیرا قدرت های مؤثر در صلح و جنگ افغانستان، هنوز نتوانسته اند به محوری مورد وفاق و پذیرش برای همه طرف ها دست پیدا کنند تا بر اساس آن، این ایده به وجود بیاید که صلح در افغانستان بهتر از جنگ و ناامنی می تواند منافع مشروع همه طرف های خارجی دخیل و درگیر در این بحران را تأمین کند.
نمونه روشن این رویکرد را می توان در تقابل هند و پاکستان در افغانستان، جستجو کرد.
اینک همین رویه در مورد تقابل امریکا و روسیه در حال شکل گیری است.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور